خداوند در آیه 6 سوره نحل می‌فرماید:
«وَ لَكُمْ فیها جَمالٌ حینَ تُریحُونَ وَ حینَ تَسْرَحُونَ»
«و براى شما در چهارپایان، (شب هنگام) كه از چراگاه برمى‌گردانید و (بامدادان) كه به چراگاه مى‌فرستید، شكوه و جلوه‌اى است.»
نمایش جمال الهی در کالبد انسان
خدای سبحان صاحب جمال است و جمال از اوصاف الهی است که به واسطۀ مرکب بدن انسان به نمایش گذاشته می‌شود.
جسم انسان در هر زمان ویژگی‌ها و زیبایی‌های خاصی دارد؛ چه آن زمان که برای انجام تکلیف آماده می‌شود و چه زمانی که در حال انجام تکالیف است و چه بعد از آن، چون در هر حال خود را در محضر حق می‌بیند و در هر حال به بندگی مشغول است. قبل از ورود به نماز، زمان اقامۀ نماز و بعد از نماز، در همه حال در حضور است و جلوه‌ای از جمال خدا را به نمایش می‌گذارد.
مرکب بدن، وقتی با قصد الهی، یعنی خدمت‌رسانی به خلق، تعلّم و یادگیری و … در حال انجام وظیفه است، زیباست؛ اما اگر با نیتی غیرالهی مانند آزارخلق، تجسّس، نمّامی و… به کاری بپردازد، نازیباست.
آراستگی جسم با بندگی در محضر حق
آراستگی مرکب جسم، زمانی به چشم‌آمدنی می‌شود که در محضر حق بندگی کند؛ چنین آراستگی از جنس زینت‌های دنیوی نیست، بلکه از آن نوع آراستگی‌هایی است که در اذان‌‌گویی، چون بلال حبشی به چشم می‌خورد. در روایات آمده است كه هر وقت وجود مبارک پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله خسته مى‌شد و بدن مباركشان در فشار قرار مى‌گرفت، بلال حبشى را صدا مى‌كرد و اگر بلال در مجلس نبود به‌دنبالش مى‌فرستاد و به او مى‌فرمود: «اَرِحنا یا بلال» «ای بلال! دلم را با اذان که مژدۀ نماز است، راحتی بخش.»
تعبیر این نوع زینت از زبان قرآن در سوره مبارکۀ فتح آمده است:
«سیماهُمْ فی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُود»[1]
«نشانه آنان در رخسارشان از اثر سجود نمایان است.»
نمایش این آراستگی از طریق پیشانی که از خانوادۀ جسمانیات است نه روحانیات، صورت پذیرفته است. بلال با لب و دهان مادی اذان می‌گوید؛ اما صدای او روح پیامبر را آرامش می‌بخشد. آیه از صورت جسمانی سخن می‌گوید؛ اما از تأثیر بندگی پرده برمی‌دارد.
اشتیاق ملائک به دیدار مؤمنان
اغلب افراد طالب دیدن انواع زیبایی‌ها هستند و با رؤیت آن راغب و مشتاق به آن می‌شوند. حرکت مرکب بدن در مسیر بندگی حق، آن‌چنان زیبایی به بنده می‌بخشد که ساکنان عالم ملکوت را با وجود زیبایی وصف ناپذیرشان، مشتاق دیدار این بندگان می‌کند.
دوام زیبایی روح
نمایش جمال بشری (زیبایی‌های ظاهری) با ابزار گوناگون مادّی و جسمانی صورت می‌پذیرد؛ امّا نکتۀ قابل اهمیّت آن است که این ابزار تنها قادر به نمایش جمال بشری‌اند و با فنا یا رو به اتمام رفتن آن ابزار مادی، زیبایی‌های ظاهری نیز پایان می‌پذیرد، در حالی‌که جلوه‌گری روح حقیقتاً اینگونه نیست!
مفسری دربارۀ عبارت «حینَ تُریحُونَ وَ حینَ تَسْرَحُونَ» می‌گوید: «بازگشت انسان به موطن حقیقی خود -سرای آخرت -بسیار زیباست و بازگشت او مبارک است.»
روانه‌شدن انسان به‌سوی حق از روانه‌شدن او به‌سوی دنیا بسیار زیباتر است؛ زیرا حرکت به سوی خدا، رهایی از یک قفس تنگ و ورود به یک مکان بسیار وسیع و ادامۀ حیات روح در موطن حقیقی و اصلی خود است.
تاریخ جلسه: 1389/9/3
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] . سوره فتح، آیه 29
