در آیه 200 سوره مبارکه آل عمران آمده است:
به آخرین آیه سوره مبارکه آل عمران در آخرین جلسه امسال رسیدیم.
مشق شب
مشق شب خدای سبحان به همه ما این است: ای مومنان! صبوری نموده و یکدیگر را وادار به صبوری کنید، پیوست با حقیقت داشته و از خدای سبحان پرهیز نمایید شاید موفق شوید.
مکرر عرض شد زمانی که خدای سبحان از بندگان امور سختی را طلب می‌نماید، این امر را با سر فصل «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ» ذکر نموده تا تلخی کام آنان به جهت سختی عمل با شیرینی این پیام مرتفع شود و لذت خطاب آن چنان ایشان را مست کند که سختی امر را متوجه نگردد.
در آیه تنها یک کلمه سخت وجود داد «رَابِطُواْ» از ماده رِباط به معنی بستن اسب‌ها، البته بستنی که آماده حرکت است، بستنی که آماده مقابله با دشمن است. به همه مرزداران مرابط گفته می‌شود زیرا در مرز اقامت نموده تا اگر آسیبی وارد شود آماده دفاع باشند.
لزوم صبر
«اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ» واژه صبر که دو مرتبه در این آیه به کارگرفته شده است، به فرموده امام در تهذیب نفس معنای نگاهداری نفس است از بی‌تابی در مقابل امری ناخوشایند.
خدای سبحان به مومنین دستور می‌دهد جزع را ترک نموده و بر نفس خویش مسلط شده و در گرفتاری‌ها زبان به شکایت نگشایند.
زان یار دلنوازم شکری است «بی» شکایت.
- «اصْبِرُواْ» صبر علامت مقاومتی است که از مومنین باید ظهور نماید و منشا این مقاومت خود ایمان است یعنی ایمان افراد را در مقابل مشکلات توانمند و قوی پرورش می‌دهد.
«اصْبِرُواْ» امر به مقاومت صورت گرفته و خدای سبحان هرگز تکلیف مالایطاق نمی‌نماید، پس صبوری با انسانیت انسان سازگار بوده و تکلیف محالی نیست.
اگر سوال شود مومنین بر چه اموری باید صبوری نمایند؟
گفته می‌شود: ثبات قدم در جاده حقیقت صبوری لازم دارد، تحت تاثیر افکار باطل دیگران قرار نگرفتن صبوری لازم دارد، انجام تکالیف شریعت آن چنان که خدای سبحان بپسندد صبوری لازم دارد، گذر صحیح از مشکلات با نمره بالا صبوری لازم دارد و مومنین به دلیل اعتقادات حقه توانمندی گذر از همه این امور را دارند.
گاه صبوری صرفا برای انجام تکلیف یا مواجهه با مشکلات نیست بلکه صبوری نسبت به اذیت اطرافیان است، گاه گفته می‌شود شما مومنین چرا این چنین گرفتار شده‌اید؟ و با تیر زبانشان آسیبی به مومنین وارد می‌نمایند، در این جا مصابره مطرح می‌شود، مصابره یعنی صبری که بین انسان و دیگری واقع می‌شود، یعنی تحمل نیکوی اطرافیان یعنی پرهیز از انتقام.
در سوره مبارکه اعراف آمده است: «وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلين»[1] یعنی «وَ أَنْ تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوى»[2]. آنچنان صبوری کنیم که دیگران را نیز وادار به صبر نماییم؛ پس در هنگام صبوری، بدخلقی، کسالت، حرص و بی‌حرمتی به دیگران نباید مشاهده گردد.
بعضی از مفسرین معتقد هستند «اصْبِرُواْ» صبر برای حفظ ظاهر شریعت است و «صَابِرُواْ» برای رسیدن به انوار حقیقت است.
گروهی دیگر از مفسرین معتقد هستند که گرچه ایمان شعله عشق را در درون فرد شعله‌ور می‌کند اما نباید شعله‌ور شدن عشق به روزمرگی زندگی او آسیبی وارد نموده و آنچنان مستی در او ایجاد کند که از انجام وظایف روزمره بازماند.
- بعضی معتقد هستند که صبوری در تفکر است یعنی بدون ضعف در آیات الهی فکر نموده تا به ذره‌ای از حکمت حق در مشکلات مختلف راه یابید و نتایج آن امور را دریافت کنید.
بعضی معتقد هستند که «اصْبِرُواْ» یعنی با نفس خویش جهاد نموده و از نفسانیات جدا شده و همه وجود خویش را مطیع مولا نمایید تا از موفقیت ابدی بهره‌مند گردید.
آخرین جلسه سال تحصیلی 98 ما است به رسم هر سال با هم دعای «یا مقلب القلوب» را زمزمه می‌کنیم، البته پیام صبر را به فال نیک می‌گیریم و هر روز در دعای روزانه ماه رجب درخواست صبر داریم:
«اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُک صَبْرَ الشَّاکرِينَ لَک»
امیدواریم به واسطه این صبر به حول و قوه الهی گذر از مشکلات فعلی با سهولت و سرعت صورت بگیرد، توفیق شکر دائم نصیبمان شود و بالاترین نمرات را یکایک ما با دعای خیر حضرات معصومین در همین روزگار تلخ دریافت کنیم و ذره‌ای از انجام وظایف خود غافل نگردیم.
«يَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ يَا مُدَبِّرَ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ يَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَى أَحْسَنِ الْحَالِ بحق محمد و آله الاَطهار»
شما هم اگر زحمتی نیست با بزرگواری خودتان ما را عفو بفرمایید ان شالله مجددا توفیق حضور در جمع نصیب یکایک ما شود و قرآن‌های ماه رمضان را در جمع برگزار کنیم.
تاریخ جلسه: 98.12.24
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] سوره مبارکه بقره، آیه 199
[2] سوره مبارکه بقره، آیه 237
