مقدمه
در خدمت زیارت جامعه‌ی کبیره هستیم جلسات سابق عرض کردیم: در زیارت جامعه، زائر گاهی در حضور است و گاهی در غیاب و این فراز از فراز‌هایی است که زائر در غیاب است. دلیل این حضور و غیبت آن است که معصومین ابتدا ناز می‌کشند و به نوازش می‌برند و بعد از آنکه معرفتی نصیب زائر شد بنای ناز کردن می‌گذارند تا میزان ثبات قدم زائر معلوم شود.
«وَ خِیرَتِهِ»
«(سلام بر حضرات معصومینی که) برگزیده خدای سبحان هستند»
در خدمت عبارت «خِيَرَتِهِ» هستیم زائر به حضرات معصومین عرض می‌کند: شما معصومین برگزیدگان خدای سبحان هستید، خدای سبحان شما را از بین تمام موجودات انتخاب کرده است.
حضرات معصومین علیهم‌السلام بهترین‌های عالم هستند. آنها هم در عالم امر و هم در عالم خلق، هم در عالم ارواح و هم در عالم تکوین و نظام آفرینش بهترین‌ها هستند. حضرات معصومین علیهم‌السلام در عالم عقول مجرد و ارواح افضل هستند.
عبارت خیار و خیر و اختیار از یک خانواده است. وقتی سخن از اختیار است یعنی جمعی موجود بودند و حضرات معصومین از میان آنان به عنوان بهترین‌ها اختیار شده‌اند.
چرا بهترین؟
چرا عبارت «خِيَرَتِهِ» برای حضرات معصومین به کار رفته در حالیکه روایات فراوانی از این حكایت می‌كنند كه آنان اولین مخلوقات عالم هستند؟ آیا اولین مخلوقند و یا از میان جمعی برگزیده شده‌اند؟ در جواب می‌گوئیم: تمام مخلوقات قبل از آنکه خلق شوند در علم خدای سبحان موجود بودند حضرات معصومین زمانی که همه‌ی خلایق در علم خدا حاضر بودند به عنوان بهترین‌ها معرفی شدند.
در روایتی در تفسیر نور‌الثقلین از قول پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله آمده است:
«أَنَا أَفْضَلُ مِنْ جَبْرَئِیلَ وَ مِیكَائِیلَ وَ إِسْرَافِیلَ، وَ مِنْ جَمِیعِ الْمَلَائِكَةِ الْمُقَرَّبِینَ، وَ مِنْ حَمَلَةِ الْعَرْشِ وَ أَنَا خَیرُ الْبَرِیةِ، وَ أَنَا سَیدُ وُلْدِ آدَمَ»[1]
«من از جبرئیل، میکائیل، اسرافیل و از جمیع ملائک مقرب برترم و من بهترین مخلوقاتم من بهترین اولاد آدم هستم.»
معانی متفاوت خیرته
اهل لغت «اختیار» و «خیره» را به معنای ابانه(جدا کردن) دانسته‌اند، همچنین آن را در معنای استخلاص و اختصاص نیز بکار برده اند.
- اگر عبارت «خِيَرَتِهِ» را در معنای ابانه از ماده‌ی بنیونیت و جدایی فرض کنیم خواهیم گفت: خداوند معصومین را از سایر مخلوقات جدا کرده است.
- و اگر در معنای استخلاص معنا کنیم خواهیم گفت: خداوند حضرات معصومین را از هر چیز، خالص کرده است و تنها برای خویش نگه داشته است. مقام قرب مقامی است که در پی همین معنا برای حضرات معصومین حاصل شده است. خداوند تنها حضرات معصومین را برای قرب خویش برگزیده است.
- و اگر «خِيَرَتِهِ» به معنای اختصاص باشد یعنی خداوند سبحان حضرات معصومین را به مقامی اختصاص داده است که احدی به این مقام دست پیدا نمی‌کند.
جایگاه اختصاصی
در توضیح معانی ذكر شده می‌گوییم:
«خِيَرَتِهِ» یعنی خداوند حقیقتاً معصومین را در جایگاه خاصی در نظام عالم قرار داده است، جایگاهی كه هیچ پیامبر اولو العزمی در این جایگاه قرار ندارد و هیچ ملك مقربی به این جایگاه راه نمی‌یابد.
خدا آنان را از هر نوع آلودگی تطهیر كرده و با علمی كه نسبت به ساختار وجودی آنان داشته است آنها را از همگان ممتاز ساخته و فضیلتی به آنها عطا كرده كه این فضیلت برای هیچ پیامبر و هیچ ملكی مطرح نشده است.
