در این جلسه حضرت امام (ره) راه‌های درمان این رذیله را از دو طرق آموزش می‌دهند:
- علم.
- عمل.
علاج علمی
حضرت امام (ره) می‌فرمایند: حال که متوجه شدیم غیبت چه آثار مخرب و سوئی در پی دارد، این آثار و نتایج را با فوائدی که ممکن است در نظر غیبت کننده وجود داشته باشد مقایسه می‌کنیم و به نتایج این قیاس فکر می‌کنیم.
بر این باوریم که هیچ یک از ما با خودمان دشمنی نداریم اگر مرتکب معصیتی می‌شویم از روی جهل و نادانی و غفلت است و حقیقتاً می‌خواهیم موجودی معنوی‌مان را روز به روز افزایش بدهیم نه اینکه موجب از بین رفتن موجودی‌مان شویم. در حالی که با غیبت کردن ممکن است تنها چند لحظه به شهوات نفسانی‌مان عمل کنیم و به خواسته نفس‌مان اهمیّت دهیم، اما در حقیقت با همین غیبت تمام سرمایه‌مان را از دست می‌دهیم. ممکن است با غیبت قلب‌مان تشفی خاطر پیدا کند و به تعبیر عامیانه «دلمان خنک شود» اما به چه قیمتی؟ به قیمت از دست دادن تمام موجودی؟
غیبت کننده، مورد نفرت دیگران است
علاوه بر آثار سوئی که در جلسات سابق بیان شد، حضرت امام (ره) به چند اثر سوء غیبت اشاره می‌کنند که اگر در موردش تأمل کنیم در ترک غیبت بسیار موثر است.
کم نیستند آدم‌هایی که زیاد کار می‌کنند اما به قول خودشان دست‌شان نمک ندارد یا کارشان به چشم نمی‌آید اما چرا؟ امام (ره) می‌فرمایند: یکی از آثار سوء غیبت این است که فرد را از چشم دیگران می‌اندازد.
من دلم می‌خواهد در چشم خالق و مخلوق عزیز جلوه کنم و وجهه اجتماعی خوبی داشته باشم اما غیبت من را در چشم مردم حقیر جلوه داده و از چشم می‌افتم و به تبع اطمینان ایشان از من سلب می‌شود.
غیبت کننده منفور دیگران است. مردم هیچ اطمینانی به او ندارند، محبّت را از او سلب می‌کنند چون مردم از هر کسی که پرده‌دری و هتک حرمت کند و سرّ افراد را فاش کند متنفر و بیزارند. حتی خود کسی که مرتکب غیبت می‌شود هم اگر با فرد دیگری که غیبت می‌کند روبرو شود، احساس نفرت از او دارد. بنابراین اگر غیبت کننده می‌خواهد در قلوب مردم محبوب باشد باید از غیبت پرهیز کند، زیرا خداوند طبیعت انسان را به نحوی آفریده است که به هر چه زیبائی کمال و خوبی است تمایل داشته باشد و از هر چیز زشت و ناقص بیزار باشد.
غیبت، باطن غیبت کننده را نازیبا می‌کند
غیبت کننده با ارتکاب غیبت، باطنی زشت پیدا کرده است لذا مردم از او نفرت دارند و اگر ترک غیبت کند باطنی زیبا خواهد یافت و خود به خود مردم دوست‌دار او می‌شوند. زیرا همان طور که گفتیم مردم ذاتاً دوست‌دار هر گونه زیبائی و کمال هستند و از هر زشتی و نقصی گریزان‌اند. باطن غیبت کننده به دلیل غیبت، زشت و قبیح می‌شود به همین جهت هر چند مردم باطن او را نمی‌بینند اما از او متنفرند.
می‌گویم از فلانی بدم می‌یاد به خودم می‌گویم چرا؟ نمی‌دانم که باطنش باطن نازیبائی است چون اهل غیبت است نه اینکه غیبت من را کرده باشد، غیبت دیگری را هم کرده باشد باطنی نازیبا پیدا می‌کند و چنین تأثیری را در ما بر جا می‌گذارد.
غیبت، رسوایی دنیا و آخرت را به دنبال دارد
نکته بعدی که امام (ره) مطرح می‌کنند این است که به رسوائی فکر کنید. ما همه کار، برای حفظ آبرو و عزت‌مان می‌کنیم. حتی خیلی کارهایی که در این عالم انجام می‌دهیم برای این است که فردی آبرودار، موجه و محترم جلوه کنیم، اما غیبت آبرویی برای فرد باقی نمی‌گذارد بنابراین هر یک از ما اگر می‌خواهیم آبرویمان در این دنیا از بین نرود، باید عزم جزم بر ترک غیبت داشته باشیم.
نکته دیگری را نیز امام (ره) مطرح می‌کنند که خیلی عجیب است، اینکه من غیبت شما را می‌کنم و شما روحتان هم از این کار من خبر ندارد اما تأثیر غیبت من این است که شما خود به خود نسبت به من عداوت دارید هر چند چیزی نشنیدید و خبر ندارید اما خدا این اثر را برای غیبت قرار داده است.
