دل مؤمن، تجلیگاه امام
بر این باوریم كه وجود مقدس امام عصر عجّل‌الله‌فرجه همواره در حال جلوه‌گری است و اگر ما قادر به درك این حقیقت نیستیم به دلیل جهالت‌ها و معصیت‌هایی است كه بین ما و اماممان مانع ایجاد كردهاند.
بنابراین می‌خواهیم در كلاس امام زمان شناسی، به لطف حضرت حق، از قلب جاهل و عاصی خود غبارروبی كنیم تا با كسب معرفت نسبت به حضرت، به دنبال ارتباطی روز افزون با ولی‌عصر عجّل‌الله‌فرجه باشیم.
امام باقر علیه‌السلام در روایتی می‌فرمایند:
«…لَنُورُ الْإِمَامُ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ- أَنْوَرُ مِنَ الشَّمْسِ الْمُضِیئَةِ بِالنَّهَارِ- وَ هُمْ وَ اللَّهِ ینَوِّرُونَ قُلُوبَ الْمُؤْمِنِین…»[1]
«حتماً نور امام در قلب مؤمنین از خورشید تابنده در روز روشن‌تر است و ائمه (علیه السلام ) قلب مؤمنین را منور میكنند.»
امام علیه‌السلام خود خواسته در قلب مؤمن جلوه‌گر شود.
دل مؤمن تجلیگاه امام است، پس به لطف حضرت حق در وجود یكایك ما معرفتی اجمالی نسبت به امام وجود دارد و مایل هستیم از زندگیمان به معرفتی تفصیلی در رابطه با امام علیه السلام دست یابیم.
«إِنْ غَابَ عَنِ النَّاسِ شَخْصُهُ فِی حَالِ هُدْنَتِهِمْ فَلَمْ یغِبْ عَنْهُمْ قَدِیمُ مَبْثُوثِ عِلْمِهِمْ وَ آدَابُهُمْ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ مُثْبَتَةٌ فَهُمْ بِهَا عَامِلُونَ»[2]
«اگر شخص امام در حال هدایت امت از آنها پنهان شود، علم و آداب او در قلوب مؤمنین خواهد بود و اهل ایمان به علم و ادبی كه از امام آموختند عمل میكنند.»
بیائید گاهی سری به دل خودمان بزنیم. دل مومن جایگاه جلوه‌گری امام است، بنابراین لازم نیست بیائید گاهی برای یافتن امام از شهری به شهر دیگر برویم و دنبال حضرت بگردیم. كافی است سیری درونی داشته باشیم، تا با آموخته‌های او آشنا شویم و آداب و شیوه‌های اجرای صحیح را از حضرتش بیاموزیم.
امام زمان (عج)، خورشید پشت ابر
در برخی روایات، امام عصر عجّل‌الله‌فرجه به خورشید پشت ابر تشبیه شده. از جمله روایتی است كه درامالی شیخ صدوق نقل شده است:
« قَالَ سُلَیمَانُ فَقُلْتُ لِلصَّادِقِ ع فَكَیفَ ینْتَفِعُ النَّاسُ بِالْحُجَّةِ الْغَائِبِ الْمَسْتُورِ قَالَ كَمَا ینْتَفِعُونَ بِالشَّمْسِ إِذَا سَتَرَهَا السَّحَابُ»[3]
«سلیمان بن مهران از امام صادق علیه‌السلام سؤال می‌كند، مردم چطور از امام غایب سود می‌برند؟ امام صادق علیه‌السلام در پاسخ می‌فرمایند: همانگونه كه از خورشید بهره می‌برند، زمانی كه با ابر مستور شده باشد.»
مرحوم علامه مجلسی برای این مطلب چند وجه را مطرح می‌كند:
- خورشید وقتی پشت ابر است آثار خود را به خلق می‌رساند، گر چه مردم نور كامل آن را دریافت نمی‌كنند. امام غایب واسطه نزول بركت، هدایت، رحمت و اراده خاص خدای سبحان است و مردم از آثار وجودی او بهره‌مند می‌شوند.
