ضرورت تربیت فرزند صالح
تربیت، مجموعه روش ها و راهکارهایی است که از آغاز زندگانی انسان، به کار گرفته شده است تا او در مسیر صحیح رشد و ترقی قرار گیرد و در پرتو این آموزش ها، بتواند خود را از انحراف نجات دهد و راه سعادت و کمال را در پیش گیرد.
پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه وآله) فرموده‌اند:
«اَلوَلَدُ الصّالِحُ رَیحَانَةٌ مِن رَیَاحِینِ الجَنَّةِ»[1]
«فرزند صالح گلی است از بوستان بهشت»
لزوم تربیت فرزند از سنین کودکی
همان گونه که کارشناسان تربیت کودک نیز اذعان دارند، بهترین دوره برای تربیت فرزند، دوران کودکی است. زیرا در این سنین حس تقلید و نیز حس پذیرش آموزه های تربیتی، در سطح بالایی از توانمندی قرار دارد و کودک به خوبی آن چه را که به او آموخته می شود، فرا می گیرد. امیرالمؤمنین علیه‌السلام به فرزند خود امام مجتبی علیه السلام می فرماید:
«قلب کودک نورس همانند زمین کاشته نشده، آماده پذیرش هر بذری است که در آن پاشیده شود. ازاین رو در تربیت تو شتاب کردم، پیش از آن که دل تو سخت شود و اندیشه ات به چیز دیگری مشغول گردد، تا به استقبال کارهایی بشتابی که صاحبان تجربه، زحمت آزمودن آن را کشیده اند و تو را از تلاش و یافتن بی نیاز ساخته اند»[2]
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله در مورد تربیت از سنین کودکی فرموده‌اند:
«مَن رَبّی صَغِیراً حَتَی یَقُولُ: لااِلهَ اِلاّ اللّه لَمْ یُحَاسِبهُ اللّهُ»[3]
«هر کس فرزندش را از کودکی تربیت کند تا او بتواند بگوید لا اله الا الله، خداوند از او حساب نخواهد کشید.»
ضرورت مهرورزی و توجه به عواطف کودکانه
رشد معنوی و تربیت اخلاقی مستلزم پرورش سالم عواطف کودک است. در این زمینه نیز روایات بسیاری وارد شده است؛ امام صادق علیه السلام فرموده‌اند:
«اِنَّ اللّه لَیَرحَمُ العَبدُ لِشِدَّةِ حُبِّهِ لِوَلَدِه»[4]
«همانا پروردگار بنده اش را به دلیل زیادی مهرورزی نسبت به کودک خود می بخشاید.»
هم چنین از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله روایت شده است:
«مَن قَبَّلَ وَلَدَهُ کَتَبَ اللّهُ لَهُ حَسَنَةً وَ مَن فَرَّحَه فَرَّحَهُ اللّهُ یَوم القِیَامَةِ»[5]
«هر کس فرزند خود را ببوسد خدا بر او پاداشی می نویسد وهر کس فرزندش را خوشحال کند خدا او را در روز رستاخیز شاد می گرداند»
و در جای دیگری فرموده‌اند:
«اُحِبُّوا الصِّبیَانَ وَ ارْحَمُوهُم»[6]
«کودکان را دوست بدارید و نسبت به آنان مهربان باشید»
آموزش های دینی و تقویت مبانی اعتقادی کودک
امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:
«هنگامی که کودک به سه سالگی رسید لا اله الا اللّه را به او بیاموزید و او را رها کنید (همین مقدار کافی است). وقتی هفت ماه دیگر گذشت محمد رسول اللّه (صلی الله علیه وآله) را به او آموزش دهید و سپس او را رها کنید تا چهار ساله شود. آن گاه صلوات فرستادن را به او بیاموزید. در پنج سالگی به او سمت راست و چپ را آموزش دهید و قبله را نشان او داده و بگویید سجده کند. آن گاه او را تا شش سالگی واگذارید. فقط پیش روی او نماز بخوانید و رکوع و سجود را یادش دهید تا هفت سالش هم تمام شود. وقتی هفت سالگی را پشت سر گذاشت، وضو ساختن را به او تعلیم دهید و به او بگویید نماز بخواند، تا هنگامی که نه ساله شد وضو و نماز را به نیکی آموخته باشد. و هنگامی که آن دو را به خوبی یاد گرفت خدا پدر و مادر او را به خاطر این آموزش شان خواهد آمرزید.»[7]
امام صادق علیه‌السلام به جمیل بن درّاج فرمودند:
«بَادِرُوا اَحدَاثَکُم بِالحَدِیثِ قَبلَ اَن تَسبِقَکُم اِلَیهِم المُرجِئَةُ»[8]
«فرزندانتان را با کلام [ما] آشنا کنید پیش از آن که مرجئه [و دیگر فرقه های منحرف عقیدتی] بر شما سبقت بگیرند [ و آنان را منحرف سازند]»
[1] وسائل الشیعه، ج21، ص358
[2] نهج‌البلاغه
[3] نهج‌الفصاحه
[4] کافی، ج6، ص50
[5] وسائل الشیعه، ج21، ص475
[6] کافی، ج6، ص49
[7] وسائل الشیعة، ج15، ص193
[8] وسائل الشیعه، ج17، ص331
