خداوند در آیه ۶۲ سوره مریم می‌فرماید:
«لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا إِلَّا سَلَامًا وَ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فِيهَا بُكْرَةً وَعَشِيًّا»
«در آنجا کلام لغو و بیهوده‌ای نمی‌شنوند، بلکه آنچه می‌شنوند فقط سلام و درود است؛ و در آنجا صبح و شام، رزقشان برای آنان [آماده] است.»
امنیت در بهشت
اولین نعمت لذت‌بخش بهشتی، امنیت صوتی است؛ فقط اموری که موجب سلامت آنان می‌شود، به گوش‌شان می‌رسد.
معانی سلام
در میان مفسرین در معنای سلام اختلاف است؛ عده‌ای معتقدند: این سلام، سلام خود آنان به یکدیگر است. برخی دیگر می‌گویند:«سلام ملائک به بهشتیان است.» و برخی دیگر معتقدند سلام خدای سبحان به اهل بهشت است؛ اما آنچه مسلم است آن است که بهشتی غیر از سلامتی، کلام دیگری را نمی‌شنود.
انواع بهشت
- موهبتی که خداوند تفضلا و به جهت کرامت در اختیار بنده قرار می‌دهد؛
- بهشت اکتسابی که ملکوت ایمان و عمل صالح بنده است و در بهشت ظهور پیدا می‌کند؛
- بهشت وراثتی که مؤمنین از کفار به ارث می‌برند؛ اما کافر از جهنمی ارث نمی‌برد؛ چون هر فردی از بهشت سهمیه‌ای دارد که اگر از سهمیۀ خود استفاده نکند، آن سهمیه در اختیار مؤمن قرار می‌گیرد؛ ولی افراد در جهنم سهمیه ندارند.
پرورش گوش بهشتی در عالم طبیعت
سامعۀ بهشتی در این عالم هم فقط کلمات مفید و سلامت‌بخش می‌شنود؛ در بهشت این امر جلوه‌گری می‌کند و فقط سلام و دعا را می‌شنوند نه هر صدایی. فقط صدای سلام به گوش آنان می‌رسد، اعم از سلام خدا و سلام ملائک. در بهشت صداهایی که خاطر بهشتی را مکدر کند، شنیده نمی‌شود؛ زیرا فرد بهشتی در این عالم گوش خود را به نحوی پرورش داده است که تنها صداهای مناسب را بشنود و این پرورش در بهشت نمایان می‌شود. او دائم صدای الطاف خداوند را یا از طریق خدا و یا از طریق بندگان می‌شنود.
با توجه به اینکه در بهشت روز و شبی وجود ندارد، همیشه ارزاق الهی در اختیار آنان قرار می‌گیرد پس بهشتیان نگران روزی نیستند.
بعضی از مفسرین می‌فرمایند:«بهشتی در حضور حق قرار دارد و ادب حضور را رعایت می‌کند؛ بدین جهت«لغو»ی در بهشت مشاهده نمی‌شود.»
سلامت سینۀ بهشتی
«سَلَامًا» نمایانگر سلامت سینۀ بهشتیان است؛ آنان از هر گونه عداوت و بغض و کینه نسبت به یکدیگر سالم هستند و نسبت به یکدیگر حُسن‌ظن دارند؛ اما افراد بیمار به دیگران سوء‌ظن دارند و حرف‌ها را خوب نمی‌شنوند؛ زیرا به کلام دیگران گوش نمی‌سپارند و بر طبق میل خودشان می‌شنوند. گفتنی است سینۀ پر از کینه، کلمات را طبق میل خودش تفسیر می‌کند و اصلا کلمات سالم را نمی‌شنود.
در نگاه دیگر، فرد بهشتی نه‌تنها گفتار حرام ندارد؛ بلکه گفتار بیهوده را هم نمی‌شنود. کلامی از لسان بهشتی خارج می‌شود که مفید فایده باشد.
نکره در سیاق نفی، افاده عموم می‌کند؛ یعنی ابداً در بهشت، کلامی که موجب آفت و اذیت دیگران شود، از زبان گوینده صادر نمی‌شود.
شکایت و اعتراض در بهشت جایی ندارد
گفتار لغو به اعتقادات و اخلاق فرد آسیب وارد می‌کند و بر این امر دلالت دارد که او هنوز در بهشت قرار ندارد. انسان اهل شکایت و اعتراض، به محیط بهشت، آسیب وارد می‌کند؛ بنابراین باید در مقابل کسی که قصد تخریب فضای بهشت را دارد، مقاومت کرد. در زندگی بهشتی، افراد به یکدیگر اجازه نمی‌دهند که گفتار نامناسب از زبان فردی خارج شود؛ زیرا گفتار نادرست موجب سلب نعمات است.
بهشت جایگاه افراد خوش‌جنس
شکایت و اعتراض نمایانگر جنس و اصل فرد است. بهشت مکان خوش‌جنس‌هاست؛ افراد سالم وارد بهشت می‌شوند و در آن سکنی دارند. برای شکایت سلسله مراتبی وجود دارد: ابتدا فرد، بدجنس می‌شود و سپس اهل اعتراض خواهد شد.
مفسری گوید:«انسان در ابتدا باید سلام را از خودش بشنود تا بتواند شنوای سلام از خدا و ملائک و بقیه مؤمنین باشد. تا زمانی که گفتار آدمی مشکل دارد، نمی‌تواند سلام را بشنود.»
«وَ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فِيهَا بُكْرَةً وَعَشِيًّا»
دریافت علم و حکمت
اگر فردی ادب حضور را رعایت کند و سینه او از هر کینه‌ای خالی باشد، خداوند سبحان شبانه روز، علم و حکمت و ارزاق را در اختیار او قرار می‌دهد.
در بهشت دغدغۀ روزی وجود ندارد
در بهشت افراد بهشتی ذره‌ای دغدغۀ روزی ندارند؛ کما اینکه در عالم ماده نیز فردی که خالصانه در محضر خداوند بندگی کند، بر این باور است:«إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِين»[1]«خداوند است آن روزى‌رسانِ نيرومندِ استوار.»؛ پس دغدغه و نگرانی بابت رزق نخواهد داشت.
توجه دائم خدای سبحان به بهشتی
بعضی از مفسرین معتقدند خداوند در دو زمان صبح و شب بهشتی را مورد توجه قرار می‌دهد؛ یعنی رزق صبح و شب بهشتی مورد توجه خداست.
بعضی از مفسرین بهشت را بهشت برزخی معنا کرده‌اند؛ چون بهشت برزخی صبح و شام دارد؛ اما در بهشت قیامتی صبح و شام وجود ندارد.
بعضی از مفسرین گویند: «صبح و شام کنایه از دوام رزق است»؛ یعنی در کل شبانه روز، روزی آنان فراهم است.
هر زمانی که جلوه‌گری لطف خداوند در زندگی اهل بهشتی مشهود شود، آن زمان «بُكْرَة»، یعنی آغاز روز است.
مفسری می‌فرماید:«این افراد بهشتی که صبح و شب تحت روزی خداوند قرار دارند، در سطح پایین بهشت قرار دارند؛ چون در بهشت متعالی دائماً روزی خداوند را دریافت می‌کنند و دریافت روزی آنان مربوط به زمان خاصی نیست.»
تاریخ جلسه: 1400/7/3 – ادامه جلسه بیست و ششم
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] . سوره ذاریات، آیه 58