- وقتی خورشید پشت ابر است مردم متنظر برطرف شدن ابرها هستند تا دوباره شاهد تابش خورشید باشند. در دوران غیبت نیز شیعیان خالص از فرج ناامید نبوده و همواره منتظر ظهور امامشان هستند.
- انكار وجود امام در دوره غیبت مثل انكار وجود خورشیدی است كه پشت ابرها پنهان گشته. همه عقلا، منكر خورشید پشت ابر را سرزنش میكنند و قائل‌اند كه از بركات و آثار خورشید، می‌توان به راحتی وجودش را تصدیق كرد. در مورد امام عصر عجّل‌الله‌فرجه نیز چنین است. الطاف، عنایات و بركاتی كه از ناحیه ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه در زندگی ما جاری است، بر وجود او دلالت دارد.
- گاهی اوقات پنهان شدن خورشید پشت ابر بنابر مصلحت بوده و مقدمه بركات و رحمات خاص است كه با جلوه‌گری خورشید آن میزان بركت و رحمت نازل نمی‌شود. غیبت امام عجّل‌الله‌فرجه هم به دلیل مصالحی است. شاید در دوران غیبت بنا به همان مصالح، بركات و رحمات به اندازه زمان ظهور ریزش و بارش دارد.
- اگر كسی مستقیماً به خورشید نگاه كند چشمانش آسیب می‌بیند، ولی نگاه به خورشید پشت ابر به بینائی فرد لطمه‌ای وارد نمی‌كند.
امام عجّل‌الله‌فرجه پشت ابر غیبت پنهان می‌شود تا افراد بصیری كه خواهان حضرت هستند، با پوشش غیبت طالب او گردند و از سوی دیگر صبر و تحمل آنها هم تقویت شود.
- گاهی اوقات خورشید از پشت ابر بیرون می‌آید، ولی برخی افراد آنقدر سرگرم زندگی خود هستند كه متوجه تابش خورشید نمی‌شوند. امام عجّل‌الله‌فرجه هم گاهی در همین زمان غیبت جلوه‌گری دارد اما افرادی كه به عالم ماده مشغولند از این جلوه‌گری بی‌اطلاع می‌مانند.
- خورشید در هر حال نافع است، چه ظاهر باشد و چه پنهان. افرادی كه قدرت درك خورشید پشت ابر را ندارند، معلوم نیست خورشید ظاهر را انكار نكنند.
اگر ما در زمان غیبت طالب امام نباشیم و برای حضرتش وجود خاصی قائل نشویم، معلوم نیست زمان ظهور بتوانیم پذیرای امام باشیم.
«وَ مَنْ كانَ فی هذِهِ أَعْمى فَهُوَ فِی الْآخِرَةِ أَعْمى وَ أَضَلُّ سَبیلاً»[4]
«و هر كه در این [دنیا] كور[دل] باشد در آخرت [هم] كور[دل] و گمراهتر خواهد بود.»
اگر كسی زمان غیبت این حقیقت را درك نكند كه هر چه هست از فیض وجود امام است، زمان ظهور هم قدرت درك امام را ندارد.
- نور خورشید از یك روزنه وارد خانه‌ها می‌شود. در ارتباط با امام عصر عجّل‌الله‌فرجه مهم این است كه زیر خاكی نباشیم. اگر كسی كاملاً زیر خاك دفن شده باشد شعاع نور را نمی‌بیند، ولی كسی كه بر عالم خاك غلبه دارد، روزنه‌ای هم در قلبش باز شود می‌‌تواند نور امام را دریافت كند.
زمان غیبت نور امام عجّل‌الله‌فرجه از خورشید بیشتر است، امام قابل استتار نیست، ما خود، راه ارتباطمان را با حضرت بسته‌ایم و در محضر او حاضر نمی‌شویم. كافی است در قلب و دل خود روزنه‌ای باز كنیم تا شاهد تابش نور وجود امام عجّل‌الله‌فرجه شویم.
امام از قلب مؤمنین غایب نیست
طبق روایت، امام عجّل‌الله‌فرجه در قلب مؤمنین جلوه‌گری دارد.
«عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیادٍ الْأَزْدِی قَالَ: سَأَلْتُ سَيِّدِي مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ وَ أَسْبَغَ عَلَیكُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً فَقَالَ النِّعْمَةُ الظَّاهِرَةُ الْإِمَامُ الظَّاهِرُ وَ الْبَاطِنَةُ الْإِمَامُ الْغَائِبُ فَقُلْتُ لَهُ وَ یكُونُ فِی الْأَئِمَّةِ مَنْ یغِیبُ قَالَ نَعَمْ یغِیبُ عَنْ أَبْصَارِ النَّاسِ شَخْصُهُ وَ لَا یغِیبُ عَنْ قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ ذِكْرُهُ »[5]
«فردی از موسی بن جعفر علیه‌السلام در مورد تفسیر آیه: «أَسْبَغَ عَلَیكُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً»[6] «خدا نعمتهایش را برای شما فراوان كرده است، چه نعم ظاهری و چه نعم باطنی» پرسید.
حضرت در جواب فرمودند: منظور از نعمت ظاهری امام ظاهر و منظور از نعمت باطنی امام غایب است.
فرد پرسید: آیا در میان ائمه كسی هست كه غایب شود؟ حضرت فرمودند: شخصش از چشم ظاهری مؤمنین غایب است ولی ذكر او از قلوب مؤمنین غایب نیست.»
مؤمن اگر مؤمن است باید همیشه حضور امام خود را در دلش احساس كرده و محب ولایت باشد. هر چقدر میزان توجه قلبی ما به اماممان بیشتر باشد به همان اندازه از محبت معصومین بهره‌مند‌تر هستیم، به همان میزان امام عجّل‌الله‌فرجه در قلب ما جلوه كرده و آن را منور می‌كند.
پرچم امام زمان (عج)
چند روایت در مورد پرچم امام زمان عجّل‌الله‌فرجه عرض می‌كنم:
در احادیث ذكر شده پرچم امام عصر عجّل‌الله‌فرجه همان پرچم پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله است، پرچمی كه انتهایش روی زمین و سرش در عرش خدا است. (یعنی نهایت پرچم پیدا نیست و به عوالم بالا رسیده است.)
امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:
«فَإِذَا هَزَّهَا لَمْ یبْقَ مُؤْمِنٌ إِلَّا صَارَ قَلْبُهُ أَشَدَّ مِنْ زُبَرِ الْحَدِیدِ»[7]
«…زمانی كه امام عصر عجّل‌الله‌فرجه پرچم را به اهتزاز در آورد هیچ مومنی باقی نمی‌ماند مگر اینكه قلبش از قطعه آهن محكم‌تر است.»
روزی را در پیش داریم كه ده‌هزار پرچم بلند می‌شود، كه تنها یكی از آنها متعلق به حضرت ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه بوده و بقیه باطل است. مؤمن بدون هیچ شك و تردیدی پرچم حق را می‌شناسد و با دیدن آن دلش محكم می‌شود.
«فِی رَایةِ الْمَهْدِی (عج) اسْمَعُوا وَ أَطِیعُوا»[8]
«روی پرچم حضرت حجت عجّل‌الله‌فرجه شده است. «اسْمَعُوا وَ أَطِیعُوا» بشنوید و مطیع باشید.»
«أَنَّهُ یكُونُ فِی رَایةِ الْمَهْدِی عج الْبَیعَةُ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.»[9]
«روی پرچم مهدی عجّل‌الله‌فرجه نوشته شده است: «الْبَیعَةُ لِلَّهِ» »
گویا كسانی كه تحت لوای امام زمان عجّل‌الله‌فرجه هستند با خدا معامله كرده و خود را به او فروخته‌اند.
در برخی روایات ذكر شده هیچ دشمنی نمی‌تواند با این پرچم مقابله كند. سپاه امام عجّل‌الله‌فرجه سپاه رعب است و همه دشمنان از مقابله با حضرت و یاران او هراس دارند. به همین جهت پس از ورود به هر سرزمینی، در آنجا حاكمیت پیدا میكنند.
