خداوند در آیه 56 سوره مریم می‌فرماید:
«وَ اذْكُرْ فِی الْكِتابِ إِدْرِيسَ إِنَّهُ كانَ صِدِّيقاً نَبِيًّا»
«و در این کتاب، از ادریس (نیز) یاد کن، او بسیار راستگو و پیامبر (بزرگی) بود.»
زندگینامۀ حضرت ادریس
در نقلی وارد شده است که جدّ حضرت نوح،حضرت ادریس بود که صد سال بعد از وفات حضرت آدم متولد شد. او اولین کسی است که ترازو و کتابت را قرار داد. اولین کسی که اسلحه را به‌دست گرفت و جهاد فی سبیل‌الله داشت. اولین کسی که خیاطی می‌کرد؛ زیرا قبل از او لباس مردم از پوست حیوانات بود؛ به همین دلیل اولین کسی بود که لباسی از پنبه پوشید. اولین کسی که در علم حساب و نجوم نظر داشت و به‌علت تدریس زیاد، او را «ادریس» نامیدند. برخی گویند: خدای سبحان بر او سی صحیفه نازل کرد.
«صِدِّيقاً»
صدیق بودن ادریس
در این آیه خداوند به صفت «صدیق» بودن حضرت ادریس اشاره می‌کند. مفسری می‌فرماید:« پایین‌ترین منازلِ «مرسلین»، بالاترین منازلِ «نبیین» است و پایین‌ترین درجۀ منازلِ «نبیین» بالاترین منازلِ «صدیقین» است و پایین‌ترینِ مراتب «صدیقین»، بالاترین مراتب «مؤمنین» است.»
«صدّیق» صیغۀ مبالغه است؛ یعنی هیچ زمان در صدق او ذره‌ای خلل وجود نداشت. «صدّیق» به کسی گفته می‌شود که قیامش« بالحق» و «للحق» است و برای خود هیچ وجودی قائل نیست. در واقع به‌واسطۀ خداوند سبحان قیام می‌کند و قیام او خالصانه و صادقانه برای خداست.
دریافت مقام متعالی، ثمرۀ صداقت
مفسری گوید:صدیق بودن با توجه به آیۀ بعد که می‌فرماید: «رَفَعْناهُ»، موجب دریافت مقام متعالی می‌شود.
اینکه صدیق بودن قبل از نبوت ذکر شده است به‌معنای آن است که صدیق بودن یک نوع رفعت مقامی و نبی بودن هم نوع دیگری رفعت مقامی را به همراه دارد؛ در نتیجه این دو مقام با همدیگر فرد را به علوّ مقام می‌رساند.
«إِنَّهُ كانَ صِدِّيقاً نَبِيًّا»
معنای صدیق
صدق، انسان را از فضای عالم ماده، خارج می‌کند و مانع توقف او در خاکدان عالم ماده می‌شود؛ چون فرد صادق، دائم، با خداوند سبحان معامله دارد؛ گرچه با خَلق معامله دارد؛ اما فی‌الواقع طرف معاملۀ او خدای سبحان است.
مفسری گوید:«بندگی حضرت ادریس فقط در طریق الهی بود و حقیقت صدق از او مشاهده شد»؛ یعنی فقط الطاف حق مشهود بود. صدیق به کسی گویند که ملکوت بر او کشف شده است.
بعضی از مفسرین گویند:«حضرت ادریس «نبی» بود نه «رسول»؛ بنابراین رسالتی نداشت.»
عده‌ای دیگر از مفسرین در مقابل نظر این افراد، معتقدند که حضرت ادریس مقام رسالت هم داشت؛ چون کتاب بر او نازل شد.
تاریخ جلسه: 1400/2/11- ادامه جلسه بیست و ششم
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
