«لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِیَّةُ وَ جَلَّتْ وَ عَظُمَتِ الْمُصیبَةُ بِکَ عَلَیْنا وَ عَلی جَمیعِ اَهْل ِالاِسْلامِ
– و َجَلَّتْ وَ عَظُمَتْ مُصیبَتُکَ فِی السَّمواتِ عَلی جَمیعِ اَهْلِ السَّمواتِ»
«یا ابا عبداللّه! به‌راستی سوگواری تو بزرگ شد و مصیبت تو بر ما و بر همۀ اهل اسلام عظیم شد و تحمل آن مصیبت بزرگ در آسمان‌ها بر جمیع اهل آسمان‌ها سخت و دشوار بود.»
گستردگی مصیبت اباعبدالله
مصيبت اباعبدالله علیه‌السلام «عظيم» است؛ «عظيم» به معنای گسترده؛ يعنی همۀ عالم ادراك مصيبت اباعبدالله را دارند.
اگر چشم بصیرت انسان باز شود به این حقیقت دست می‌یابد که برای گياهان و جمادات و حيوانات هم از حادثۀ عاشورا پرده‌برداری شده است. مصيبت امام حسين علیه‌السلام را حتی سنگ خانه‌هایی که در آن عزاداری میشود و حتی ميوه‌هایی که در مجالس به زائران داده میشود، درک می‌کنند.
گفتنی است که مصيبت امام حسین علیه‌السلام در همۀ مکان‌ها و زمان‌ها حاکم شده است. حضرت عباس که «نافذ البصيرة» است، این ديد و بصیرت را به وجود زائر عطا می‌کند. مصيبت امام حسين علیه‌السلام همۀ عالم را پوشش داده است؛ همه جا گَرد ماتم حضرت منتشر است. زائر با نگاه تیزبین، لباس عزای امام را بر تن همۀ عالم مشاهده می‌کند.
«وَعَلی جَمیعِ اَهْل ِالاِسْلامِ»
اهل الاسلام چه کسانی هستند؟
«إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلامُ»[1]«همانا دين نزد خداوند، اسلام (و تسليم بودن در برابر فرمان خداوند) است.» با توجه به این آیه، يهودیان قبل از دین مسيح و مسيحيان قبل از دين اسلام كه هنوز نسخ نشده بود، مصيبت اباعبدالله را درك كردند. مصيبت اباعبدالله در كل تاريخ گسترده شده است.
در روایتی بیان شده است: زمانی که حضرت يعقوب يوسف را ديد از او پرسید: «سخت‌ترين مصيبت برای تو در این زمان فراق چه بود؟» حضرت یوسف گفت: «زمانی که برادران می‌خواستند مرا عریان كنند و در چاه بيندازند، از آنان خواهش کردم مرا عریان نكنند!» حضرت يعقوب گريست و گفت: «سخت‌ترین مصیبت برای تو عریان شدن بود!» و در ادامه روضۀ اباعبدالله را خواند. سخت‌ترین مصيبت هم برای امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه مصيبت عريان شدن امام حسين علیه‌السلام بود كه چند بار در زيارت ناحيه تكرار شده است.
حضور در مجالس اباعبدالله و ارتباط با خوبان عالم
حضور در مجلس اباعبدالله علیه‌السلام که از گستردگی خاصی برخوردار است، ارتباط با تمام كسانی است كه برای امام حسين علیه‌السلام اشك ریختند؛ به همین جهت فضای خوب و مطهری در آن جا حاکم است. مجالس امام حسین علیه‌السلام كنگرۀ بين‌المللی است که تا قيامت ادامه دارد و همۀ خوبان در آن مشغول عزاداری‌اند.
از آن جهت که همۀ اهل اسلام در مصیبت اباعبدالله الحسین می‌سوزند؛ اگر در ایام عزاداری، آدمی سوز ندارد و در سينۀ او آتشكده‌ای مشتعل نيست، باید در مسلمانی خود شک کند!
حضرت عيسی گله‌ای گوسفند را به بيابانی برد. هر چه گوسفندان را به سمت آب می‌برد که از آن بیاشامند، گوسفندان امتناع می‌کردند، از خدای سبحان علت را جویا شد. جبرئيل روضۀ اباعبدالله را برای او خواند و گفت: «اینجا سرزمین كربلاست و پسر پيغمبر در اين مکان با لب تشنه شهيد میشود.»
