قرآن در آیه 14 سوره انفال می‌فرماید:
«ذَلِكُمْ فَذُوقُوهُ»
عذاب در این عالم
این آیه نشان می‌دهد که اکل (خوردن) و شرب ( نوشیدن) هم می‌تواند روحانی باشد و هم جسمانی. در این عالم روح کفار اذیت می‌شود و چشیدنی که قرآن از آن سخن می‌گوید مربوط به عذاب روحانی در این عالم است.
اگر سؤال شود خوردن روح از کجا استنباط می‌شود؟
عرض می‌کنیم بر مبنای روایتی که پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند:
« أَبِيتُ عِنْدَ رَبِّي يُطْعِمُنِي وَ يَسْقِينِي….»[1]
«من شب تا صبح در محضر پروردگار بیتوته می‌کنم و او به من طعام می‌دهد»
این طعام، طعام جسمانی نیست بلکه روحانی است و«يَسْقِينِي» نیز شراب روحانی است، همان‌گونه که خداوند به مؤمنین طعام و شراب روحانی می‌چشاند به کفار نیز طعام و شراب دردناک روحانی می‌چشاند، طعام و شراب مؤمنین لذت‌بخش است و طعام و شراب کفار دردآور است.
آیه از این مطلب سخن می‌گوید که مخالفت با خدا و رسول دو عذاب در پی دارد:1. عذاب دنیا و 2. عذاب آخرتی، و این دو عذاب قابل مقایسه با یکدیگر نیستند.
«وَأَنَّ لِلْكَافِرِینَ عَذَابَ النَّار»
عذاب قیامت
آیه می‌گوید آنچه برای شما از عذاب پیش آمد در حد ذائقه و چشیدن است، سقوط کلی و حقیقی در قیامت است، خفّت و ذلّت و از دست دادن زندگی، همه نمونه‌ای از عذاب قیامت است، آن‌ها را بچشید. باید دقت داشت كه چشیدن با خوردن فرق دارد، عذاب در این عالم در حدّ چشیدن و احساس طعم است. امّا در قیامت همه چیز به طور كامل جلوه‌گر است. مردم گمان می‌کنند تحمل سختی‌های این دنیا از عذاب قیامت می‌کاهد در حالی که چنین نیست. قرآن می‌گوید حتماً برای کفار عذاب آتش قهر و فراق است.
ثبات قدم در کفر
گروهی از کفار که ماجرای بدر را از کفار حاضر در آن جنگ شنیدند، بلافاصله متدیّن شدند. امّا گروهی همچنان بر کفر خود ثابت قدم ماندند. قرآن می‌فرماید آنان كه در كفر خود ثابت‌قدم هستند برای همیشه قهر و دوری از حق را پسنیدند، عذاب آتش برای آن‌ها قطعی است.
مشکل اساسی گرفتاری‌های دنیا و آخرت افراد اعتقادات آن‌هاست. قرآن نمی‌گوید «للحاربین» یا «للمقابلین مع الرسول» بلکه از عبارت کافرین سخن می‌گوید تا بیان دارد منظور گروهی هستند که حق را می‌پوشانند و در مقابل حق قد علم می‌کنند، اینان در مقابل خدای سبحان موضع‌گیری نادرست اعتقادی دارند و همین موضع‌گیری اعتقادی ناصحیح، آن‌ها را از محضرخدا دور می‌کند.
پیام‌های آیه
- آنچه برای شما از عذاب در این عالم پیش می‌آید در حد ذائقه و چشیدن است اما در قیامت به طور کامل جلوه‌گر است.
- مردم گمان می‌كنند تحمل سختی‌های این دنیا از عذاب قیامت می‌كاهد درحالی‌كه چنین نیست.
- مخالفت با خدا و رسول دو عذاب در پی دارد: عذاب دنیا وعذاب آخرت است و قابل مقایسه با یكدیگر نیستند.
- مشكل اساسی گرفتاری‌های دنیا و آخرت افراد اعتقادات آن‌هاست. قرآن عبارت كافرین سخن می‌گوید تا بیان دارد، منظور گروهی هستند كه حق را می‌پوشانند و در مقابل حق قد علم می‌كنند.
تاریخ جلسه: 91/9/25 ـ جلسه 10
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] شرح اصول الکافی، ج 2، ص 25
