قرآن در آیه 33 سوره مبارکه آل عمران می‌فرماید:
«إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهیمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى الْعالَمین»
«به یقین، خداوند، آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر مردم جهان برترى داده است»
توضیح در مورد آیه
خداوند در این آیه از کسانی سخن می‌گوید که دوستشان دارد؛ در آیات قبل گفته است: آنان را که دوست دارم «یحْبِبْکمُ اللَّه» مورد محبت خدا هستند؛ «یَغْفِرْ لَکمْ ذُنُوبَکمْ» خدا گناهان آن‌ها را می‌بخشد.
این آیه سلسله تابعین را بیان می‌دارد؛ محبت ورزیدن به خدا و رسول یک سلسله طولی دارد و متابعت از آخرین پیامبر متابعت از اولین پیامبر است. شعار این است؛
«..لا نُفَرِّقُ بَینَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِه..»[1]
«..میان هیچ یک از فرستادگانش فرق نمىگذاریم..»
مفردات آیه را بررسی می‌کنیم: «اصْطَفى» از ماده صَفوَه، صفوه به معنی خالص هر چیز است و به معنی پاک شدن از کدورت، به معنی برگزیدگی است.
«آلَ» به معنی اهل است، حتّی بعضی معتقدند «آل» اهل بوده، قلبی صورت گرفته، این گروه استناد می‌کنند به اینکه مصغَّر «آل» می‌شود: «اُهَیل به اُاَیل».
علّامه طباطبایی رحمةاللهعلیه در فرق میان «آل» و «اهل» می گوید، «آل» اضافه می‌شود؛ و اضافه می‌شود به کلمه‌ای که ناطق است، مثلاً گفته می‌شود آل ابراهیم، ابراهیم ناطق است که «آل» اضافه به «ابراهیم» شده، امّا می‌گوییم اهل المدینه؛ مدینه شهر است که ناطق نیست و اهل به مدینه اضافه نمی‌شود.
«اصْطَفى» به معنی برگزیده شدن است؛ در تفاسیر فارسی به معنای اختیار به کار رفته؛ اختیار از کلمه خیر می‌باشد، خیر هم به معنی امتیاز گذاشتن است، این گروه بهترین‌ها هستند.
«إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً»
علامات «اصْطَفى» و برگزیدگی آدم چیست؟
همان طور که در سوره مبارکه بقره آیه 30 می‌گوید:
«…إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلیفَةً …»
«من در زمین جانشینى خواهم گماشت»
آدم عنوان خلافت الهی را دریافت کرده است و همچنین باب توبه برای او باز شده است:
«ثُمَ اجْتَباهُ رَبُّهُ فَتابَ عَلَیهِ وَ هَدَى» [2]
«سپس پروردگارش او را برگزید و بر او ببخشود و [وى را] هدایت کرد»
طبق آیه 123 سوره مبارکه طه تشریع دین برای او شده است قرآن می‌گوید:
«… یأْتِینَّکمْ مِنِّی هُدًى…» [3]
« …پس اگر براى شما از جانب من رهنمودى رسد …»
در همان بهشتی که قرار دارید؛ هدایتی از طرف خدا برای شما می‌آید؛ تشریع قوانین برآورده شده است؛ این موارد آدم را خاص و ممتاز می‌کند.
نوح برگزیده خداست
نوح را پدر دوم خلق می‌دانند چون نسل بشر همگی از پدرانی هستند که در شمار ساکنین کشتی نوح بوده‌اند، زیرا در طوفان همه غرق شدند و بازماندگان؛ همه از کشتی نوح‌اند، نوح پدر معنوی همه کشتی‌نشینان است؛ او اولین پیامبر اولوالعزم می‌باشد؛ کتاب داشته است، این پیامبر در شمار کسانی می‌باشد که خداوند در قرآن به او سلام داده است:
«سَلامٌ عَلى نُوحٍ فِی الْعالَمین»[4]
«درود بر نوح در میان جهانیان»
«آلَ إِبْراهیمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى الْعالَمین»
دو خانواده گزینش شده در آیه مطرح شده است؛ قرآن وقتی صحبت از خانواده می‌کند، گاه محوریت خانه را به پدر می‌سپارد مثل آل ابراهیم، آل عمران، و گاه آن را معطوف به مادر می‌کند؛ «وَ جَعَلْنَا ابْنَ مَرْیمَ وَ أُمَّهُ آیةً …» [5] «و پسر مریم و مادرش را نشانهاى گردانیدیم.»
برگزیدگان چه کسانی هستند؟
درباره آل ابراهیم روایات متعددی آمده که آل ابراهیم حضرات معصومین علیهم‌السلام‌اند.
خداوند سبحان این بزرگواران را برگزیده؛ به این معنا نیست که دیگران برگزیده نیستند؛ قضیه منحصره نیست؛ خدای سبحان با قوت، «اصْطَفى» بودن حضرات معصومین علیهم‌السلام را مطرح می‌کند؛ در آیه 86 سوره مبارکه انعام می‌فرماید:
«وَ کلاًّ فَضَّلْنا عَلَى الْعالَمینَ»
«که جملگى را بر جهانیان برترى دادیم»
ما همه آن‌ها را بر جهانیان ترجیح دادیم پس قضیه منحصره نیست.
علامه طباطبایی رحمةاللهعلیه می‌گوید: عمران پدر مریم بود و این امر نشان می‌دهد که خود عمران قداستی خاص داشته است.
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] سوره مبارکه بقره، آیه 285
[2] سوره مبارکه طه، آیه 122
[3] سوره مبارکه طه، آیه 123
[4] سوره مبارکه صافات، آیه 79
[4] سوره مبارکه مومنین، آیه 50
