مقدمه
در زیارت شریف آل یس پرده‌برداری از حقیقت ولایت امام زمان با وساطت حضرت صورت می‌گیرد. این شناخت و معرفت باید در تمام لحظات زندگی انسان قابل شهود باشد. کامل‌ترین شناخت از لسان مطهر حضرت در زیارت آل‌یس به انسان آموزش داده می‌شود. در واقع هر فراز آن، از صفات حضرت پرده برداری می‌کند.
«السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا تَالِيَ كِتَابِ اللَّهِ وَ تَرْجُمَانَه»
«سلام بر تو ای تلاوت‌کنندۀ کتاب خدا و ترجمه کنندۀ آن»
تلاوتی دائمی
«تالی» اسم فاعل از «تلو»، به معنای پیروی کننده و در پی‌آورنده است و «تلاوت»، پیاپی خواندن است و تنها اختصاص به خواندن کتاب‌های آسمانی دارد. راغب درمفردات می‌گوید: تلاوت به کتاب‌های نازل شده از سوی خداوند اختصاص دارد که گاه به قرائت کردن و گاه با عمل و به تصویر کشیدن اوامر و نواهی الهی محقق می‌شود.
تفاوت بین تلاوت و قرائت در این است که تلاوت در مورد خواندن دو کلمه و بیشتر به‌کار می‌رود؛ اما قرائت یک کلمه را نیز شامل می‌شود؛ بنابر این هر تلاوتی قرائت محسوب می‌شود؛ اما هر قرائتی تلاوت نیست. تلاوت به معنای قرائت با تدبیر و تأمل نیز به‌کار رفته است.
«تالی» بر وزن اسم فاعل ارادۀ حال و آینده از آن می‌شود.
در این عبارت به حضرت عرضه می‌کنیم سلام بر امامی که علی الدوام مشغول تلاوت قرآن است و همچنین دائماً قرآن را بر زبان مخاطبان خود جاری می‌کند. ادب زائر در برابر امام اقتضاء دارد که همواره مستمع آیات الهی باشد و گوش جان به صوت «تالی کتاب الله» بسپارد؛ بنابر این انسان باید در طی شبانه روز لحظاتی را برای توسل و استماع پیام الهی از لسان مطهر امام اختصاص دهد تا با تجلی تلاوت حضرت، او نیز تلاوت قرآن را بر لسان جاری کند و پیام‌های قرآن را از قرآن ناطق دریابد. حضرت در هنگام تلاوت، اسرار قرآن را برای سالک جاذب ترجمه می‌کند و او را به سر منزل توحید پیش می‌راند.
پرده‌برداری از جزئیات قرآن
در این سلام قید «کتاب‌الله» انسان را به تأمل و دقت بر می‌انگیزد. حضرت تلاوت «کتاب‌الله» را عهده‌دار هستند نه «کلام‌الله» را. در تلاوت «کتاب‌الله» از تمام جزئیات منشور ملکوتی پرده‌برداری می‌شود؛ اما در «کلام الله»، مباحث قرآن به‌صورت کلی بیان می‌شود.
امام مظهر اسم «حی» و «علیم» خداوند است و در هنگام تلاوت به تمام شئون بشریت احاطۀ کامل دارد. ایشان در مقام تبیین، تمام جزئیات و کلیات حیات بشری را به نمایش می‌گذارد.
قرآن و عترت طاهره حقیقت یگانه‌ای هستند که در مقام ظهور در دو وجود تحقق یافته‌اند. گرچه هر یک از این دو گوهر تابنده در ظاهر، غیر از دیگری است؛ اما در واقع قرآن کریم مؤید عترت است و اهل بیت، مبیّن قرآن هستند.
قرآن و عترت، حیات‌بخش جوامع انسانی
امام وجودی است که از مسیر علمی و عملی قرآن جدا نیست. به این ترتیب قول و فعل و امضاء امامان معصوم مفسر کلام خداوند هستند. در واقع قرآن همان امام است؛ اما «صامت»، و امام همان قرآن است لکن «ناطق».
قرآن و عترت، حیات‌بخش جوامع انسانی هستند. بی‌تردید این هماهنگی عامل حیات و هدایت انسان‌هاست.
تمام مفاهیم قرآن ناطق در وجود حضرت به نمایش در آمده است و تمام آثار قرآن از جمله شفا، حفاظت از موجودی انسان، ایجاد آرامش، ازدیاد روزی در وجود حضرت به تجلی درآمده است، زائر سلامت روح و جان، حفاظت از دین و اعتقادات توحیدی و نمایش تمام کمالات خود را از حضرت درخواست دارد.
گفتنی است امام در هر تلاوتی که زائر دارد، کلاس تفسیر و ترجمۀ قرآن کریم را بنا می‌گذارد که تنها وظیفۀ زائر شرکت در این کلاس است و در نتیجۀ ارتباط و پیوست به امام و تمسک به قرآن، پیام‌های الهی را درمی‌یابد.
