وجود امام حسین علیه السلام سکوی معرفت امام زمان (عج)
خدای سبحان را سپاسگزاریم كه بار دیگر توفیق حضور در جمع خوبان را نصیبمان كرد تا همراه با یكدیگر در مسیر كسب معرفت امام زمانمان پیش رویم، تا در نهایت، به لطف خدای متعال در زمره اعوان و انصار حضرت ولی عصر (عج) قرار گیریم.
«الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی هَدَانَا لِهَذَا وَمَا كُنَّا لِنَهْتَدِی لَوْلَا أَنْ هَدَانَا اللَّهُ»
در فرازی از زیارت عاشورا از خدای سبحان درخواست می‌كنیم:
«اللَّهُمَ اجْعَلْنِی فِی مَقَامِی هَذَا مِمَّنْ تَنَالُهُ مِنْكَ صَلَوَاتٌ وَ رَحْمَةٌ وَ مَغْفِرَة»
شاید منظور از «فی مقامی هذا» جایگاه «معرفۀ الامام» باشد، و مراد از رحمتی که نصیب انسان می‌شود، معرفتی پس از معرفت است.
در زیارت عاشورا می‌گوییم: خدایا! در جایگاه معرفت حسین علیه‌السلام من را از کسانی قرار بده که مرتباً از ناحیه تو بر آنها درود و رحمتی خاص وارد می‌شود و علی الدوام عیوبشان مورد مغفرت قرار می‌گیرد.
گویا سکوی معرفت امام زمان (عج)، وجود مقدس اباعبدالله علیه‌السلام است. زمانی كه انسان در حریم امام حسین علیه السلام قرار بگیرد برای شناخت امام عصر آمادگی پیدا می‌کند.
نقل زیر ، مؤید این مطلب است:
روزی امام صادق علیه‌السلام به شخصی كه خدمتشان مشرف شده بود فرمودند: حسین علیه السلام را زیارت کرده‌ای؟ او گفت: نه. امام صادق علیه‌السلام فرمودند: اگر حسین علیه السلام را زیارت می‌کردی بهتر از این بود که به زیارت من بیایی.
كلام امام صادق علیه السلام به این معناست كه ارتباط با اباعبدالله علیه السلام مقدمه ارتباط با امام هر عصر و زمان است.
ولی عصر (عج)، نوری که به آن رهنمون می‌شویم
در زیارت عاشورا از خداوند می‌خواهیم در شمار كسانی باشیم كه بر آنها درود می‌فرستد. از سوی دیگر در قرآن كریم می‌خوانیم:
«هُوَ الَّذی یصَلِّی عَلَیكُمْ وَ مَلائِكَتُهُ لِیخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّور…»[1]
«او كسى است كه با فرشتگان خود بر شما درود مىفرستد تا شما را از تاریكی‌ها به سوى روشنایى برآورد…»
وجود مقدس امام زمان (عج) «نور» است «السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا نُورَ اللَّهِ فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْض».
درود خداوند سبحان
بنابراین زمانی كه در زیارت عاشورا می‌گوییم: «اللَّهُمَ اجْعَلْنِي فِي مَقَامِي هَذَا مِمَّنْ تَنَالُهُ مِنْكَ صَلَوَاتٌ وَ رَحْمَةٌ وَ مَغْفِرَة» در حقیقت می‌خواهیم در پرتو ارتباط با حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام به جایگاهی برای معرفت امام زمان (عج) دست یابیم، و به واسطه درود خداوند، به نور وجودی امام عصر (عج) رهنمون شویم.
رحمت الهی
رحمتی كه از سوی خدای سبحان به ما می‌رسد كمال خاصی است كه در پرتو معرفت امام (عج) و پیوست با او نصیبمان می‌شود، تثبیت كمالات و خیرات در وجود ما موجب می‌شود اعمالمان را نه به طمع ثواب یا ترس عقاب، بلكه تنها برای وصل و قرب انجام دهیم.
مغفرت خدا
با وساطت امام عصر(عج) مغفرت خداوند شامل حال‌مان می‌شود. پس از آن، نه تنها خدا عیوب‌مان را می‌پوشاند، بلكه پرده‌ای روی‌مان می‌‌اندازد كه از منّیت ما هم چیزی دیده نمی‌شود، و تنها جلوه‌گری خدا و «ولی خدا» مشاهده می‌گردد.