زمانی كه حركت میكنند یك ماه زودتر از آنها «رعب» رفته است. یاران به سرعت به سوی مولایشان حركت میكنند و خداوند بوسیله آنها امام حق را یاری می‌كند.
«شِعَارُهُمْ یا لَثَارَاتِ الْحُسَینِ إِذَا سَارُوا یسِیرُ الرُّعْبُ أَمَامَهُمْ مَسِیرَةَ شَهْرٍ یمْشُونَ إِلَى الْمَوْلَى إِرْسَالًا بِهِمْ ینْصُرُ اللَّهُ إِمَامَ الْحَقِّ»[10]
روی پرچم نوشته شده است : «یا لثارات الحسین» است. این شعار یاران حضرت است كه می‌خواهند انتقام خون اباعبدالله علیه‌السلام را بگیرند.
دعا برای عافیت
فردی به نام احمد بن ابی روح می‌گوید: به بغداد رفتم تا مالی را كه داشتم به اصحاب امام حسن عسكری علیه‌السلام بدهم. آنها مال را به محمد بن عثمان بده كه نایب امام عسكری علیه‌السلام است. ایشان را پیدا كرده و مال را تقدیمشان كردم. پس از آن، محمد بن عثمان نامه‌ای را از امام زمان عجّل‌الله فرجه به دستم دادند، كه در آن نوشته شده بود: «از من خواسته بودی برای بیماری‌ات دعا كنم. خدا به تو عافیت دهد، آفات را از تو دفع كرده و جسمت را سالم كند.
معلوم است این فرد از حضرت درخواست عافیت كرده بود كه در نامه‌شان برای عافیت او دعا كردهاند.
ما هم از وجود مقدس حضرت تمنا می‌كنیم دعایمان كنند تا از آفات آخر الزمان در امان باشیم.
امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:
«وَ اللَّهِ لَتُمَحَّصُنَ وَ اللَّهِ لَتُمَیزُنَّ وَ اللَّهِ لَتُغَرْبَلُنَّ حَتَّى لَا یبْقَى مِنْكُمْ إِلَّا الْأَنْدَرُ قُلْتُ وَ مَا الْأَنْدَرُ قَالَ الْبَیدَرُ وَ هُوَ أَنْ یدْخُلَ الرَّجُلُ قُبَّةَ الطَّعَامِ یطَینُ عَلَیهِ ثُمَّ یخْرِجُهُ وَ قَدْ تَأَكَّلَ بَعْضُهُ فَلَا یزَالُ ینَقِّیهِ ثُمَّ یكِنُّ عَلَیهِ یخْرِجُهُ حَتَّى یفْعَلَ ذَلِكَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ حَتَّى یبْقَى مَا لَا یضُرُّهُ شَیءٌ»[11]
«به خدا قسم آنقدر غربال می‌شوید كه از شما جز «اندر» ( خیلی نادر ) باقی نمی‌ماند. راوی سؤال می‌كند : «اندر» چقدر است؟
حضرت می‌فرمایند: خرمنی را می‌آورند و دورش را گل می‌گیرند تا آفتی بر او وارد نشود. بعد گل را باز میكنند و خرمن را می بینند مقداری از آن فاسد شده. آن فاسدها را جدا كرد و دو مرتبه دورش را گل می‌گیرند، دو مرتبه باز میكنند می‌بینند یك دسته دیگر فاسد شده است.
بار سوم نیز این كار را تكرار میكنند و دانه‌هایی كه پس از این مرحله می‌ماند به هیچ وجه فاسد نمی‌شود. به این مقدار دانه‌های باقیمانده سالم « اندر» می‌گویند.»
با سیر در تاریخ اسلام برای عاقبت به خیر شدنمان خیلی احساس خطر می‌كنیم.
برخی از یاران امیرالمؤمنین علیه‌السلام در طول 25 سال سكوت حضرت جزو اصحاب ایشان بودند، در جنگ جمل و صفین امامشان را یاری كردند، ولی در آخر جنگ صفین از حضرت جدا شدند.