امام زمان علیه‌السلام طی این آموزش زائر را با عبارات، الفاظ، ترجمه و اسرار باطنی قرآن آشنا می‌کند. زائر در مقام ادب باید گوش شنیدن و قلب یافتن را درخواست کند تا صدای تلاوت حضرت را بشنود.
چه خوش است صوت قرآن، ز تو دلربا شنیدن
به رُخَت نظاره کردن، سخن خدا شنیدن
کلاس تفسیر همگانی
«ترجمان» در لغت به مفسر، شارح، سخن‌گو، بیان کننده، روشنگر و نیز خوش‌بیان و خوش‌تقریر می‌گویند.
هم چنین ترجمان کسی است که لغتی را از زبانی به زبان دیگر تقریر کند.
بر این اساس برای هماهنگی و یگانگی قرآن و عترت، ترجمانی لازم است که به معانی والا و عمیق آن آشنا و بر شرح و بیان آن توانا باشد.
در قرآن کریم جزئیات و کلیات بیان شده است؛ اما، شرح، تفسیر، توضیح و بیان حقایق و اسرار نهفته در آن تنها از ائمۀ اطهار ساخته است چرا که، قرآن در بیت ایشان نازل شده و علوم قرآن به سینۀ آنان سپرده شده است.
امام، دعوت‌کننده و زنده‌کنندۀ جوامع بشری
با سلام به امام زمان به‌عنوان «تَالِيَ كِتَابِ اللَّهِ» کلاس تفسیر همگانی برگزار می‌شود. طبق آیۀ:
«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا استَجيبوا لِلَّهِ وَلِلرَّسولِ إِذا دَعاكُم لِما يُحييكُم»[1]
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! دعوت خدا و پیامبر را اجابت کنید هنگامی که شما را به سوی چیزی می‌خواند که شما را حیات می‌بخشد!»
امام دعوت‌کننده و زنده‌کنندۀ جوامع بشری است و انسان با لبیک و اجابت این دعوت در زمرۀ ثبت‌نام شدگان قرار می‌گیرد؛ بنابر این ورود به کلاس قرآن شرط خاصی لازم ندارد؛ اما اقامت در کلاس تفسیر امام شرایط و آداب خاصی را می‌طلبد. به عبارت دیگر فرد باید از معصیت و رذائل اخلاقی، نیات سوء، افکار ناسالم و حب دنیا دور باشد تا تحت ولایت حضرت، شنوندۀ آیات الهی باشد.
بی‌تردید در زمان غیبت و دوری از امام، گناه و جهالت و منیّت وجود فرد را احاطه می‌کند؛ در نتیجه صدای تلاوت امام خود را نمی‌شنود. درحالی‌که در زمان حضرت داود علیه‌السلام، حتی حیوانات وحشی از صوت داودی بهره‌مند می‌شدند.
گوید سلیمان مر تو را، بشنو لسان الطیر را
دامی و مرغ از تو رمد، رو لانه شو رو لانه شو
یک مدتی ارکان بُدی، یک مدتی حیوان بُدی
یک مدتی چون جان شدی، جانانه شو جانانه شو
امام؛ رابط بین آیات الهی
«تالی» در معنای ربط برقرار کردن؛ یعنی امام بین آیات الهی ربط و هم‌سانی ایجاد می‌کند. ایشان در حال تلاوت کتاب‌الله بین قرآن و کتاب وجود انسان رابطه ایجاد می‌کند و سنن الهی و ربط آنان را با یکدیگر بیان می‌فرماید. امام، ارتباط بین شکر و ازدیاد نعمت، کفران نعمت و ضیق آن، توجه به خدا و آرامش زندگی، تحقیر افراد و مورد تحقیر واقع شدن را بیان می‌کند.
امام؛ تالی کتاب وجود انسان
امام به‌عنوان «تالی کتاب الله» کتاب وجود انسان را تلاوت می‌کند. به میزان پیوست به امام فرد از نجاست و آلودگی جدا می‌شود و از غبار جاهلیت و منیّت تطهیر می‌شود. در قرآن کریم کلمات شیطان و فرعون را نمی‌توان بدون وضو مسح کرد؛ چراکه در کتاب خداوند قرار گرفته‌اند و مقدس شده‌اند. امام با تلاوت کتاب الله به انسان متذکر می‌شود که پیوند با عزیزترین خلق عالم، فرد را عزیز و رستگار می‌کند و از جایگاه لئامت و پستی به قلۀ فضائل اخلاقی می‌رساند. امام قوانین الهی را بر اعضاء و جوارح انسان تلاوت می‌کند تا چشم، گوش، دست، پا، قلب و جان او در مسیر توحیدی پذیرای قوانین الهی باشند.
«برداشتی آزاد از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] سوره انفال، آیه 24
