در آیه 10 سوره مبارکه نبأ آمده است:
«وَجَعَلْنَا اللَّیلَ لِبَاسًا»
«ما شب را به عنوان پوششی برای شما قراردادیم»
«لباس بودن شب» به چه معناست؟
همان‌طور که لباس بدن را از دید دیگران مستور می‌کند شب نیز انسان را از دید دیگران در زندگی اجتماعی مستور می‌دارد.
معنای دوم این است که شب خود به معنای لباس باشد یعنی همان‌گونه که شما زمان خوابیدن پوششی روی خود قرار می‌دهید ما شب را برای شما پوششی قرار دادیم.
لباس چیزی است که به راحتی بر انسان پوشانده می‌شود و به سهولت از او جدا می‌شود. شب نیز این‌گونه است می‌توان به آسانی با آن ارتباط برقرار کرد یا از آن جدا شد.
لباس مایه راحت انسان است خدا نیز زمان‌هایی را در اختیار بنده قرار داده که در آن زمان راحت خاصی داشته باشد. قرآن ابتدا«جَعَلْنَا اللَّیلَ» و بعد «جَعَلْنَا النهار» را آورده. یعنی اول باید استراحت کرد تا بتوان بعد از آن فعالیت خوب داشت.
خلوت خوب جلوت خوبی را در پی خواهد داشت
یکی از مفسرین عرفانی در این رابطه می‌گوید: اگر من خلوت خوبی داشته باشم جلوت خوبی خواهم داشت، اگر فرد خلوت‌های خوبی را سپری کند می‌تواند با دیگران ارتباط صحیح و نافعی داشته باشد.
«لیل» زمانی است که هر کس در هرکجا مشغول به کار باشد به سوی خانه و خانواده خویش باز می‌گردد. خدا مایه راحت شما را در حریم خانواده قرار داده است و زمانی را برایتان قرارداده تا در کنار ذوی القربای خویش سکنی گزینید و در پی آن، روز موفقی را سپری کنید و توانایی‌های خاصی از شما بروز كند.
مورد غفلت قرار گرفتن نعمت خانواده
در حقیقت «وَجَعَلْنَا اللَّیلَ لِبَاسًا» بازگشت به حریم خانواده است، خانواده نعمتی است که از شدت حضور و نزدیکی گاه مورد غفلت قرار می‌گیرد در حالیكه باید مایه کسب انرژی باشد. همین‌که به کانون خانواده بها داده شود و با آن مأنوس گردیم وسیله‌ای برای آرامش ما خواهد شد.
نباید گمان شود که از عبارت «لیل» صرفا زمان برداشت می‌شود بلکه زمانی است که حضور در کنار خانواده در آن زمان میسّر باشد و این امر توانمندی خاصی به انسان می‌بخشد.
همه چیز را روی آنتن قرار ندهید
مفسرین می‌گویند: «لیل» ساتر و پوشش است تا انسان از چشم دشمن در شب مستور بماند. این بدان معناست که خدای سبحان در زندگی هر کس زمان‌هایی قرار داده که فرد از دیگران مخفی بماند لازم نیست تمام لحظات زندگی بر دیگران عیان باشد به عبارتی لازم نیست همه چیز روی آنتن قرار گیرد بلکه باید زندگی گوشه‌های پنهانی داشته باشد که تنها خود فرد از آنها باخبر است به عنوان مثال پرداخت صدقات مخفیانه یكی از همین امور است. اگر ثواب صدقات مخفیانه چند برابر است از آن روست که فقط خدا ازآن آگاه است و این صدقات مخفی توان‌مندی‌های انسان را افزون می‌کند.
اخلاص از نگاه عرفان
«لیل» را نمی‌توان به عنوان قسمت‌هایی از زندگی دانست که از دید عموم مخفی است اینکه بعضی از افکار و اعمال ما از دید عموم مخفی است یك نعمت و مایه توانمندی ماست. این اعمال و افکار مثبت و پنهان از نگاه عرفان اخلاص نامیده می‌شود.
خیرین مخلص بعد از مرگشان شناخته می‌شوند و کسی در زمان زندگی از کار آنان مطلع نیست.
