آیه 10: «وَفِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتَادِ»
«و با فرعون نیرومند که دارای میخ های شکنجه بود؟»
“ذی الاوتاد” نماد غضب انسان است
از”فرعون” در آیه با عنوان صاحب میخ یاد شده که نماد قوه غصبیه در انسان است. و همچنین کنایه از فردی است که تحت سلطه شیطان قرار گرفته است.
از آن رو که در عالم ندای «أَنَا رَبُّکُمُ الْأَعْلي»[1] تنها از فرعون شنیده شد و او در سرکشی و ادعای ربوبیت منحصر به فرد بود، در این آیه فرعون به تنهایی ذکر شده است، در صورتی که در دو آیه گذشته بحث قوم سرکش عاد و ثمود بود.
با وجود اینکه فرعون به جهت ممانعت از به دنیا آمدن حضرت موسی، افراد زیادی را کشت اما صفت “ذی الاوتاد” بودن او در آیه ذکر شده است.
دختر فرعون، آرایشگری خداپرست داشت. روزی شانه از دست آرایشگر بر زمین افتاد و گفت: مرگ بر کسی که به خدا کافر شود!
دختر فرعون رو به او کرده و گفت: مگر غیر از پدر من معبود دیگری داری؟!
آرایشگر گفت: بله خدای من و تو و پدرت، فرد دیگری است.
دختر فرعون این واقعه را به پدرش گزارش داد. فرعون، آرایشگر را احضار کرد و او با کمال شجاعت و قدرت، دین خود را بر فرعون عرضه کرد. فرعون او را به چهار میخ کشید و مار و عقرب را به سوی او روانه کرد.
آرایشگر دو دختر داشت که فرعون یکی از آنان را در حضور مادرش ذبح کرد، اما آرایشگر گفت: به هیچ عنوان از عقاید خود منصرف نمی‌شوم. و دختر دوم را در حالی که طفلی خردسال بود، روی سینه آرایشگر قرار دادند، به اذن خداوند زبان آن کودک باز شد و گفت: مادر جزع و فزع نکن، صبوری کن که به رحمت و کرامت خداوند خواهی رسید. آن طفل را هم در برابر مادر ذبح کردند، اما او از عقاید حقه خود جدا نشد.
آسیه ـ در بعضی نقل‌ها آمده است که در آن زمان آسیه همسر فرعون نبوده است و نقل دیگری آسیه را همسر فرعون می‌داند ـ اعتراض خود را به فرعون ابراز کرد.
فرعون خطاب به آسیه گفت: آیا دیوانگی آرایشگر به تو هم سرایت کرده است؟
آسیه گفت: من مؤمن به خداوند یکتا و کافر به تو هستم.
یکی از عذاب‌های فرعون، به میخ کشیدن بود و پس از آرایشگر، آسیه را هم به میخ کشید.
در زمانی که آسیه به میخ کشیده شد، خداوند بهشت را به او نشان داد. آسیه درخواست تعالی کرد: «رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ»[2]
به میخ کشیدن نماد غضب انسان است. هنگامی که قوه غضبیه تحت قوه عاقله قرار نگیرد، موجب سکون و توقف انسان می شود و او را از هر سیر و سلوک صحیحی باز می دارد.
فرعون طغیانگر، گاه شکنجه روحی و گاه شکنجه جسمی بر افراد وارد می‌کرد تا آنان را از اعتقاد توحیدی جدا سازد.
“ذی الاوتاد”صاحب سپاهیان متعدد است
مفسری می‌گوید: “ذی الاوتاد”، نماد شکنجه‌گری فرعون نیست؛ بلکه فرعون سپاه و لشگر بسیاری داشت که در مکان‌های مختلف مستقر بودند، صاحب میخ؛ یعنی صاحب سپاهیان متعدد.
فرعون، نماد تبعیت از نفس
مفسر دیگری می‌گوید: “ذی الاوتاد”؛ یعنی میخ نفسانیات خود را در این عالم محکم کرده بود. میخ تبعیت از هوی و هوس را در زمین وجودی خود کوبیده بود.
مفسری “ذی الاوتاد” را نماد قدرت می‌داند؛ اما قدرتی که علیه مؤمنین بکار گرفته می‌شود و به آنان آسیب وارد می‌کند.
آسیه و آرایشگر به موحد بودن خود اکتفا نکرده بلکه دین خود را تبلیغ کردند. و فرعون، از آن‌رو که مقام توحیدی آنان را دریافت، آنها را به میخ کشید.
«ذی الاوتاد»: برخورد شدید فرعون با هر فرد حق طلبی بود.
تاریخ جلسه: 99/6/15
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] سوره مبارکه نازعات، آیه 24
[2][2] سوره مبارکه تحریم ایه 11
