لطف‌الله صافی گلپایگانی (۱۲۹۷_۱۴۰۰ش) از مراجع تقلید شیعه در قم. وی از شاگردان آیت‌الله بروجردی و عضو شورای استفتای او بود.
عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی و در شورای نگهبان، از مناصب سیاسی صافی گلپایگانی بود.
از صافی گلپایگانی، حدود هشتاد اثر فارسی و عربی چاپ شده است برخی از آنها جایزه کتاب سال ولایت و کتاب سال مهدویت را نیز به‌دست آورده‌اند.
کتاب منتخب الاثر درباره امام مهدی(عج)، از آثار مشهور اوست که آن را به توصیه استادش آیت‌الله بروجردی نوشت.
حرمت موسیقی، از فتواهای صافی گلپایگانی است.
زندگی و تحصیل
لطف‌الله صافی، ۱۹ جمادی‌الاول ۱۳۳۷ق، (برابر با ۳۰ بهمن ۱۲۹۷ش) در گلپایگان متولد شد. او تحصیلاتش را در گلپایگان آغاز کرد و ادبیات عرب، کلام، تفسیر قرآن، حدیث، فقه و اصول را تا پایان سطح، در زادگاه خود فرا گرفت.
لطف‌الله صافی گلپایگانی، در ۲۳ سالگی (۱۳۶۰ق) به قم هجرت کرد و در درس سید محمدتقی خوانساری، سید محمد حجت کوه‌کمره‌ای، سید صدرالدین صدر، سید محمدرضا گلپایگانی و آیت‌الله بروجردی حاضر می‌شد. او پس از چهار سال اقامت در قم، به مدت یک سال در نجف ساکن شد و در درس محمدکاظم شیرازی، سید جمال‌الدین گلپایگانی و محمدعلی کاظمی حضور یافت. او داماد سید محمدرضا گلپایگانی بود. صافی گلپایگانی در ۱۲ بهمن ۱۴۰۰ش در ۱۰۳ سالگی، در قم درگذشت.
جایگاه علمی و مرجعیت
لطف‌الله صافی گلپایگانی، از شاگردان آیت‌الله بروجردی بود. از سوی آیت‌الله بروجردی پاسخگویی به سؤالات فقهی و کلامی و همچنین نگارش کتاب منتخب الاثر به وی واگذار شد. صافی همچنین از مشاوران نزدیک و از اعضای شورای استفتای آیت‌الله بروجردی بود. او در فقه، اصول، کلام، حدیث و رجال، به تدریس و تحقیق پرداخته و آثاری در این زمینه نوشت. سید جمال‌الدین گلپایگانی، سید حسین طباطبایی بروجردی، امام خمینی و سید محمدرضا گلپایگانی از عالمان شیعه، بر مراتب علمی او تأکید کرده‌اند.
آیت‌الله صافی گلپایگانی، پس از درگذشت سید محمدرضا گلپایگانی در آذر ۱۳۷۲ش، به عنوان مرجع تقلید شناخته شد. آیت‌الله گلپایگانی در وصیتنامه‌اش، صافی گلپایگانی را مجتهدِ مسلم و عادل خوانده بود.
مناصب سیاسی
صافی گلپایگانی عضو مجلس خبرگان قانون اساسی و دبیر شورای نگهبان بود.
مرکز تحقیقات اسلامی دارالزهراء
مرکز تحقیقات اسلامی دارالزهراء، در سال ۱۳۸۹ش، در تهران با هدف پاسخگویی به سؤالات شرعی و مشاوره دینی و خانوادگی آغاز به کار کرد. این مرکز تحت اشراف دفتر آیت‌الله صافی فعالیت می‌کند.
آثار و تألیفات
آیت‌الله صافی گلپایگانی، بیش از هشتاد عنوان کتاب به زبان‌های فارسی و عربی نوشته است. برخی از آثار او به زبان‌های انگلیسی و اردو نیز ترجمه شده و برخی از آنها برنده جایزه کتاب سال ولایت و کتاب سال مهدویت شده‌اند. مقالات و اشعاری نیز از او در مجلات و رسانه‌های مختلف منتشر شده است.
کتاب‌ها و آثار تالیفی
برخی از آثار صافی گلپایگانی عبارتند از:
منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر، درباره امام مهدی(عج) و در ده فصل است. این کتاب در سال ۱۳۸۰ش، در سه جلد و ۱۴۰۰ صفحه چاپ شده است. منتخب الاثر، در اولین دوره کتاب سال ولایت، اثر برگزیده شد. و در اولین دوره کتاب سال مهدویت، اثر برتر نام گرفت.