لیل، ازدیاد جمال را به دنبال دارد
مفسر دیگری می‌گوید: همان‌طور که لباس باعث ازدیاد زیبایی و جمال می‌گردد شب نیز چنین است چه آن کار را از نگاه عرفان خلوتی میان خود و خدا بدانیم و چه آنکه از نگاه ظاهری خواب معنا شود که چون سبب آرامش انسان می‌گردد مایه‌ی ازدیاد جمال باطن و ظاهر او می‌شود .
اینکه اسلام بر ساعت خواب تأکید دارد از آن روست که اگر فرد خوب بخوابد و اعصابش راحت باشد بعد از خواب نگرانی در چهره او دیده نمی‌شود و با طراوت و زیبا به نظر می‌رسد. علامت سلامت و بیماری انسان با توجه به خواب او معلوم می‌گردد در حال بیماری اگر شب را خوب خوابیده باشد صبح رو به بهبود خواهد بود و اگر خوب نخوابیده باشد بیماری‌اش کاهش پیدا نمی‌کند.
کل دنیا لیل است
شب پوششی برای شماست تا شما را از هر آسیب بیرونی و فکر ناراحت کننده‌ای حفظ کند. یعنی ما زمانی در اختیار شما قرار دادیم تا افکار موذیانه نتواند به شما صدمه بزند در یک نگاه کلان باید گفت کل دنیا لیل است یعنی از دیدگاه معرفتی کل عالم یک شبانه روز بیشتر نیست که شبش دنیا و روزش قیامت است و بین طلوع و فجر هم برزخ است.
قرآن می‌گوید: «وَجَعَلْنَا اللَّیلَ لِبَاسًا» یعنی ما برای دنیا یک لباسی قرار دادیم زیرا اصل زندگی در قیامت بر پا می‌شود قرآن در سوره مبارکه العنكبوت آیه ۶۴ می‌گوید:
«وَما هذِهِ الحَیاةُ الدُّنیا إِلّا لَهوٌ وَلَعِبٌ وَإِنَّ الدّارَ الآخِرَةَ لَهِی الحَیوانُ لَو كانوا یعلَمونَ»
«این زندگی دنیا چیزی جز سرگرمی و بازی نیست؛ و زندگی واقعی سرای آخرت است، اگر می‌دانستند!…»
ای کاش آدم‌ها می‌دانستند که اصل زندگی در قیامت بر پا می‌شود.
نماد شخصیت؛ پوشش
مفسر دیگری می‌گوید: پوشش نماد شخصیت فرد است با پوشش گرایش‌ها آشکار می‌شود که افراد از نظر فکری چگونه هستند. ما عالم ماده را به عنوان پوششی قرار دادیم تا در آن پوشش شخصیت و گرایش‌های‌تان معلوم گردد، به عبارتی افکار و رفتار شما با قرار گرفتن در این عالم ظهور پیدا کند.
اگر لیل و نهار را با هم مقایسه کنیم نهار را نماد جمال خدا و لیل را نماد جلال خدا دانسته‌اند خدای سبحان می‌گوید: من صفات جلالیه ذاتی برای شما قرار دادم و این صفات مایه آسایش شماست علی رغم اینکه به این صفات مایل نیستید اما این برای شما لازم است و مایه‌ی راحت و آرامشتان است.
جلوه‌گر شدن
مفسر دیگری می‌گوید: خدا زمان‌هایی را در اختیار شما قرار داده تا به چشم دیگران نیایید در تاریکی شب کسی شما را نمی‌بیند زمانی‌که انسان به چشم دیگران نیاید و از دید دیگران مستور باشد برای خدا جلوه‌گر می‌شود.
من زیبایی‌های شما را در این زمان قرار دادم که البته این زمان تنها شامل شب نمی‌شود بلکه مربوط به کل خلوت‌هاست. در خلوت‌ها وقتی به چشم مردم نمی‌آیید نباید گمان کنید که درخشش بندگی‌تان متوقف شده است زیرا به چشم کسی می‌آیید که برایش شب و روز و خلوت و جلوت یکسان است.
تاریخ جلسه: 86/5/22– جلسه 4
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
