«وَ لَهُ مَا سَكَنَ فىِ الَّیلِ وَ النهَارِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ»
«هر آنچه در شب و روز قرار دارد متعلق به خدای سبحان است و او می‌شنود و می‌داند»
در زبان عرب وقتی (جار و مجرور) مقدم شود، افاده حصر می‌کند؛ «له» یعنی«فقط مال خداست» هر چه که در شب و روز قرار دارد.
تفسیر باطنی لیل، عالم ماده است یعنی شما هرچه در عالم ماده سیر می‌كنید، تاریک است.
تفسیر باطنی نهار، عالم معنا است که همه چیز روشن و واضح و بی‌پرده است.
مالک حقیقی فقط خداوند سبحان است
موجوداتی که در عالم ماده قرار گرفته‌اند مال خدا هستند گرچه افراد فکر می‌کنند مالك‌اند و هرگونه دوست دارند مال را خرج می‌کنند، سلامتی را خرج می‌کنند، در حالی‌كه همه آنها حساب و کتاب دارد و مالک حقیقی فقط اوست.
در عالم معنا هم هر معنویتی نصیب انسان می‌شود، مالکش اوست چنانچه در ذیل آیه 12 سوره مائده یکی از خصوصیات فردی که خدا را ادراک می‌کند این است: «أَقْرَضْتُمُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا»«و به خدا قرض الحسن بدهید [= در راه او، به نیازمندان کمک کنید]»
از معانی قرض الحسنه این است که حول و قوه را از خود نبینیم و اینکه هر توفیقی که افراد دارند مال اوست. نه نهار زندگی متعلق به ما است و نه معنویت‌هایی که نصیب ما می‌شود متعلق به ما است.
بازندگان عالم چه کسانی هستند
هر چیزی که در عالم تاریکی و روشنایی وجود دارد مال اوست بنا براین، بنده هیچ مالکیتی ندارد علت اینکه آدم‌ها می‌بازند چون فکر می‌کنند ملک خودشان است، خداوند سبحان می‌فرماید: همه چیز صاحب دارد و هر چه خرج كنید از جیب من هزینه كرده‌اید پس بازندگان عالم کسانی هستند که این مالكیت مطلق را قبول ندارند.
سوال: علی القاعده نهار (معنویات) بر لیل (مادیات) اولویت دارد پس چرا در آیه ابتدا «لیل» مطرح شده و سپس نهار؟
پاسخ: متاسفانه بازنده‌شدن خیلی از افراد بدلیل دنیا خواهی آنها بوده است، به همین جهت خدا می‌گوید اگر دنیا را هم می‌خواهید خودم برای شما آماده‌سازی می‌كنم زیرا کلیه نعمات دنیا و آخرت دست من است پس همه چیر در این عالم یک مالک بیشتر ندارد آن هم خود خداست.
آرامش حقیقی چگونه به دست می‌آید؟
سوال: اگر تمام عالم متحرک است چگونه آیه به سكون اشاره می‌فرماید؟ «لَهُ مَا سَكَنَ فىِ الَّیلِ وَ النهَارِ»
پاسخ: در نظام هستی سکونی نیست بلکه فقط حرکت به چشم می‌خورد، سکون در اینجا به معنای آرامش است. در این عالم فقط خدا آرامش بخش است.
شما دنیای با آرامش می‌خواهید دست اوست.
معنویات آرامش بخش می‌خواهید آن هم دست اوست.
اگر از شب تا صبح عبادت می‌کنیم اما صبح عُجب نصیب ما می‌شود، این عبادت برای ما آرامش‌بخش نیست. اگر روزه می‌گیریم كه قطعاً عبادت است در عین حال غیبت می‌کنیم، این عبادت برای ما سکون ایجاد نکرده است.
طلب آرامش یك نیاز بسیار اساسی است كه با گام برداشتن و حركت بسوی حق شروع می‌شود و وقتی وصال محقق شد، سكنی و آرامش هم به طالب می‌رسد.
بطور مثال فرد از صبح تا شب برای تأمین خانواده خالصانه تلاش و حركت دارد و در پایان با یک سجده سکنی و آرامش می‌گیرد به این علت که به آرامش بخش مطلق رسیده است.
علت نگرانی‌ها و اضطراب‌ها
تا زمانی كه منیّت ما کار می‌کند آرامش نداریم، اما وقتی حول و قوه را از او ببینیم، نگرانی‌ها و اضطراب‌ها برطرف و به آرامش می‌رسیم.
حالا می‌فهمیم خیلی از افسردگی‌ها و اضطراب‌های ما برای این است که فکر می‌کنیم كارها را ما انجام می‌دهیم اما وقتی به خدا بسپاریم، آرام می‌شویم چون حول و قوه خدا در حال اجرا شدن است.
همچنین كم‌شدن دین‌داری‌ها نیز به دلیل عدم توكل است كه فكر می‌كنیم ما باید مشكلات را حل كنیم و از قدرت الهی غافل می‌شویم.
«وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ»
حال ممكن است بگویید می‌ترسم من از او محجوب باشم و از من خبر نداشته باشد، قرآن نگرانی را رفع می‌كند و می‌فرماید: «وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ» او سمیع است، علیم است، آشنای به نیازهای توست، پیام تو را می‌شنود و دریافت می‌کند دائماً با تو مرتبط است و از انگیزه‌ها با خبر است.
نمی‌توانیم هیچ چیز را پنهان کنیم، به رفت و آمدهای ما نظارت دارد و به درون و برون و نیات و مافی الضمیر ما عالم است.
می‌داند عمق وجود ما راحت طلب است یا عمق وجود ما خدمت به خلق را می‌خواهد؟ می‌داند: عمق وجود ما اقامت در محضر حق را می‌خواهد؟ یا در معنویات زیاده طلب و یا زیاده طلب در مادیات است؟
تاریخ جلسه؛ 1382.10.8 ـ ادامه جلسه پنجم
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
– ٨٠/١٠/٨
