مقدمه
به رسم ادب عاجزانه خداوند سبحان را شاکریم که توفیق شرکت در یکی دیگر از مجالس حضرت اباعبدالله را نصیب‌مان کرد. بر این باوریم که مجالس اباعبدالله در هیچ روزی و لحظه‌ای به‌مانند یکدیگر نیست؛ بلکه
هر دم از این باغ بری میرسد تازه تر از تازه‌تری میرسد
باورمان این است که اهل بیت و عترت به‌مانند قرآن که احسن‌الحدیث است، نو و تازه و غیرقابل تکرارند و همانند قرآن که انسان هرگز از قرائت آن ملول نمیشود، مجالس اباعبدالله هم در هر جمعی جلوه‌ای تازه و لایتناهی دارد؛ بنابراین حضور در هر جمعی شکر جدیدی را می‌طلبد، شکری که با شکر سابق تفاوت میکند.
نگاهی به فرازهای زیارت عاشورا
بحث سلام
در قرآن گروه‌های مختلفی مخاطب سلام الهی قرار می‌گیرند، برای مثال خداوند سبحان به صابرین به جهت صبرشان سلام میکند:
«سَلَامٌ عَلَيْكُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ ۚ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ»[1]
«(فرشتگان هنگام ديدارِ بهشتيان به آنان مى‌گويند:) بخاطر استقامتى كه كرديد، بر شما درود باد. پس چه نيكوست سراى آخرت.»
دومین گروهی که تحت نام سلام خدا قرار می‌گیرند، هدایت‌یافتگانند:
«وَالسَّلَامُ عَلَى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدَى»[2]
«درود بر كسى كه هدايت را پيروى كند.»
هر کس که از هدایت الهی تبعیت کند، تحت نام سلام خداوند قرار می‌گیرد و از آفات و نقائص و عیوب مختلف مصون می‌ماند.
« لَهُمْ دارُ السَّلامِ عِنْدَ رَبِّهِمْ»[3]
«سراى سلامت نزد پروردگارشان، تنها براى آنان است.»
انسان برای دریافت سلام الهی باید پیراستگی از انواع نقائص را در خود ایجاد کند تا مخاطب سلام و درود خداوند قرار گیرد.
باطن سلام بر ابا عبدالله
در سلام بر ابا عبدالله دو نکته نهفته است:
- قرار داد با پیغمبر تجدید می‌شود. در محضر ابا عبدالله، میثاق و قرارداد تازه و نو می‌شود؛ زیرا انسان پیمانی که از قبل با خدا بسته است در محضر ابا عبدالله این پیمان را به میدان می‌آورد و تجدید میکند.
- سلام نام خداوند است و زائر این نام خداوند را برای اباعبدالله ذکر میکند تا نمایشی از تسلیم بودن خود را اظهار کند.
در واقع «السَلامُ عَلَیکَ یا اَباعَبدِاللّه» تجدید عهد با پیامبر است که با سلام به اباعبدالله بیان می‌شود. تسلیم بودن در قبال حضرت اباعبدالله، تسلیم بودن در محضر رسول خدا را به‌همراه دارد. زائر بر این باور است که حضرت ابا عبدالله تحت نام سلام خداوند قرار دارد و زائر را هم تحت سلطۀ خدای سبحان قرار می‌دهد؛ زیرا انسان تحت نام سلام از هر آفتی مبرا می‌شود. زائر در سلام، تسلیم بودن و بیعت خود را اعلام میدارد و با سلام بر امام، تجدید بیعت خود را اظهار میکند.
زائر با اظهار «السَلامُ عَلَیکَ یا اَباعَبدِاللّه» به همۀ عالم اظهار میکند که اباعبدالله تحت نام سلام خداوند قرار دارد و به حضرت اعلام میکند که ذره‌ای اعتراض ندارد؛ چون حضرت کامل است و ناقص به کامل اعتراض ندارد و به زمان و مکان حرکت، منزلگاه‌ها، شیوه‌ای که حضرت در پیش گرفته است و افرادی که با حضرت همراه بودند، ایمان کامل دارد.
