نقش امام باقر (ع) در وسعت بخشی
لقب باقرالعلوم برای امام باقر علیه‌السلام به غیر از شکافنده‌ی علم، معنای دیگری نیز دارد. تَبَقَّرَ به معنای تَوَسَّعَ. یعنی توسعه داد. حضرت امام باقر علیه‌السلام مَظهر نام واسع و موسع خدای سبحان هستند. توسعه وجودی افراد بواسطه ایشان صورت می‌گیرد.
گاهی اوقات عرصه زندگی بر انسان تنگ می شود:
- بدلیل مشکلات و شدت کمبودهاست و انسان بدلیل کم ظرفیتی، نمی‌تواند از آنها عبور کند. و کمبودها و مشکلات برای او راهبندان ایجاد می‌کند.
- بدلیل کم ظرفیتی، انسان با اندک کمالی، طغیان می‌کند و عجب و کبر و ریا نصیبش می‌گردد. و در تنگنا و فشار قرار می‌گیرد.
حال، آن کسی که خلاصی از تنگناها را ایجاد می‌کند وجود حضرت باقرالعلوم علیه‌السلام هستند.
تحت ولایت ایشان، وجود انسان توسعه می‌یابد و مشکلات و کمبودها در نظرش اندک جلوه نموده و براحتی از آن عبور می‌کند.
و نیز با وساطت ایشان، ظرف وجود گسترش پیدا می‌کند بگونه‌ای که هر لطفی که به او می‌شود، هر کمالی که به او داده می‌شود، باز هم وسعت و گنجایش را افزون‌تر دارد. و دائم ناله «ربّ زدنی علماً» و «ربّ زدنی حبّاً» و «ربّ زدنی فیک تحیّراً» او بلند است.
کم آوردن‌ها و تنگی‌ها گاه بدلیل ارتباط اندک با حضرت امام باقر علیه‌السلام است. وگرنه نقش حضرت در زندگی ما، وسعت بخشی است.
در محضر حضرت آنچنان توسعه‌ای به وجود فرد داده می‌شود که به عنوان نمونه، تنها یکی از شاگردان ایشان که جابر بن یزید جعفی بوده، حامل نود هزار حدیث مگو می‌شود. (نود هزار حدیثی که اجازه بازگو کردن آنها را نداشته و شنیدن آن انحصاری خودش بوده و بس)
با دست ولایت مآبی امام باقر علیه‌السلام یک انسان به حدّی وسعت وجود پیدا می‌کند که می‌تواند سرّ نگهدار ولیّ خدا باشد و نزد احدی دَم نزند!!!
معرفی مقام امامت در کلام امام باقر (ع)
در بین حضرات معصومین علیهم‌السلام بیشترین معرفیِ جایگاه امامت، از لسان مطهّر امام هادی علیه‌السلام مطرح شده و پس از ایشان، در کلام حضرت امام باقر علیه‌السلام آمده است. در واقع کلاس امام شناسی امام باقر علیه‌السلام بعد از کلاس امام شناسیِ امام هادی علیه‌السلام از رونق خاصی برخوردار است.
حضرت امام باقر علیه‌السلام به بهانه‌های مختلف، مقام امامت را به مردم معرفی می‌نمایند.
گاه در روایات متعدد فرمودند:
نحن جنب الله، نحن امناء الله، نحن خیرۀُ الله، نحن مستودَعُ الله
و گاه به عنوان تفسیر آیه‌ای از آیات قرآن، از فرد مقابل می‌پرسند: آیا میدانی منظور این آیه کیست؟ و آن فرد پاسخ می‌دهد: خیر و حضرت می‌فرمایند: تفسیر این آیه، ما معصومین هستیم.
مثلاً در روایت است که در قبر، حجّ، نماز و روزه در کنار انسان و ولایت بالای سر او قرار می‌گیرند.
فردی از حضرت سوال می‌کند ولایت یعنی چه؟
حضرت پاسخ می‌دهند ولایت، ما معصومین علیهم‌السلام هستیم. و هر کاری که باید در برزخ برای فرد انجام شود بدست ما صورت می‌گیرد. نماز و روزه هم به اذن ما تاثیر می‌گذارند.
جابر بن یزید جعفی می‌گوید روزی در خدمت حضرت بودم آیه‌ای از قرآن خواندم و پرسیدم قربانتان گردم معنی این آیه چیست؟[1]
«وَكَذَٰلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ»[2]
حضرت فرمودند: سرت را بالا کن، یک نگاه به بالا کن، سرم را بالا کردم دیدم سقف جدا شد. نوری دیدم که چشمم متحیر و سرگردان در آن نور بود و عمق عالم و ملکوت عالم را می‌دیدم.
امام فرمودند: ابراهیم اینگونه می‌دید. بعد فرمودند: سرت را پائین بیانداز. دوباره سرت را بالا کن، و من چنین کردم و دیدم هیچ چیز نمی‌بینم.
بعد حضرت دست مرا گرفتند و از منزل بیرون بردند. لباسی بر تن کردند و فرمودند: چشمانت را ببند. چشمانم را بستم. سپس فرمودند: حال چشمانت را باز کن.
اینجا آن ظلماتی است که ذوالقرنین از آن عبور کرده است.
دو مرتبه حضرت فرمودند: چشمانت را ببند، بستم، چند قدم پشت سر حضرت برداشتم و فرمودند چشمانت را باز کن، باز کردم. فرمودند: تو را کنار چشمه ای قرار دادم که خضر از این چشمه، آب حیات نوشید.
در ادامه فرمودند ملکوت زمین همین است که تو زمان و مکان برایت مطرح نیست.
ذوالقرنین را دیدی. به چشمه ی خضر رسیدی…
دوباره امر نمودند: چشمانت را ببند و من پس از بستن و باز کردن چشمهایم در همان خانه‌ای بودم که از اول در خدمت حضرت بودم.
به ایشان عرض کردم: این سفری که من در کنار شما داشتم چه مدّت طول کشید؟ حضرت فرمودند: سه ساعت
بنابراین محضر امام باقر علیه‌السلام کلاسی است که در آن نه تنها آموزش بلکه نمایش نیز صورت می‌گیرد. نمایشی از پشت پرده‌های عالم و در ضمنِ نمایش، پرورش هم داده می‌شود.
یعنی از طریق جابربن یزید جعفی که از بهترین شاگردان حضرت بوده نشان دادند که اگر خوب شاگردی کنی می‌توانی به مرز قدرتمندی ذوالقرنین برسی و همچو خضر از آب حیات بنوشی.
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] بحارالانوار، ج 46، ص 268
[2] سوره مبارکه انعام، 75