«خِيَرَتِهِ» در معنای دیگر یعنی خداوند سبحان به حضرات معصومین جایگاه قرب خاصی عنایت كرده است. جایگاه فضائل آنها با فضایل هیچ كس در عالم قابل مقایسه نیست، قرب و نزدیكی آنها نسبت به حضرت حق نیز نصیب كسی نمی‌شود زیرا آنان از خداوند تنها مقام بندگی خدای سبحان را درخواست كرده‌اند و افتخار خویش را در بندگی او دانسته‌اند همین انتخاب آنان سبب شد تا برگزیده حق شوند و قرب به حق نصیبشان شود.
برای مثال خداوند سبحان در قرآن به حضرت مریم می‌فرماید:
«انَّ اللَّهَ اصْطَفاكِ وَ طَهَّرَكِ وَ اصْطَفاكِ عَلى نِساءِ الْعالَمینَ»[2]
«اى مریم! خدا تو را برگزیده و پاك ساخته و بر تمام زنان جهان، برترى داده است»
خداوند حضرت مریم سلام‌الله‌علیها را برگزید و از هر رجسی پاك نمود و او را بر زنان عالم برتری داد اما مقام شفاعت به ایشان عطا نشد. به حضرت مریم شفیعه‌ی روز جزا گفته نمی‌شود در حالی‌كه وجود مقدس ناموس هستی حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، ام الائمه، شفیعه‌ی روز جزا است. ائمه نه تنها در دنیا برگزیده‌اند كه در قیامت نیز برگزیده حق هستند.
خودشناسی
همیشه عرض كرده‌ایم پشت پرده هر عبارتی كه ما در زیارت جامعه در محضر معصومین بر زبان می‌آوریم درخواستی نهفته است و هر چه ارتباط‌مان با معصومین محكم‌تر شود جای خود را در نظام عالم بیشتر پیدا می‌كنیم، ارتباط با وجود انتخاب شدگان عالم سبب می‌شود كه فرد از سردرگمی و حیرانی نجات یابد و جایگاه خود را در عالم بیابد.
زائر در ارتباط با برگزیدگان به این نكته پی می‌برد كه خداوند به هر كسی اجازه ارتباط با بهترین‌های عالم را عطا نمی‌‌كند مگر آنكه نَفَس صاحب دلی در حق او به اجابت رسیده باشد.
زائر در ارتباط با معصومین به این نتیجه می‌رسد که به بركت لطف حق اجازه سلام و عرض ارادت به بهترین‌های عالم به او داده شده است و از لطف خدا است که می‌تواند در حضور معصومین حاضر شود و به زیارتشان رود و مدح و ثنایشان را كند، رسیدن زائر به این جایگاه نوعی خودشناسی نصیب او می‌کند.
اگر زائر جایگاه برگزیدگان عالم را شناخت در می‌یابد كه فردی بی‌مقدار و بی‌ارزش نیست زیرا به لطف حضرت حق به او اذن ارتباط با بهترین‌های عالم برایش صادر شده و به او اجازه داده شده تا با معصومین بر سر یك سفره بنشیند و با آنها ارتباطی مستمر داشته باشد .
تبدیل خاک به طلا
وقتی زائر به حضرات معصومین با عبارت «خِيَرَتِهِ» سلام می‌دهد یعنی از خدای سبحان طلب می‌كند تا با وساطت ائمه علیهم‌السلام او را از میان خلایق برگزیند و از عامه مردم جدا نماید تا در شمار عوام باقی نماند یا حتی خدای ناخواسته در شمار افراد بی‌ثمر جای نگیرد.
زائر در این درخواست نمی‌خواهد حتی در شمار متوسطین از مردم باشد، بلكه می‌خواهد چون فضه، خادمه اهل بیت شود و یا چون سلمان، ابوذر و مقداد از یاران امام باشد.
او می‌خواهد اگر گناه چهره‌اش را مكدر و قلبش را زنگار زده كرده به دعای «خیرته» از این كدورت و از این زنگار رها شود. او می‌خواهد چون بزنطی در یك شب ره صد ساله را طی كند، مگر چنین نبود كه فضه قبل از آن كه خادمه بیت ولایت شود بت پرستی هندی بوده و یا سلمان قبل از اسلام، زرتشتی زاده بوده است اما در نهایت به انتخاب برگزیده‌ترین مخلوقات عالم برگزیده شده‌اند.
اگر بهترین‌های عالم واسطه فیض شوند و از خدای سبحان رهایی ما را از اسارت نفس طلب كنند بواسطه نفس قدسی حضرات معصومین از عوام مردم ممتاز گردیده و امكان رشد كمالات برای ما فراهم می‌گردد .
«وَ حِزْبِهِ»
«سلام بر حضرات معصومینی که حزب خدا هستند»
«حزب» یعنی جماعت، یك طایفه، دار و دسته، گروهی كه از جهت اعتقادی هم صنف هستند .
بالاصاله حزب الله حضرات معصومین علیهم‌السلام هستند.
عبارت «حِزْبِهِ» یعنی شما حضرات معصومین حزب خدا هستید، دار و دسته خدا هستید، گروه توانمندی هستید كه قرآن در سوره مباركه مائده می‌فرماید :
«فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ »[3]
«حزب و جمعیت خدا پیروز است»
گروهی كه قطعا همیشه غالب هستند و هرگز مغلوب نمی‌شوند.