حضرت موسی از سرزمينی در حال عبور بود که زمين خورد و پای او خون آمد. به خدا گفت: «خدايا! چه اشتباهی مرتکب شده بودم؟» خداوند سبحان فرمود: «اينجا مکانی است که پسر پيغمبر ذبح میشود و خدا اراده کرده است که تو هم تأسی به او داشته باشی و یک قطره خون تو هم در اين زمين ريخته شود.»
کسب کرامتی بی‌انتها با حضور در مجالس اباعبدالله
زائر اباعبدالله پيشينه‌ای به وسعت تاريخ دارد؛ چرا که از حضرت آدم سوختن در مصیبت امام شروع میشود و تا قيامت ادامه دارد. حضور در این جمع کرامتی بی‌انتها به همراه دارد.
اگر چشم اشک ندارد؛ در واقع دل مشكل دارد؛ چون همۀ عالم، اعم از سنگ، درخت و حيوان گريان بودند. در زيارت ناحيۀ مقدسۀ امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه می‌فرماید: «حتی ماهی در دريا و وحوش هم در این مصیبت گريه كردند.»:«وَ بَکَتِ السَّمآءُ وَ سُکّانُها، وَ الْجِنانُ وَ خُزّانُها، وَ الْهِضابُ وَ أَقْطارُها، وَ الْبِحارُ وَ حیتانُها»«(در عزاىِ تو) آسمان و ساکنانش، بهشت ها و نگـهبانانش، کوه‌ها و کوهپایه‌ها، دریاها و ماهیانش… گریستند.» تمام عالم را این مصیبت فرا گرفته است.
تحول در اشک بر اباعبدالله
اشك در مصیبت اباعبدالله تحول ايجاد می‌كند، مقدمۀ بسياری از كمالات را فراهم می‌سازد، سیر و سلوك نصيب انسان می‌كند، او را از جهالت رها می‌کند، به شهود و شعور می‌رساند و مثل آب، زلال میشود.
آموزش ادب، در ادبستان زیارت عاشورا
در زيارت عاشورا هفت درخواست قابل توجه است که دليل بر كثرت دارد. در زيارت عاشورا که ادبستان است، رعایت ادب آموزش داده میشود. يكی از آداب در فراز « بِاَبی اَنْتَ وَ اُمّی لَقَدْ عَظُمَ مُصابی بِکَ»« پدر و مادرم به فدایت که تحمل مصیبت بر من به‌واسطۀ ظلمی که بر شما رفت سخت دشوار است.» بیان میشود.
زائر قبل از بیان درخواست می‌گوید: «پدر و مادرم فدای تو یا اباعبدالله!» اگر انسان بخواهد خادم پدر و مادر خود باشد و برای آنان سعادت را طلب كند و انواع لطف را در حق آنان جاری کند، بیان می‌کند که پدر و مادرم فدای حسين علیه‌السلام.
زائر در این عبارت مصیبت خود را بزرگ و عظیم بیان می‌کند. «عظیم» با «كبیر» متفاوت است؛ «عظيم» به‌معنای گسترده است؛ یعنی همۀ اعضا و جوارح انسان اعم از دل، چشم و … و ظاهر و باطن او عزدار است. پوشیدن لباس سياه نماد عزاداری ظاهر است؛ اما تمام وجود بايد عزادار باشد.
اعضای وجود مطالباتی دارند؛ یعنی دست، چشم، زبان، پا، گوش و حتی بطن انسان مطالباتی دارند که با عزاداری امام حسين علیه‌السلام این مطالبات به نحو احسن صورت می‌گیرد؛ چرا که با عزاداری وجود فرد پاک و از دوری و هجران رها میشود.
زائر بیان می‌کند که در همۀ وجود من اين مصيبت گسترده شده است. مصيبت تو در ظاهر و باطن من منتشر است؛ بنابراین همرنگ كائنات میشود و زبان به حمد خداوند می‌گشاید كه «حسين»ی شده است.
« فَاَسْئَلُ اللَّهَ الَّذی اَکْرَمَ مَقامَکَ وَ اَکْرَمَنی بِکَ«اَنْ یَرْزُقَنی طَلَبَ ثارِکَ مَعَ اِمامٍ مَنْصُورٍ مِنْ اَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ و َآلِهِ»
«پس از خدایی که مقام تو را بلند و گرامی داشت و مرا هم بواسطۀ دوستی تو عزت بخشید، روزی من گرداند تا در رکاب امام منصور از اهل بیت محمد صلی الله علیه و آله باشم.»