نقش حضرت ولی عصر (عج) در زندگی افراد
برای شناخت نقش حضرت ولی عصر در زندگی مان ، فرازی از «دعای توسل دیگر» را مورد توجه قرار می‌دهیم:
«اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ بِحَقِّ وَلِیكَ وَ حُجَّتِكَ صَاحِبِ الزَّمَانِ إِلَّا أَعَنْتَنِی بِهِ عَلَى جَمِیعِ أُمُورِی وَ كَفَیتَنِی بِهِ مَئُونَةَ كُلِّ مُوذٍ وَ طَاغٍ وَ بَاغٍ وَ أَعَنْتَنِی … وَ كَفَیتَنِی كُلَّ عَدُوٍّ وَ هَمٍّ وَ غَمٍّ وَ دَینٍ وَ وُلْدِی وَ جَمِیعَ أَهْلِی وَ إِخْوَانِی وَ مَنْ یعْنِینِی أَمْرُهُ وَ خَاصَّتِی آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ.»[2]
«خدایا! از تو درخواست می‌كنم به واسطه حضرت ولی عصر (عج) در همه امورم به من کمک کن، (یعنی می‌خواهم با وساطت امام زمان (عج) همه امورم بهسازی شود، امور مادی و معنوی، امور ظاهری و باطنی، امور جسمی و روحی و امور اخلاقی و اعتقادی) در مقابله با هر اذیت کننده‌ای، هر طغیانگری و هر ستمگری مرا كفایت نمایی (یعنی شرّ شیاطین درونی و بیرونی با وساطت حضرت از من دفع شود )
و می‌خواهم مرا از هر دشمن، هر غم و غصه و هر دین و قرضی به واسطه او كفایت كنی، و در مورد فرزندانم، خانواده‌ام، برادران و خواصّم، و هر كس كه من به امور او اهتمام دارم، با وجود حجت، خود امورشان را تأمین نمایی. (حضرت ولی عصر (عج) یدالله و قدرة الله است و می‌تواند در زندگی ما به طور وسیع و گسترده ایفای نقش كند.)».
- در این فراز دعا، نسبت به امامی معرفت پیدا می‌كنیم كه در ساماندهی همه امور ما نقش دارد. امور مادی و معنوی، و امور ظاهری و باطنی ما را سامان می‌دهد.
- برای دفع شرور كارساز است، در زندگی ما مقتضیات خاص را ایجاد میكند، نگرانی‌ها و دغدغه‌های باطنی ما را رفع می‌نماید.
- به واسطه وجود مقدس او قرض‌هایمان ادا می‌شود.
قرض ، تنها مربوط به امور مادی و مالی نیست. منظور از قرض‌ها، همه حقوقی است كه دیگران به گردن ما دارند و نتوانسته‌ایم آنها را ادا كنیم.
ما به والدین ، همسر، فرزندان ، شاگردان و بسیاری از اطرافیانمان بدهكاریم ، حتی به اعضا و جوارح خود بدهكار هستیم و حقشان را ادا نكرده‌ایم.
در پرتو ارتباط با وجود مقدس حضرت ولی عصر (عج) موفق می‌شویم حقوقی كه بر عهده ماست پرداخت كنیم.
باور داریم پیوست با امام (عج) همه دغدغه‌های ما را رفع كرده و امورمان را ساماندهی میكند.
آنها كه در گرفتاریها می‌مانند به این دلیل است كه حضور یك بزرگتر را در زندگی خود باور ندارند.
- امام عصر (عج) واسطه فیضی است كه در مشكلات و سختی‌ها معین ماست، برای رفع گرفتاریهای ما همه توانش را به میدان می‌آورد، برایمان دعا میكند، و مشكلات مادی و معنوی ما را برطرف می‌نماید.
اگر به جهت تغییر یا تأخیر برخی امور دل نگران و مضطربیم، به این دلیل است كه اماممان را فراموش كرده‌ایم و سراغ واسطه فیض نمی‌رویم.
گاهی در زندگی مانند بیماری هستیم كه پزشك در كنارش حاضر است، ولی او به هر غریبه‌ای متوسل می‌شود تا از دردش بكاهد، اما به پزشك توجهی ندارد!
امام زمان (عج) ، آیینه تمام نمای حق
عدم سنگینی اصرار افراد بر دعا
بر این باوریم كه وجود مقدس امام (عج) ـ به عنوان خلیفة الله ـ آیینه تمام نمای حضرت حق است.
به همین جهت، برای شناخت امام عصر (عج) به بررسی صفات خدای سبحان می‌پردازیم تا از این رهگذر نسبت به امام زمان (عج) به معرفت بیشتری دست یابیم.
