در آیه 13 سوره مبارکه نبأ آمده است:
«و جَعَلْنَا سِرَاجًا وَهَّاجًا»
«و چراغى فروزان گذاردیم»
ما خورشیدی تابناک و پر حرارت قرار دادیم.
خدای سبحان از نعمت وجود خورشید سخن میگوید، نعمتی که جهان را روشن میکند و گرما و نور آن سبب حرکت در عالم ماده میشود اگر این ستاره نبود نظام عالم بیحرکت میماند.
نور و فروغ این ستاره لحظه به لحظه بر نظام هستی میتابد و بر آن تاثیر میگذارد این حقیقتی است که جای بحث باقی نمیگذارد،
اما تفاسیر عرفانی درباره «سِرَاجًا وَهَّاجًا» تعابیر دیگری دارند و میگویند:
زندگی روحانی؛ بهرهمندی از سلامت حقیقی
خدای سبحان برای انسان روحی قرار داده که بر جسم میتابد و زندگی درآن جریان مییابد بواسطه این خورشید روحانیّتی به قوای حسّی و جسمانی بخشیده که آنرا از عالم ماده و از تعلّقات جدا میکند
آنان میگویند: خدای سبحان به بشر زندگی روحانی عطا کرده که بواسطه آن از سلامت حقیقی بهرهمند گردد.
حکمت الهی
پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله میفرماید: «خورشید و ماه هر دو یک ماده دارند و از نور عرش خلق شده و در قیامت هم به نور عرش بر میگردند.»
در توضیح گفته میشود اختلاف رتبهای که در وجود خورشید و ماه وجود دارد به دلیل حکمتی است که از ناحیه خدای سبحان بر نظام عالم جاری شده است، اگر ماه از خورشید کسب نور نمیکرد، روز و شب از یکدیگر شناخته نمیشدند و زمان معلوم نبود، روزهدار نمیدانست از چه زمان تا چه زمان باید روزه بگیرد همچنین وقت نماز وحج و…معلوم نبود.
در قیامت خورشید و ماه در همان جایگاه نورانیّت اصلی خود قرار خواهند گرفت این دو با تمام نورافشانی که در دنیا داشتهاند در قیامت ابتدا تاریک تاریکاند و در محضر خدای سبحان در مقابل عرش سجده می کنند و میگویند: خدایا تو میدانی که ما همیشه در سرعت و نورافشانی مطیع تو بودهایم تو ما را به دلیل پرستش مشرکین عذاب مکن، ما آنها را به بندگی خود دعوت نکردیم.
خدای سبحان میفرماید: شما راست میگویید «صدقتما» و من شما را به همان جایگاه اصلیتان باز میگردانم که جایگاه آغازین شما بوده است، به سوی همان نورانیتی که تحت عرش داشتهاید.
اهل دل؛ مظهر نام حیّ خداوند سبحان
مفسر دیگری میگوید: در نظام عالم چراغ پر فروغی است که گاه در قالب خورشید و گاه در قالب ماه درخشش دارد درون انسان نیز مانند بیرون وجود اوست؛ خدای سبحان در وجود او چراغ روح را قرار داده، چراغی بسیار پر فروغ و پر حرارت که همه حرکات بشر در پرتو نور این چراغ صورت میگیرد همچنین قمر قلب را قرار داده که این چراغ نیز از خورشید روح نور میگیرد و بر جسم انسان حاکمیّت دارد، هرگز نمیمیرد و از میان نمیرود، ممکن است کدورتی بر آن عارض شود اما جلوه نام حیّ خداوند است و از میان نمیرود
مفسرین عرفانی میگویند: اگر عاشقان همیشه در عالم زنده هستند و مرگ بر آنان عارض نمیشود از آن روست که اهل دل هستند و اهل دل مظهر نام حیّ خدای سبحان هستند.
«سِرَاجًا» مفسرین میگویند: اگر عبارت سراج نکره به کار رفته از آن روست که بیان دارد خلق از درک تابش روح و از کیفیّت و کمیّت آن آگاه نیستند، اما اجمالاً دانسته میشود که روح و قلبی که در درون انسان قرار داده شده بسیار پرفروغ و پر حرارت هستند همانطور که در عالم ظاهر این نور و حرارت وجود دارد.
«تاریخ جلسه: 96/6/5- جلسه ششم»
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»