به مولایمان عرض می‌كنیم:
آقای ما ! یاریمان كنید تا در ابتلائات دوران غیبت نلغزیم، و به گونه‌ای از نور افشانی خورشید پشت ابر بهره‌مند شویم كه در بیراهه قدم نگذاشته و از ارزشهای اعتقادی و عملی خود عدول نكنیم.
با همه وجود از محضرتان درخواست می كنیم تا دعاگویمان باشید و از حضرت حق عافیت دین و دنیایمان را مسئلت نمایید.
اگر شیعیان آخر الزمان می‌دانستند چقدر دوستشان دارم از شوق می‌مردند
ابراهیم مهزیار جد علی بن مهزیار می گوید: روز سوم ولادت امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه، حضرت امام حسن عسكری علیه‌السلام می‌خواستند برای پسرشان عقیقه كنند، برای این امر شیعیان گوسفندهای زیادی فرستادند. به حضرت عرض كردم: آقای من! عقیقه، یك گوسفتند است چرا اجازه می‌دهید این همه گوسفند قربانی شود؟ فرمودند: پسر من عمری طولانی خواهد داشت. سپس از امام یك یادگاری طلب كردم و ایشان انگشترشان را به من دادند، پس از آن هر وقت به آن انگشتر نگاه می‌كردم خوشی عجیبی به دلم می‌آمد. بعد از بازگشتم به اهواز شنیدم امام حسن عسكری شهید شدند. به سامرا برگشتم تا امام زمان عجّل‌الله‌فرجه را ببینم اما موفق نشدم.
ایام حج به مكه رفتم تا حضرت را زیارت كنم ولی ایشان را ندیدم. روزی در طواف با خود گفتم: بیچاره شیعیان آخر الزمان! من امام هادی علیه‌السلام و امام حسن عسكری علیه‌السلام را دیدم اما امام زمان عجّل‌الله‌فرجه را ندیدم این قدر بی قرار هستم آنها كه هیچ امامی را ندیدند چقدر بی‌قرار خواهند بود! پس از آن جوانی آمد از من پرسید انگشتر امام عسكری علیه‌السلام را به دست داری؟ گفتم : بله، بعد از آن او مرا با خود به خیمه امام زمان عجّل‌الله‌فرجه برد. حضرت فرمودند: «دیدی با ما چه كردند؟ مجبور شدیم غایب شویم. نگران شدم. گفتم: آقا می‌خواهید انگشتر پدرتان را از من بگیرید؟ فرمودند: «ما خاندانی هستیم كه به هر كس هر چه بدهیم پس نمی گیریم. پس انگشتر خودشان را هم به من دادند.
سپس فرمودند: در طواف برای شیعیان ما دعا كردی؟ گفتم: بله آقا ولی خیلی دلم برایشان می‌سوزد، آنها امام خود را نمی‌بینند. حضرت فرمودند: «آنها خیلی نزد من عزیزهستند، شیعیان آخر الزمان ندیده به من عشق می‌ورزند. اگر آنها بدانند چقدر دوستشان دارم از شوق می‌میرند.»
برای همه زندگیمان همین دلخوشی كافی است كه قطب عالم امكان دوستمان دارد، الطاف و عنایاتش را به سویمان روانه كرده و برایمان دعا می‌كند.
تاریخ جلسه : 96/10/13 ـ جلسه 5
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] بحار الانوار، ج23، ص 308
[2] وسائل الشیعه، ج27، ص90
[3] بحار الانوار، ج23، ص6
[4] سوره مبارکه اسراء، آیه 72
[5] کمال الدین و تمام النعمه، ج2، ص368
[6] سوره مبارکه لقمان، آیه 20
[7] الغیبه للنعمائی، ص310
[8] بحار الانوار، ج52، ص305
[9] کمال الدین و تمام النعمه، ج2، ص654
[10] بحار الانوار، ج 52، ص308
[11] بحار الانوار، ج5، ص216