درخواستی خصوصی
زائر در این فراز گدایی شخصی خود را بیان می‌کند و در این ادبستان می‌آموزد که هر چه بيشتر در جادۀ ولایت سِیر داشته باشد، به فقر و نیاز خود بیشتر پی‌می‌برد و می‌یابد که راه صد ساله در مدرسۀ اباعبدالله يک شبه طی میشود. در این زیارت بلوغ فكری و معنوی نصيب زائر میشود.
خونخواهی
اولین اولویت پير و جوان، زن و مرد در این فراز مشخص میشود؛ چون عزادار امام حسین علیه‌السلام در این مصيبت اعتبار پیدا می‌کند و هرچه از خداوند طلب کند به او داده میشود. اولين گدایی که زائر در مدرسه اباعبدالله آموزش می‌گیرد خونخواهی است. يك مظلومی کشته شده است و زائر در این مدرسه حتماً انتقام اين مظلوم را طالب است؛ اگر بگویند: «انتقام‌گيری برای نزديكان است! تو چرا طالب خون مظلوم هستی؟» در جواب بیان میشود: زائر باید خود را جزو بستگان نزدیک محسوب کند و به ميدان آید و به این امر راضی نشود که بقيه افراد به ميدان آیند و او عقب‌نشینی داشته باشد.
حضرت می‌فرماید: «هركس محبت ما را داشته باشد از خودمان میشود.» خونخواهی امام حسين علیه‌السلام در واقع انتقام فرزند از خون پدر خود است. آیا او بی‌تفاوت می‌ماند؟ فقط نگاه می‌کند و هيج اقدامی انجام نمی‌دهد؟ آیا واقعا ننگ نیست که فرزند، بی‌عاطفه باشد!
زائر هر روز در زيارت عاشورا بیان می‌دارد که اگر همۀ فرزندان هم برای انتقام به ميدان بيايند؛ من راضی نمی‌شوم که وارد عرصۀ خونخواهی نشوم. زائر در زيارت عاشورا طالب روزی معنوی عجيب است.
طلب رزق خاص
زائر هر روز در زيارت عاشورا رزقی خاص را برای خود طلب می‌كند و می‌خواهد جزو نزديكان حضرات باشد که مصداق آن در خونخواهی جلوه‌گری می‌کند؛ اما این خونخواهی نه به‌صورت تنهایی؛ بلکه در ركاب مهدی آل‌محمد صلوات‌الله علیهم اجمعین باشد.
در واقع اين خواسته از دو جزء تشکیل شده است:
۱. طلب خونخواهی:« اَنْ یَرْزُقَنی طَلَبَ ثارِکَ»؛
۲. معيّت با امام منصور: « مَعَ اِمامٍ مَنْصُورٍ» .
در معيّت مهدی فاطمه سلام‌الله‌علیهما طهارتی وصف‌ناپذیر نصیب زائر میشود كه دوری از رجس و نجاسات اخلاقی را برای او به ارمغان می‌آورد.
رزق روزانه
«رزق» به معنای روزی روزانه است. «رزق» ديروز مالِ ديروز بود و امروز رزق جداگانه‌ای دارد؛ اينكه ديروز روزیِ حضور در مجلس خوبان بهرۀ زائر شد، مهم نيست، بلکه روزی هر روز مهم است. آیا امروز عاشق دنيا شده است؟ آیا نوع ميل او تغيير كرده است؟
در مدرسۀ ابا عبدالله زائر هر روز يک رزق معنوی خاصی را طلب می‌کند و به رزق ديروز اکتفا ندارد. در این مدرسه اولويت‌ها برای زائر تبيين میشود و هركس خود بايد این اولویت‌ها را بیابد و از خداوند خواستار باشد.
اگر سوال شود پرداخت این اولویت‌ها با دست چه کسی صورت می‌گیرد؟ عرض می‌کنم: با دستان مبارک حضرت ابالفضل العباس علیه‌السلام. دريافتی‌‌ها با دست‌افشانی دست‌هایی است كه اگر در هر مجلسی وارد شود غوغا می‌كند.
تاریخ جلسه: 1397.9.28 – بخش سوم
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] . سوره آل عمران، آیه 19
