«السَّلاَمُ عَلَيْكَ حِينَ تَقْرَأُ وَ تُبَيِّنُ»
«سلام بر تو هنگامی که قرائت کنی و تبیین می‌فرمایی.»
واژه شناسی عبارت
«قرائت» در لغت به معنی جمع‌آوری و به‌هم پیوستن حروف و کلمات به هنگام خواندن است. «قرائت» و «تبیین» در این سلام شامل هرگونه قرائتی است که خواندن کتب آسمانی و آثار انبیا و اولیای الهی را هم در بر می‌گیرد؛ اما جامع‌ترین و مهم‌ترین قرائت در مورد قرآن کریم به‌کار می‌رود که اساس همۀ علوم و چکیدۀ تمامی معارف اصیل است.
قرائت آیات قرآن عبادتی بزرگ به شمار می‌رود، چشم‌انداز ورود به دریای بی‌کرانۀ حقایق و ظرایف کلام الهی، آرام‌بخش دل‌ها و نوربخش دیده‌هاست. کلام حق سبب سعادت دو دنیا، همچنین پرورش‌دهندۀ افکار و زینت بیان و گفتار است.
«وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ»[1]
«و هنگامی که قرآن خوانده شود، به آن گوش فرا دهید و سکوت کنید تا مشمول رحمت شوید.»
قرآن و عترت طاهره حقیقتی یگانه
قرآن و عترت طاهره حقیقتی یگانه هستند؛ اما در مقام ظهور در دو وجود تجلی یافته‌اند. هر یک از این دو گوهر، عامل حیات جوامع انسانی‌اند. امام همتای بی‌بدیل قرآن کریم است که پیوسته در حال قرائت و تلاوت قرآن است؛ زیرا بر اساس حدیث ثقلین این دو وجود مقدس به هیچ‌وجه از یکدیگر جدا نمی‌شوند.
در عالم اَلَست انسان ندای «أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ» [2]پروردگار را شنید و در مقام لبیک پاسخ داد: «بلی»؛ زیرا در عالم الست، گوش اولین قوه‌ای بود که برای انسان فعال شد و صدای پروردگار را شنید سپس انعکاس این شنیدن در «قَالُوا بَلَى» تجلی کرد؛ اما انسان با ورود به عالم دنیا از فطرت الهی خود دور شد و از صداهای ملکوتی محروم ماند.
معصیت؛ مانع شنیدن قرائت امام
اکنون صدای ملکوتی قرائت قرآن امام در حال پخش شدن است؛ اما انسان با غفلت و گناه موانع شنیدن این صوت ملکوتی را برای خود ایجاد می‌کند. خداوند پیامبر را خطاب قرار داد و فرمود:
«کَلِّمَ النَّاسَ عَلَي قَدْرِ عُقُوْلِهِم»[3]
«با مردم به میزان فهم و عقل آنان سخن بگو.»
حضرت ولی‌عصر عجل‌الله‌تعالی‌‌فرجه نیز به تأسی از پیامبر کلاس آموزش، تبیین و تفسیر خود را بر حسب عقل و فهم بشر قرار داده است تا پرده‌برداری از قرآن کریم برای آنان سهل و میسر باشد؛ بنابراین اصل و اساس بر تفهیم آیات الهی است؛ اما اگر این تفهیم برای فردی به سختی صورت می گیرد از قامت نارسای اوست، چرا که از امام خود دور شده است.
پرده‌برداری از حقایق قرآنی
در فراز «السَّلاَمُ عَلَيْكَ حِينَ تَقْرَأُ وَ تُبَيِّنُ» از حقایق قرآنی برای انسان پرده‌برداری می‌شود و او را شنوای صوت ملکوتی امام می‌کند. تمایل به صدای وحی و قرائت قرآن آن حضرت در زائر، انعکاس این قرائت امام است.
همان‌گونه که با نزول قرآن در ظرف زمانی معین، آن ظرف معهود ارزش‌مند شده و شب قدر می‌شود؛ همچنین قرائت کتاب خداوند، آثار مخصوص به خود را در سوره‌ها و آیات بیان می‌دارد و وجود انسان را در معرض آثار این تلاوت قرار می دهد، مانند سورۀ مبارکۀ حمد که یکی از برکات آن شِفاء و یا سوره مبارکه تین که یکی از فضائل آن دفع شرور است، همچنین مداومت بر قرائت سوره واقعه که هم‌نشینی با امیرالمؤمنین علیه‌السلام را به دنبال دارد؛ زیرا در ظرف زمانی که حضرت در حال قرائت کتاب‌الله هستند، وجود فردی که قرائت امام به گوش او می‌رسد مصفا می‌شود، ارزش پیدا می‌کند و و برکات و آثار آیات و سور قرآن در مسیر زندگی او جریان می‌یابد.
زائر در این فراز خواستار تفهیم جزئیات آیات الهی است به‌نحوی که به مقام شهود برسد.
قرائت نامۀ عمل
در این سلام، قرائت به‌صورت مطلق ذکر شده است بدون این‌که مقید به کتاب‌الله شود؛ بنابراین شامل قرائت نامۀ اعمال انسان نیز می‌شود.
«کُلَّ شَىْءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِى إِمَامٍ مُّبِينٍ»[4]
«و همه چیز را در کتابی روشن بر شمرده‌ایم.»
امام احاطه بر نواقص و لغزش‌های ثبت شده در نامۀ اعمال را دارد و با پیوست به امام طریقۀ اصلاح این لغزش‌ها برای انسان تبیین می‌شود.
قرآن کریم آینۀ امام عصر است. طبق آیه: «اِقْرَأْ كِتَبَكَ كَفَى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيباً» انسان به خواندن نامۀ اعمال خود در قیامت امر می‌شود؛ قیامتی که از عالم دنیا آغاز شده است. در این عالم نامۀ اعمال انسان در دستان حضرت قرار می‌گیرد تا در آن اصلاحات صورت گیرد و علت کمبودها برای او تبیین شود تا انسانِ مرتبط با امام، در گذر زمان از این لغزش‌ها و کمبودها در امان بماند. این اصلاحات در عرضۀ وجود انسان به امام، صورت می‌گیرد؛ زیرا انسانِ همراه با امام، قدر می‌یابد و با نهادن قرآن بر سر، قلب او تطهیر و به هدایت رهنمون می‌شود. چنین فردی از لغزش‌ها و معاصی جدا می‌شود. او با لبیک‌گویی به امام، عزم خود را بر دوری از گناه و معصیت به امام اعلام می‌کند.
درخواست قرار گرفتن در زمرۀ محبین
زائر در این فراز از امام تقاضا دارد که در زمرۀ محبین حضرت به شمار آید. حضرت ولیّ‌عصر ارواحنافداه وارث حضرت ابراهیم علیه‌السلام است که در مهمان‌نوازی به مقام خلیل‌الله رسید. امام زمان که وارث خلیل‌اللهی حضرت ابراهیم است با کرامت خاص هر روز با صدایی دل‌نشین، قرائت قرآن دارد و مهمانان را به جمع محبین خود دعوت می‌کند تا رشد عقلی و معرفتی کامل برای آنان صورت گیرد؛ بنابراین در زیارت آل‌یس زائر، هر روز خواستار دعوت امام به ضیافت خود است و امید دارد که در جمع مهمانان هر روزۀ امام قرار گیرد.
«برداشتی آزاد از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] . سوره اعراف، آیه 204
[2] . سوره اعراف، آیه 172
[4] . سوره یس، آیه 12