«الاحکام الشرعیة ثابتة لا تتغیر»، رساله‌ای عربی در پاسخ به مقاله عبدالمنعم النمر که در مجله الکویتیه چاپ کرد. عبدالمنعم در صدد اثبات عدم ثبات احکام مهم اسلامی بود. آیت‌الله صافی، با اشاره به خلط بین حکم شرعی و فتوا، تفصیل بین احکام در ثبات و تغیر و… به اثبات دیدگاه خود می‌پردازد. انتشارات دارالقرآن الکریم این کتاب را در سال ۱۴۱۲ق چاپ کرده است.
«التعزیر، احکامه و ملحقاته»: پژوهشی فقهی در مسائل و فروعات تعزیر و نظام مجازات اسلامی و ارتباط آن با حکومت و اختیارات ولی‌فقیه است که در سال ۱۴۰۴ق، در ۱۵۲ صفحه چاپ شده است.
«اوقات الصلوات»، این کتاب برای مشخص کردن اوقات نماز در نقاط مختلف جهان، به زبان عربی نوشته شده و در سال ۱۴۰۷ق چاپ شده است.
«بیان الاصول»، تقریرات درس سید حسین بروجردی که به زبان عربی و در سه جلد در سال ۱۴۲۸ق منتشر شده است.
«ثلاث رسائل فقهیة»، سه رساله فقهی در باب قضا به زبان عربی که در سال ۱۴۱۶ق چاپ شده است.
«ضرورة وجود الحکومة او ولایة الفقهاء فی عصر الغیبة»، با استفاده از دلایل عقلی و نقلی، بر ضرورت اعمال ولایت توسط فقیه در عصر غیبت، برای تعطیل نشدن احکام فقهی و اجتماعی، تاکید می‌کند
«فروغ زیارت»، حاوی سروده‌های آیت‌الله صافی گلپایگانی در مدح ائمه و بزرگان شیعه است. بخشی از اشعار او درباره حضرت معصومه(س)، در ضریح حضرت معصومه حکاکی شده است.
سفرنامه حج: این کتاب داستان سفر دوم حج آیت‌الله صافی گلپایگانی بوده که مطالبی از سفر اول حج نیز به آن ضمیمه شده است.
مقالات و اشعار
لطف‌الله صافی گلپایگانی، مقالات و اشعار پراکنده‌ای هم در نشریات مختلف منتشر کرد؛ مانند مقاله‌ای در نشریه کتابخانه مسجد اعظم قم در سال ۱۳۴۴ش درباره حکومت اسلامی از نگاه قرآن کریم و اشعاری مانند «منظومه اهل دل» که در سال ۱۳۹۰ در مجله پاسدار اسلام به چاپ رسیده و بیت اول آن چنین است:
«ما را ز کورش و کی و جم اعتبار نیست
فخری به داریوش و به اسفندیار نیست».
برخی از مقالات وی به خواست و توصیه آیت‌الله بروجردی نوشته شده است مانند مقاله‌ای در پاسخ به مجله‌ای در هند که مدعی برگرفته شدن اسلام از دین بودایی بود. یا مقاله‌ای که در پاسخ به شیخ محمود شلتوت نوشت و به ادعای او درباره استسقام بالازلام دانستن استخاره در نظر مکتب اهل‌بیت واکنش نشان داد.
نظرات و موضع‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی
آیت‌الله صافی گلپایگانی، قائل به حرمت مطلق موسیقی است. او همچنین درباره مسائل اجتماعی و سیاسی اظهارنظر می‌کرد و در مواردی نامه‌هایی به مسئولان داخلی و خارجی نوشته است. از جمله در فروردین ۱۳۹۰ش، در پیامی به عبدالله پادشاه عربستان، از او خواست هر چه زودتر خاک بحرین را ترک نموده و از ملت بحرین و تمام مسلمانان جهان عذرخواهی کند.برخی دیگر از این موارد:
- اعتراض به کشته شدن مسلمانان در افغانستان به دست طالبان: وی ۲۴ تیر ۱۴۰۰ش در واکنش به وقایع افغانستان، در بیانیه‌ای اعتماد به طالبان با سابقه شرارت و آدمکشی را اشتباه بزرگ و غیرقابل جبران دانست. صافی ضمن هشدار به دولت‌ها، مجامع بین‌المللی، سازمان کنفرانس اسلامی و دولت جمهوری اسلامی ایران، خواستار واکنش جدی به این حوادث شد و سکوت آنها موجب پشیمانی و ندامت در آینده است.
