«السَّلاَمُ عَلَيْكَ حِينَ تَقْعُدُ»
«سلام بر تو آن هنگام که می‌نشینی»
واژه شناسی عبارت
«قعود» به معنی نشستن از حال قیام است. مفسری گوید: جلوس، نشستن از حالت خوابیده و سجده را گویند،
همچنین نشستن با حالت انتظار، درنگ، آماده شدن برای کارزار و اهتمام در کار و کمین کردن در انتظار فرصت مناسب را نیز «قعود» می‌نامند.
در قرآن کریم غالباً واژه قعود بعد از قیام یاد شده است:
«الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَ قُعُودًا وَ عَلَى جُنُوبِهِمْ»[1]
«آنان که در حال ایستاده و نشسته و خوابیده خدا را یاد می‌کنند.»
ثمرۀ سلام به قعود و قیام امام
در زیارت آل‌یس به تمام حالات خاص امام از قعود و نسشتن، سلام داده می‌شود که اشاره به این مطلب دارد که قعود و قیام امام به امر خداوند بهترین گزینه در هر زمان است. پیروی از امام در هر حال، اطاعت از دستور الهی و عمل به وظیفۀ شرعی است. همچنین مخالفت با سیرۀ آن حضرت گمراهی و مایه تباهی است. سلام به امام در این دو حالت برای ازدیاد یقین مؤمنان و تسلیم در برابر قضای حکیمانۀ خداوند است.
توفیق بندگی با پیروی از امام
توفیق بندگی و قیام و قعود با پیروی از امام صورت می‌گیرد و در اثر تشعشعات شمس مهدوی زمین وجود انسان به حرکت در می‌آید و قیام و قعود در جهت بندگی بازتاب آن تابش است. در واقع حرکت انسان نمایشگاه قیام و قعود امام است؛ چراکه خود را در معرض پرورش امام قرار داده است.
قیام و قعود حضرت محرک قیام و قعود انسان در جهت بندگی است؛ بنابراین خیرات و افعال مثبتی که از انسان سرمی‌زند، استقلالی نیست، بلکه از سرچشمۀ خیرات؛ یعنی امام جوشش گرفته است.
رویش با دعای امام
سایۀ حرکت امام زمان بر زمین وجودی انسان، او را به حرکت وا می‌دارد و این امور را برای او رقیق و آسان می‌کند تا با کسب خیرات به رحمت واسعۀ الهی دست یابد. انسان با دعای روزانۀ امام حرکت و رویش دارد؛ بنابراین در مقام شکر همیشه خود را بدهکار حضرت می‌داند. زائر در این فراز به قیام و قعود امام سلام می‌دهد تا در «ایّاکَ نَعْبُدُ» اهل عبادت و بندگی و در « اِیّاکَ نَسْتَعین» طالب یاری و نصرت امام شود.
او در «اَلسَّلاَمُ عَلَيْنَا وَعَلَي عِبَادِ اَللَّهِ الصَالِحِينَ» تقاضای پیوست به جمع خوبان و صالحین عالم را دارد تا در حالت ایستاده، نشسته، بلا، بیماری و حالت احتضار و…،امام دست او را بگیرد و به سر منزل توحید برساند.
گفتم از پای فتادم که بگیرد دستم
عشوه‌ای کرد و بفرمود به یادت هستم
دریافت پاسخ سلام در هر سلام
در هر سلامی که انسان به حالات خاص امام عرض می‌کند جواب سلام را در همان حالت در می‌یابد. گاه قیام و قعود انسان مفید و نافع نیست، بلکه در مسیر لهو و لعب پیش می‌رود. زائر با سلام به قعود و قیام حضرت خواستار «اُنْظُر اِلَینا نَظَرَهً رَحِيمَهً»[2]«به رحمت و لطف خود بر ما نظر فرما» است تا قیام و قعود او نیز با نگاه تشریفی امام جهت‌دهی شود.
در محضر و منظر امام چشمۀ آب مَعین وجود زائر را در بر می‌گیرد؛ در نتیجه با رهایی از منیت و انانیت از ماسوی‌الله نیز جدا می‌شود. قلب او با چنین پیراستگی به حیات معنوی و عقلانی دست می‌یابد.
قعود امام دو گونه تعبیر شده است:
- نشستن پیش از قیام در حالت آمادگی و انتظار زمان قیام و برپایی حکومت عدل جهانی که این قعود تجلی زمان غیبت است و آزمونی سخت برای شیعیان و پیروان امام است که در معرض انواع گرفتاری‌ها قرار گرفته‌اند.
- اشاره به نشستن ایشان بر مسند قدرت و استقرار در جایگاه حکومت به منظور بر پایی عدل و داد و برچیدن بساط ظلم و فساد است که پس از قیام تحقق خواهد یافت
«برداشتی آزاد از بیانات استاد زهره بروجردی»
[2] – دعای ندبه
