قرآن در آیه 168 سوره آل عمران می‌فرماید:
این آیه نیز به ویژگی‌های منافقین اشاره دارد، آنان اهل گفتارند، رسانه در اختیار دارند و افکار نادرست خود را تبلیغ می‌کنند، به ضلالت خويش اکتفا نمی‌کنند بلکه مایلند مؤمنین را از ایمانشان دور سازند و در زمره منافقین قرار بدهند.
به عبارت «لإِخْوَانِهِمْ» می‌توان دو نگاه داشت؛ هم نگاه خوش‌بینانه و هم نگاه واقع گرایانه. در نگاه خوش‌بینانه منافقین خود را برادر مؤمنین می‌بینند به همین جهت خود را به شهدای جنگ احد نزدیک می‌بینند و با زبان نرم در حق آنان هم‌دردی می‌کنند، اما نگاه واقع‌گرایانه آنست که تعدادی از کشته شدگان احد، شهید نیستند بلکه در زمره منافقیناند چون خدا می‌گوید منافقین درباره افرادی که در احد کشته شدند می‌گویند اگر به سخن ما گوش فرا می‌دادند کشته نمی‌شدند، به عبارتی بعضی از کشته‌شدگان احد به تصریح پیامبر قتیل الحمار بودند برای رسیدن به مادیات به میدان آمده بودند نه آنکه قصد اطاعت از پیامبر را داشته باشند.
خصوصیات دیگر منافقین
«لإِخْوَانِهِمْ» منافقین مرتباً احساسات خود را در جریانات مختلف اظهار می‌نمایند و تأسف خود را به جهت آسیب دیدن افراد اعلام می‌کنند. «لَوْ أَطَاعُونَا مَا قُتِلُوا»
منافقین همواره خود را به عنوان اتاق فکر معرفی می‌کنند و مایل‌اند دیگران از آنان تبعیت نمایند. «لَوْ أَطَاعُونَا مَا قُتِلُوا»
منافقین کلّ تاریخ به همه مسلمانان توصیه صلح با کفّار و خالی نمودن عرصه انجام وظیفه را می‌نمایند.
منافقین اشکال اعتقادی بسیار جدی دارند زیرا گمان می‌کنند اسباب مختلف بدون اذن حق می‌تواند آسیب آفرین باشد «لوْ أَطَاعُونَا مَا قُتِلُوا» آنان می‌گویند کشته‌شدگان احد اگر به سخن ما گوش می‌دادند کشته نمی‌شدند، غافل از این امر که اگر اجل فرد فرا برسد کشته می‌شود.
«قَالُواْ … وَ قَعَدُواْ» منافقین اهل قعود هستند نه اهل قیام، یعنی رفاه طلب و تن پرور هستند و اهل پذیرش مسئولیت نیستند.
آیه به این حقیقت اشاره دارد که منافقین همواره دروغ‌گو هستند. «إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ»
دروغ‌گو کسی است که ادعا می‌کند از طریق اسباب مختلف می‌تواند قضا و قدر را تغییر دهد در حالی که هیچ‌گونه قدرتی بدون اذن حق ندارد.
اعتراض در صحنه‌های مختلفی که منجر به شکست شده است از خصوصیات منافقین است.
از اوصاف منافقین صفت نفاق است که ناشی از فساد اعتقادی است و منجر به خلقیات نامناسب می‌شود.
«إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ» خدای سبحان در انتهای آیه ناموفق بودن منافقین را به آنان متذکر می‌گردد، اگر قدرت دارید مرگ را به تأخیر افکنید، به یقین ناتوانید.
تاریخ جلسه: 97/12/18- جلسه 40
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