- اعتراض شدید به حکم اعدام شیخ باقر النمر در عربستان: صافی گلپایگانی، ۲۵ مهر ۱۳۹۳ش، دادگاه‌های عربستان سعودی را بیدادگاه خواند و صدور حکم اعدام باقر النمر را موجب تأثر و تأسف خواند و از وزیر خارجه ایران خواست تا در این باره اقدام فوری انجام دهد. او همچنین در تیر ۱۳۹۵ش، سلب تابعیت شیخ عیسی قاسم، از رهبران شیعه بحرین را محکوم کرد، مخالف تمام قوانین مدنی، انسانی و شرعی دانست و آن را موجب تعجب، تأثر و تأسف فراوان قلمداد کرد.
- اعتراض به سختگیری‌ها علیه مسلمانان در چین: صافی گلپایگانی در آذر ۱۳۹۳ش، درباره سختگیری‌ها به مسلمانان در چین اعتراض کرد.وی در تیر ۱۳۸۸ش نیز به کشتار مسلمانان در چین واکنش نشان داده بود و از وزارت خارجه ایران خواست وظیفه خود را انجام دهد.
- فتنه داعش، فتنه بدنام کردن اسلام: صافی گلپایگانی، خرداد ۱۳۹۵ش، فتنه داعش را فتنه بدنام کردن اسلام دانست و گفت: داعش باعث شده است دینی که برای حمایت از صلح و دوستی و حمایت از ضعفاست، در نظر دنیا اسباب اذیت و آزار مردم شناخته شود.
- رسم الخط فارسی، جایگزین عثمان طه در خط قرآن کریم: صافی گلپایگانی، ۶ مهر ۱۳۸۷ش، در دیدار مدیر و معاونان اداره اوقاف استان قم، بر لزوم چاپ قرآن با خط بومی تأکید کرد و وجود قرآن‌هایی با خط عثمان طه در خانه‌های شیعیان را اسباب شرمندگی دانست. او همچنین در بهمن ۱۳۸۹ش گفته بود که قرآن باید با رسم الخط خطاط معروف ایرانی در اختیار همه مردم قرار گیرد.
- گسترش دانشگاه‌های مخصوص زنان و تفکیک جنسیتی: صافی گلپایگانی، بر گسترش دانشگاه‌های مخصوص زنان، و همچنین تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها تأکید می‌کرد.
- توجه به امامزادگان: صافی گلپایگانی به زیارت امامزادگان در شهر قم می‌رفت؛ از جمله زیارت مزار موسی مبرقع، چهل اختران و امامزاده زید.
- استقلال حوزه‌های علمیه: صافی گلپایگانی بر استقلال حوزه‌های علمیه تأکید می‌کرد به گفته او رمز موفقیت حوزه‌های علمیه شیعه در طول تاریخ را استقلال آنان و سر فرود نیاوردن در برابر قدرت‌ها بوده است.
- استقلال قاضی و قوه قضاییه: صافی گلپایگانی بر استقلال قاضی و قوه قضاییه تاکید می‌کرد. به گفته او، قاضی باید چنان استقلال و قدرتی داشته باشد که هر کسی را در هر مقامی باشد، بتواند احضار کند و احکام الهی را درباره او اجرا نماید. به گفته او استقلال قوه قضاییه ضامن بقای نظام است.
- اظهار نگرانی از فقر و گرانی و تورم و ربا: صافی گلپایگانی بر اثرات فقر، گرانی و تورم تأکید کرده و دولتمردان را به اتخاذ سیاست‌هایی برای تأمین زندگی مردم فراخوانده است. او همچنین از وجود ربا در برخی از بانک‌ها گلایه می‌کرد.
- تأکید بر احکام شرع در اقدامات فرهنگی و هنری: صافی گلپایگانی برخی برنامه‌های تجلیل از هنر را خلاف احکام الهی دانسته و خواستار برچیده شدن آنها شد.او همچنین در بهمن ۱۳۹۳ش، از صدور مجوزهای خلاف شرع ابراز نگرانی کرد و از مسئولان وزارت ارشاد خواست به وظایف دینی خود عمل کرده و جلو منکرات و محرمات را بگیرند.
- انتقاد از سیاست کنترل جمعیت: صافی گلپایگانی، دی ۱۳۹۳ش، اصلاح فرهنگ غلط درباره کنترل جمعیت را وظیفه همگان دانست و خواستار ترویج فرهنگ اسلام در این زمینه شد. او پیش از آن در سال ۱۳۸۶ش نیز درباره عواقب فرهنگی اجتماعی کنترل جمعیت هشدار داده بود.
تجلیل‌ها
- ۱۴ بهمن ۱۳۹۴، در مراسمی با حضور رییس مجلس شورای اسلامی، مدیر حوزه‌های علمیه، دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه، و برخی دیگر از چهره‌های رسمی و حوزوی، از تلاش‌های علمی، دینی و قرآنی آیت‌الله صافی تجلیل شد.