در كتاب «اقبال» دعایی برای روز عرفه ذكر شده ، كه به فرازهایی از آن اشاره می‌كنیم.
«وَ لَا یثْقُلُ عَلَیهِ مُلِحٌ بِالدُّعَاء»[3]
«ای خدایی كه اصرار افراد به واسطه دعا بر تو سنگین نیست.»
امام (عج) جلوه كامل صفات خدای سبحان است. هر چقدر در محضر اماممان برای خواسته‌ها و نیازهایمان اصرار كنیم، برای حضرت، امر سنگینی نیست، و با نهایت لطف درخواست‌هایمان را اجابت میكند.
اکرام در برآوردن آرزوها
«وَ أَكْرَمَ مَأْمُول»[4]
«ای خدایی كه مورد آرزو قرار گرفته است.»
خدای سبحان كریم ترین برآورنده آرزوها است و تمنّاهای ما را به گونه‌ای برآورده میكند كه در تصورمان هم نمی‌گنجد.
امام (عج) نیز چنین است. حضرت به عنوان آیینه تمام نمای خداوند، هنگام عرضه آرزوها، به گونه‌ای ما را اكرام میكند كه به مخیلهّ‌مان هم خطور نمی‌كند.
رفتار بزرگوارانه هنگام اقرار به گناه
«یا أَكْرَمَ مَنْ أُقِرَّ لَهُ بِذَنْب»[5]
«ای خدایی كه بزرگوارترین كسی هستی كه در محضرش اقرار به گناه می‌شود.»
اسماء و صفات خدای سبحان به طور كامل در وجود مقدس حضرت ولی‌عصر (عج) جلوه‌گر شده است. امام (عج) خلیفه كامل خداست و نه استقلالاً، بلكه به عنوان بنده خدا، این فعل به صورت كامل از او صادر می‌شود.
گویا زمانی كه با حضرت ارتباط برقرار می‌كنیم، كرامتش جلوه كرده و نمی‌گذارد زبان به اعتراف گناهانمان بگشاییم. می‌فرماید: «از گذشته نگو، برای زمان حال چه برنامه‌ای داری؟ شرمنده دیر آمدنت نباش، الحمدلله كه بالاخره راه را پیدا كردی و سراغم آمدی.»
از نشانه‌‌های فرد با كرامت این است كه گله و شكایت نمی‌كند، و نمی‌گذارد با گله مندیهایش، افراد شرمنده شوند.
زمانی كه سراغ اماممان می‌روید، حضرت از ما گله نمی‌كنند كه تا حالا كجا بودی؟ چقدر بیراهه رفتی! سالها به همه كس مراجعه كردی، به همه چیز امید بستی ولی مرا فراموش كرده بودی!
امام (عج) كریم‌تر از آن است كه ما را در محضر خود شرمنده كند. حضرت حتی اجازه اظهارگناه را به ما نمی‌دهد، و نمی‌خواهد در حریم او سنگینی اعتراف به گناهانمان را بر دوش بكشیم.
امام (عج) در كل زندگی ما حاضر و ناظر بوده و در همه صحنه‌های گناهانمان حضور داشته بنابراین برای اطلاع، به اعتراف ما نیاز ندارد.
گویا امام به جای اقرار به ذنب، تنها از ما تعهدی برای ادامه ارتباط می‌‌خواهد. گویا می‌فرماید: به جای اعتراف به گناه، متعهد شو كه دیگر بیراهه نروی و حضور مرا در زندگیت جدی بگیری و دیگر به حاضر و ناظر بودن امامت بی‌توجه نباشی.
به مولای كریم‌مان عرض می‌كنیم:
آقا جان! شرمنده دریای بی‌كران احسان و كرامت شماییم، و با همه وجود از محضرتان تمنا می‌كنیم با لطف خود پیوند و پیوستمان را به وجود مقدستان روز افزون كنید تا بیش از پیش از عنایات و فیوضات شما بهره‌مند شویم.
مولا جان! طالب آنیم كه از علم الیقین به عین الیقین برسیم و هر آنچه در وادی معرفت شما آموخته‌ایم، در زندگی‌مان بیابیم.
تاریخ جلسه : 96/7/5 ـ جلسه اول
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] سوره مبارکه احزاب، آیه 43
[2] بحار الانوار، ج91، ص35
[3] بحار الانوار، ج95، ص268
[4] بحار الانوار، ج95، ص257
[5] بحار الانوار، ج95، ص256
