«و گواهی میدهم که تو حجت خدایی. شما اول موجود و آخر در اجسام هستيد.»
برای امام زمان لفظ «اشْهَدُ» تکرار شده است که دلالت بر تأکید، حضور و اعتراف جداگانه دارد. در زیارت آلیس انسان حلاوت مخاطب قرار دادن امام را مییابد؛ بنابراین انسان این قابلیت و استعداد را دارد که دائم در حضور قرار گیرد و مشهود امام شود.
«فَإِذا قُضِيَتِ الصَّلاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ»[1]
«هنگامیکه نماز جمعه تمام شد در زمین منتشر شوید.»
حضرت امام باقر علیهالسلام میفرماید: منظور از «قُضِيَتِ الصَّلاةُ» بیعت با امیرالمؤمنین است. هنگامیکه بیعت با امیرالمؤمنین تمام شد روی زمین منتشر شوید و فضائل و کمالات خداوند را طلب کنید؛ یعنی برای کسب این کمالات و فضائل در کنار و حضور حضرات معصومین قرار گیرید.
یکی از اسامی امام «ارض» است. تمام بار، سنگینی، حرکت، زندگی و مرگ انسان در روی زمین است. آیا با اینکه تمام حیات انسان بر زمین صورت میگیرد، هیچوقت انسان از زمین تشکر کرده است؟! امام، تمام کارهای انسان را بدون هیچ منتی عهدهدار است.
امام باقر علیهالسلام در این روایت میفرماید: تمام زندگی انسان بر زمین وجود امام صورت میگیرد. زمین مطهِّر است، عیوب افراد را میپوشاند، بار و سنگینی افراد را تحمل میکند، ستار العیوب و امانت دار است و خدماترسانی پروپیمان به افراد دارد.
امام نیز بهعنوان زمین تطهیرکنندۀ افراد از آلودگیها و نجاست شرک است. امام بهعنوان امانتدار انسان، عیوب او را نگهداری و با دعا آن را اصلاح میکند و خیرات و اعمال صالح را در او رشد میدهد. امام مظهر اسم «حی» خداوند است که سبب حیات بشریت میشود. تمام الطاف خداوند به انسان بهواسطۀ امام صورت میگیرد؛ بنابراین انسان روز و شب در حضور امام خود قرار دارد بدون اینکه شاکر این نعمت خداوند باشد.
معیت با امام که سرچشمه و مصدر کمالات و فیوضات الهی است انسان را توانمند و متخلق به صفات الهی میکند؛ بنابراین با این تعبیر باب خانۀ ولایت همیشه به روی افراد باز است، تنها وظیفۀ انسان رجوع به کعبۀ امام است.
امام عصر به اذن حق سبب تام احیای دلها و زمینهای مرده است. وظیفۀ بشر کوبیدن دائم باب ولایت است تا زمین دل خویش را به حضور مبارک آن حضرت عرضه کند تا در پرتو فیض معرفت و هدایت ایشان از سرچشمۀ زلال حیات بهرهمند شود.
امامت همان مقام خلافت و حجت الهی است؛ از این رو لازم است که اوصاف حضرت حق در انسان کامل بهعنوان مظهر تام او به ظهور برسد.
هر زمان که فرد به حضرت ولیعصر عجلاللهفرجه با عبارت «وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ حُجَّةُ اللَّهِ» عرض ادب میکند امام بهعنوان جامع اسماء حسنای الهی و اوصاف خداوندی بر خود لازم میداند که در کنار او قرار گیرد و حضور داشته باشد. گویا زائر برای درک حضور و شهود امام باید ابراز شهادت کند تا در میدان حضور به یقین برسد.
امام در نظام عالم تأمینکنندۀ حیات معنوی و مادی است. همۀ موجودات بهواسطۀ وجود ایشان از انوار الهی فیض میبرند:
«بِبَقَائِهِ بَقِيَتِ الدُّنْيَا وَ بِيُمْنِهِ رُزِقَ الْوَرَي وَ بِوُجُودِهِ ثَبَتَتِ الْأَرْضُ وَ السَّمَاءُ»[2]
انسان کامل مظهر « هُوَالْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ» خداوند است. الطاف الهی در مرحله آغازین بر امام بارش دارد و از امام بر مخلوقات نازل میشود. از آن رو که امام مظهر خداوند است از ازل تا قیامت ثابت است و نهایت و محدودیت ندارد.
«بِكُمْ فَتَحَ اللهُ وَ بِكُمْ يَخْتِمُ»[3]
ابتدا و ختم همۀ امور بهدست امام است و پذیرش و قبولی امور هم به دست ایشان صورت میگیرد. به عبارت دیگر، ساختمان اعمال انسان از شروع تا پایان به مهندسی امام صورت میگیرد تا بهعنوان عمل صالح، خداوند خریدار آن باشد.
آیةالله بهجت میفرماید: «اگر مانند بچهای که به مادر اعتماد دارد، ما اعتماد بهخداوند داشتیم هیچ وقت ناامید نبودیم و دست ما خالی نبود.»
حضرت علی علیهالسلام میفرماید: من نقطۀ زیر «با»«بسم الله الرحمن الرحیم» هستم. همۀ اعمال و اقوال انسان باید با بسم الله الرحمن الرحیم شروع شود تا ابتر نماند؛ بنابراین آغاز هر فعل به اذن امام است و با وساطت ایشان مورد پذیرش خداوند قرار میگیرد. امضاء پایان امور و افعال انسان با وساطت حضرت صورت میگیرد.
هر فرد دارای دو جهت یا دو وجه است:
یکی از شارحین میگوید: «وجهالله» یعنی چهرهای که خدای سبحان به فرد خاص عطا کرده است. ازآنجا که امام عصر ذخیرۀ خداوند برای اصلاح جوامع بشر است پیوست و پیوند دائمی به این وجه الهی، فعل انسان را باقی و پایدار میکند.
در ضمیر جمع «انتم» این مطلب نهفته است که دلتنگی برای هر یک از حضرات معصومین با زیارت امام زمان مرتفع میشود. در زیارت امام زمان انسان زائر کربلا ، نجف، سامرا، کاظمین و مشهد میشود. گفتنی است زائر با زمزمۀ این فراز، از آغاز بندگی و عبودیت تا پایان این مسیر نیاز خود را به دعا و نگاه امام بیان میدارد تا کاستیهای او بخشیده شود.
«برداشتی آزاد از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] سوره جمعه، آیه 10
[2] فرازی از دعای عدیله
[3] فرازی از زیارت جامعه کبیره
خیابان دولت، بلوار کاوه، خیابان اخلاقی شرقی، خیابان بهرام، کوچه محبوبه دانش غربی، پلاک ۱۲
حقوق برای موسسه علمیه السلطان علی بن موسی الرضا (ع) محفوظ است