در سوره مبارکه مجادله آمده است:
«إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»[4]
«آنها«حزب اللَّه»اند؛ بدانید«حزب اللَّه» پیروز و رستگارند.»
خداوند غلبه، فلاح و رشد را در وجود حزب الله به ودیعه گذارده است.
كامل ترین مصداق حزب الله در عالم حضرات معصومین علیهم‌السلام هستند، به همین جهت معصوم غالبی است كه هیچ گاه مغلوب نمی‌شود.
مغلوبیت هرگز!
اگر سؤال شود كه گاهی تاریخ از مغلوب شدن حضرات معصومین سخن می‌گوید مثلاً در طول تاریخ دیده شده امام معصومی تبعید شده و یا بدن مطهرش زیر سم اسب قرار گرفته و یا مسموم شده است این‌ها خود نوعی مغلوبیت است نه غالب شدن؟
در جواب می‌گوییم: وجود مقدس حضرات معصومین هرگز مغلوب نمی‌شوند شاید تاریخ گواهی دهد جسم آنها مغلوب شده است اما هیچ‌گاه گواهی بر مغلوبیت شخصیت آن بزرگواران نخواهد داد. شخصیت معصوم مغلوب نیست، جسم او زیر سم اسب می‌رود اما شخصیت او همیشه می‌درخشد. حسین علیه‌السلام همیشه در حال درخشیدن است .
آنان توانمندانی هستند که خداوند قدرت محض را در اختیار آنها نهاده داده است، ذره‌ای ضعف و عجز و شكست در وجودشان راهی ندارد.
اتصاف به ویژگی معصومین
هرکس پذیرای ولایت آنان باشد از ویژگی‌های‌شان بهره می‌برد.
در سوره‌ی مباركه مائده خداوند می‌فرماید:
«وَ مَنْ یتَوَلَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ»[5]
«و كسانى كه ولایت خدا و پیامبرصلّی‌الله‌علیه‌وآله و افراد باایمان را بپذیرند، پیروزند؛ (زیرا) حزب و جمعیت خدا پیروز است.»
اگر كسی ولایت معصومین را بپذیرد قطعاً غالب است. پذیرندگان ولایت هیچ‌گاه مغلوب نمی‌شوند، حتی در حساس ترین زمان‌ها نیز غلبه با آن‌هاست.
نگران چه امری باشیم؟
اگر سؤال شود حال که معصومین حزب الله‌اند و حزب الله همیشه غالب است پس چرا باید نگران مغلوبیت شریعت باشیم؟ نگران مغلوبیت دیانت و حق باشیم نگران مغلوبیت مومنان باشیم؟
در پاسخ می‌گوییم شریعت از آن جهت كه از سوی حضرت حق مورد حمایت قرار می‌گیرد همیشه غالب است و اگر كسی در خط شریعت گام بردارد به یقین مغلوب نخواهد شد ولو در ظاهر شكست خورده به نظر بیاید زیرا معیار‌های عامه مردم برای شکست و پیروزی با معیار‌های اسلام متفاوت است.
اگر كسی در خط شریعت باشد و در مسیر حق حركت كند همیشه غالب است و لو با بدن قطعه قطعه، و یا با نوشیدن زهر و یا اسارت. شهدا همیشه غالبند اگر افراد در خط شریعت نباشند جای برای نگرانی وجود دارد در غیر این صورت نگرانی معنا ندارد؛ زیرا خداوند سبحان فرموده است: «إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ» حزب الله همیشه غالب است. در رأس حزب الله معصومین علیهم‌السلام و بعد نماینده معصوم است. اگر همه دنیا علیه ولایت بسیج شوند و نقشه بکشند تأثیری بر حقیقت و اصل ولایت نخواهد گذاشت.
حزب اللهی
در پشت پرده عبارت «حِزْبِهِ» از حضرات معصومین درخواست می‌کنیم تا ما را حزب اللهی کنند یعنی در میان گروه و دسته‌ای قرار گیریم که مورد رضایت خداوند سبحان‌اند. حزب اللهی شدن یعنی آراسته به خلق و خوی معصوم گشتن و آنكه تمام اعتقادات فرد حقه باشد و عملكردش مطابق نظر معصوم باشد نه از روی هوی و هوس. آیین نامه حزب الله یعنی زیر نظر ولایت معصوم حرکت کرده است هر افراط و تفریطی مخالفت است و مخالفت با نظر ولی، مغلوبیت است.
تاریخ جلسه : 90/2/21
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] بحار الانوار، ج26، ص348
[2] سوره مبارکه آل عمران، آیه 42
[3] سوره مبارکه مائده، آیه 56
[4] سوره مبارکه مجادله، آیه 22
[5] سوره مبارکه مائده، آیه 56