معانی سلام بر حضرت
«السَلامُ عَلَیکَ یا اَباعَبدِاللّه»
- اولین معنی سلام آن است که زائر، کوچکترین اعتراضی به کارهای حضرت ندارد؛ چون حضرت را کامل و کمال محض می‌داند؛ درنتیجه به‌سهولت اجازۀ ارتباط با حضرت را می‌یابد و در مسیر سلامت پیش می‌رود. حضرت تحت سلطۀ نام سلام خداوند قرار دارد؛ یعنی هیچ نقیصه‌ای به او وارد نیست؛ بلکه قدم‌ها و نفس‌های او حکیمانه است.
- معنای دیگر سلام، قبول و پذیرش افکار و اعمال حضرت است و اعلام اینکه حضرت، جلوۀ نام سلام خداوند در عالم است، «قبول»ی که ذره‌ای خدشه در فعل و فکر … او نیست: «إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً»[4]«خداوند فقط می‌خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد.»
در هر سلام که مصدر باب مفاعله است، انسان خودش را تسلیم حضرت میکند و از ناحیۀ حضرت هم درود دریافت میکند و از اولین فرد عالم، سلامتی اخلاقی و اعتقادی و عملی و قولی را خواستار است. در واقع بازتاب سلام را در زندگی به‌صورت سلامتی خواستار است.
- سلام به معنی تسلیم است؛ یعنی زائر خودش را تسلیم حضرت میکند و در زمان تسلیم با تمام وجود می‌گوید:
نیم جان بستاند و صد جان دهد آنچه در وهم تو ناید آن دهد
زائر با تمام وجود می‌یابد که در زمان تسلیم برای همیشه تحت نام سلام خدا قرار دارد. اصحاب اباعبدالله همین معامله را با حضرت کردند. خود را تسلیم حضرت کردند؛ بنابراین برای همیشه سالم ماندند و هیچ آفتی بر آنان وارد نشد.
سلام بر حضرت و پرده‌برداری از باطن
زائر در محضر اباعبدالله با سلام بر حضرت از عقیدۀ خود پرده‌برداری میکند؛ زیرا عقیده از باطن انسان سرچشمه می‌گیرد؛ بنابراین انسان باید دائماً اعتقادات خود را چک کند.
زائر در زیارت آل یاسین هر روز اعتقادات خود را مطرح میکند؛ زیرا لغزش اعتقادات بسیار خطرناک است.
اگر «السَّلامُ عَلَیک» جمله خبری باشد؛ یعنی زائر به عالمیان خبر می‌دهد که حضرت تحت نام سلام خداوند قراردارد و از هر آفتی جداست؛ اما اگر جملۀ انشایی باشد به‌معنای دعا و سلامتی است.
تنت به ناز طبیبان نیازمند مباد وجود نازکت آزرده از گزند مباد
عشق از معشوق اول سر زند
در روایات وارد شده است: «اَلْبَادِي بِالسَّلاَمِ أَوْلَى بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ»[5]«آنكه اول سلام كند اُولى به خدا و رسول اوست.»
آغازگر سلام شصت‌و‌نُه پاداش دریافت میکند و پاسخ‌دهنده یک ثواب؛ امتیاز اصلی مربوط به آغازگر سلام است. به‌راستی آغازگر سلام، معصوم است که به زائر سلام میکند و زائر جواب‌گو؛ چرا که معصوم کار حداقلی را انجام نمی‌د‌هد؛ بلکه همۀ افعال معصوم کامل است.
امام بر زائر سلام میکند و این سلام بر قلب او مستقر می‌شود. جواب سلام با «السَلامُ عَلَیکَ یا اَباعَبدِاللّه» بر لسان زائر جاری می‌شود.
عشق از معشوق اول سر زند تا به عاشق جلوه دیگر کند
سلام امام انسان را سرمست میکند.
