«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَيِّباتِ ما كَسَبْتُمْ وَ مِمَّا أَخْرَجْنا لَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ لا تَيَمَّمُوا الْخَبيثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَ لَسْتُمْ بِآخِذيهِ إِلاَّ أَنْ تُغْمِضُوا فيهِ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَميدٌ»[1]
«اى كسانى كه ايمان آوردهايد! از پاكيزهترين چيزهايى كه بدست آوردهايد و از آنچه ما براى شما از زمين رويانيدهايم، انفاق كنيد وبراى انفاق به سراغ قسمتهاى ناپاك (وپست) نرويد، در حالى كه خود شما هم حاضر نيستيد آنها را بپذيريد مگر از روى اغماض (وناچارى) و بدانيد خداوند بىنياز وستوده است.»
خرج کردن چیزهایی که آلوده و ناهنجار است و لذتبخش نیست، پذیرفته نمیشود. چگونه بفهمیم انفاق ما طیب است یا خبیث؟ قرآن کُد میدهد اگر آن چیزها را به خودتان میدادند با کراهت میگرفتید یا با میل و رغبت؟!
در یک بازنگری دقت کنیم چقدر زمانهای خوب و مفید خود را برای خداخرج میکنیم؟ چقدر حالات خوب خود را برای خدا خرج میکنیم؟ اگر این قدر روی سَحر تأکید شده و نفسِ بیداری سحر مهم است ؛ به همین دلیل است.
حالت لذتبخش ما زمانی است که چهرهها گشوده است. زمان طیب، اول وقت هر کاری است. چقدر در خرج کردن حال و جان و مال قسمت طیبش را خرج میکنیم؟
در طول روز بسیار ذکر میگوییم؛ اما چه تعداد آن با وضوست؟ چقدر با توجه است؟ به خانوادهام خدمات میدهم چه مقدارش با میل و رغبت است؟ چندین رکعت نماز میخوانم چقدرش باتوجه و حضور قلب است؟
گاهی به کیفیت بها نمیدهیم و فقط به کمیت توجه میکنیم. میزان در فهم خبیث یا طیب بودن انفاق، خود ما هستیم. خود ما باید انصاف داشته باشیم که اگر اینگونه هدایا را دوست داریم ؛پس طیب است در غیر اینصورت خبیث است.
«لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها لَها ما كَسَبَتْ وَ عَلَيْها مَا اكْتَسَبَتْ»[2]
«خداوند هيچ كس را جز به اندازه توانايىاش تكليف نمىكند، هركس آنچه از كارها (ى نيك) انجام دهد به سود خود انجام داده است.»
در یک بازاندیشی رفتاری توجه کنیم آیا وُسع ما همین میزان است که بکار میگیریم؟ مثلا در حالت عادی راه میرویم ، ورزش میکنیم… به مسجد که میرسیم نشسته نماز میخوانیم!
آیا از این آیه سوءاستفاده نمیکنیم؟ به اندازۀ وسعمان به ما تکلیف شده است؛ اما وُسع ما چقدر است؟ اگر بگوییم توان ما کم است، با واسعیت خدا سازگار نیست. چرا توان خود را در مسائل اخلاقی و عبادی و اجتماعی اندک میبینیم؟!
نباید بگوییم ما همین میزان توان داریم و بیشتر از این ظرفیت نداریم. اتفاقا وقتی پای آبرو باشد میتوانیم خشم خود را کنترل کنیم و صدای خود را پایین بیاوریم. یا میگوییم نمیتوانیم شب برای تهجد بیدار شویم؛ اما چطور اگر فرزند ما بیمار شود، شب تا صبح بیدار میمانیم و توانش را داریم؟
خدا وجود ما را بهگونهای قرار داده است که تا آخرین لحظۀ عمرمان قابلیت دریافت انواع کمالات را داریم؛ نباید توان خود را اندک بدانیم.
تاریخ جلسه: 1403/4/29 ـ جلسه 14
«برگرفته از بیانات استاده زهره بروجردی»
[1]. سورهَ بقره، آَیه 267.
[2]. سوره بقره ؛آیه 286.
خیابان دولت، بلوار کاوه، خیابان اخلاقی شرقی، خیابان بهرام، کوچه محبوبه دانش غربی، پلاک ۱۲
حقوق برای موسسه علمیه السلطان علی بن موسی الرضا (ع) محفوظ است