مگر بویی از عشق مستت کند طلبکار عهد الستت کند
قلب، آموزگار زبان
در کتاب آداب الصلاة امام خمینی(ره) از قول آیت الله شاه آبادی نقل شده است: «قلب، آموزگار زبان است.» در مرحلۀ اول قلب، حقیقتی را قبول میکند سپس زبان، سخنگوی قلب می‌شود و پشت سر هم زمزمه میکند. قلب در ظاهر قابل دیدن نیست؛ اما ظهور قلب در اذکار زبان چشمگیر و ظاهر است. به‌مانند طفلی که از پدرش تکلم را یاد می‌گیرد و پشت سر هم لفظ «بابا» را تکرار میکند. زائر هم با ذوق‌زدگی لفظ «الحمدلله» را بر زبان جاری میکند و در جواب سلام امام، روزی صد بار می‌گوید: «السَلامُ عَلی الحُسَین و عَلی عَلیِ بنِ الحُسَین و عَلی اَولادِ الحُسَین و عَلی اَصحابِ الحُسَین»[6]
اختصاص سلام به بهشتیان
جهنمی‌ها سلام ندارند. سلام، فضای اطراف انسان را بهشتی و او را از عالم ماده خارج و به عالم دیگر وارد میکند.
در عالم معنا درگیری و جدال وجود ندارد؛ بلکه همۀ افراد از معنویات بهره‌مندند؛ در مقابل، عالم ماده، عالم تزاحم است که خودبینی در آن حاکم می‌شود.
شنیدن سلام امام
از بدو خلقت اولین قوه‌ای که فعالیت دارد، قوۀ سامعه است که پیام‌ها را می‌شنود، زائر نیز سلام امام را با گوش جان می‌شنود و فوراً آن را پاسخ می‌دهد.
چه مستی است ندانم که رو به ما آورد
که بود ساقی و این باده از کجا آورد؟!
امام با هر سلامی صیادی میکند و زائر را به تور می‌اندازد و دل زائر را برای همیشه از آلودگی به مادیات دور نگه میدارد.
با سلام امام حیات طیب برای زائر ایجاد می‌شود؛ درنتیجه دائماً جواب سلام بر زبان او جاری می‌شود. ابتدا سلام خدا بر امام واقع شد و سپس امام، سلام خداوند را بر زائر جاری کرد؛ بدین سبب حیات طیب زائر را رقم زد.
زائر با تکیه بر روضه‌های امام از رذائل اخلاقی جدا می‌شود. همه علمای بزرگوار با تکیه بر روضۀ اباعبدالله به سعادت نائل شدند. مگر امکان دارد امام حسین به کسی سلام بدهد و در اثر سلام امام، عیبهای فرد باقی بماند؟
بی‌معرفت مباش که در من یزید عشق اهل نظر معامله با آشنا کنند
باب ارتباط از طرف امام باز است؛ اما زائر باید بی‌عرضه نباشد و به میدان بیاید که «هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ»[7] جزای احسان به خداوند آن است که زائر هم به میدان آید و کاری برای امام انجام دهد.
بهره‌مندی از دعای بزرگتر
گفتنی است که سلام امام، سلام یک بزرگتر است که امنیت و سلامتی را برای زائر رقم می‌زند. در هر سلامی بر اباعبدالله داروی شفابخشی نصیب زائر می‌شود و سلامتی را برای او به ارمغان می‌آورد. اگر بعد از روضه‌ها حال انسان خوب است؛ چون امام برای او دعا کرده است. زائر در هر بار سلام بر امام، با ذوق و شوق اعلام میدارد که به چشم امام آمده است.
مژده بده مژده بده یار پسندید مرا
فروزانی نام امام حسین علیه‌السلام
اگر استکبار جهانی در کل تاریخ از خاموشی نام امام حسین علیه‌السلام عاجز بوده است و دشمنی او در مقابل این نام، روز به روز شعلهورتر می‌شود؛ به این دلیل است که حضرت دائما تحت نام سلام خداوند قرار دارد؛ در نتیجه از افول و خاموشی درامان است. دستگاه امام در حال توسعه و یارگیری است.
تاریخ جلسه: 1397/7/21- جلسه بیست و یکم
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1]. سوره رعد آیه ۲۴
[2]. سوره طه آیه ۴۷
[3]. سوره انعام آیه 126 و 127
.[4] سوره مبارکه احزاب آیه 33.
[5] . بحار الأنوار، ج۷۳، ص۱۱.
[6] زیارت عاشورا.
[7] سوره مبارکه الرحمن آیه 60