غیبت، زمینه‌ساز سوء عاقبت
حضرت امام (ره) نکته‌ای را متذکر می‌شوند و می‌فرمایند: اگر غیبت در انسان به عنوان یک ملکه سوء ایجاد شود ممکن است منجر به سوء عاقبت فرد شود.
مثلا خدائی نکرده من غیبت شما را می‌کنم و هر چه بیشتر مرتکب غیبت شما بشوم از شما بیشتر احساس تنفر می‌کنم و هنگام مرگ که پرده‌برداری صورت می گیرد خدا زیبایی‌ها و خیرات و باطن شما را به من نشان می‌دهد و من وقتی می‌بینم باطن شما چقدر پاک و خوب است علاوه بر اینکه بیشتر از شما بدم می‌آید از خدا و پیامبر (ص) هم اعوذ بالله احساس بیزاری می‌کنم که چرا این باطن خوب را به شمائی داده است که من بارها غیبتش را کردم و در نهایت با بغض نسبت به خدا از این دنیا می‌روم.
واقعا آیا تا به حال فکر کردید که قضیه غیبت چقدر عمیق است؟ من غیبت شما را کردم خود به خود از شما بدم می‌آید تا زمان مرگ من فرا می‌رسد و آرام آرام پرده‌ها کنار می‌رود و من همه چیز را می‌بینم از جمله باطن زیبای شما را که غیبتتان را می‌کردم. من که تا به حال تنها از شما بدم می‌آمده حالا که دیدم خدا این باطن زیبا را به شما داده العیاذ بالله از خدای شما هم بدم می‌آید و با بغض به خدا از دنیا می‌روم و شقاوت ابدی نصیبم می‌شود.
دوست داشتن بندگان خدا، زمینه ساز ترک غیبت
امام (ره) می‌فرماید این است که شما که غیبت کسی را می‌کنید در حقیقت او را دوست ندارید اگر دوست‌شان داشته باشید راحت غیبت‌شان را نمی‌کنید. من بچه خودم را که خیلی دوست دارم هیچگاه بدی‌اش را نمی‌گویم.
ایشان می‌فرماید: به مؤمنین به چشم دوستان خدا نگاه کن! وقتی به چشم دوست خدا نگاه کردی دیگر عورت و بدی‌شان را عیان نمی‌کنی، سرّشان را فاش نمی‌کنی، تحقیرشان نمی‌کنی، قرار است اینها در قیامت شفیع من باشند، من با غیبت کاری کردم که به جای اینکه شفیع من باشند خصم من باشند.
«ویلٌ لِمن شفعاؤهُ خصمائُه»[1]
«وای به حال کسی که شفیعان او در روز قیامت دشمنان او باشند»
تصور کنید من یک عمر در دنیا با شما دشمنی کردم بعد در قیامت بیایم دست به دامن شما بشوم که من را از این مهلکه نجات بده آیا با غیبتی که کردم می‌توانم این درخواست را داشته باشم؟ لذا حضرت امام (ره) به یکایک ما توصیه می‌کنند که با بندگان خدا که مورد رحمت او هستند و مخلّع به خلعت اسلام و ایمان‌اند دوستی پیدا کن و نسبت به آن‌ها محبت قلبی داشته باش. مبادا نسبت به محبوب خدای سبحان دشمنی داشته باشی، زیرا خدای متعال با دشمن محبوبش دشمن است و تو را از ساحت رحمت خود طرد می‌کند. مؤمنین اولیای حق‌اند، دوستی با آن‌ها دوستی با حق و دشمنی با آن‌ها دشمنی با حق است از غضب حضرت حق برحذر باش.
امام (ره) می‌فرمایند: با علمی که تاکنون از غیبت پیدا کردید، اگر در آثار و نتایج آن تفکر کنید از غیبت دور نگه داشته می‌شوید زیرا می‌بینید ربع ساعت غیبت و عمل به شهوت نفس هزاران هزاران سال گرفتاری را دربردارد.
غیبت دشمنت را هم نکن!
نکته خیلی جالب دیگری که امام (ره) بیان کردند
ایشان می‌فرمایند: کسی‌که شما غیبتش را می‌کنید اگر از او متنفرید و با او دشمنی دارید مقتضای دشمنی نیز آن است که از او غیبت نکنید.
آیا دلتان می‌خواهد روز به روز دارائی کسی که از او غیبت می‌کنید بیشتر شود؟ قطعا می‌گویید: نه، در حالیکه وقتی غیبت می‌کنید موجودی خودتان را برای او می‌فرستید. در احادیث آمده است که با غیبت حسنات غیبت کننده به نامه عمل غیبت شونده منتقل می‌شود و سیئات غیبت شونده به غیبت کننده انتقال می‌یابد، پس می‌خواستی با او دشمنی کنی اما در حقیقت با خود دشمنی کردی. قضیه بسیار ساده است من غیبت شما را می‌کنم چون از شما بدم می‌آید خوب چرا اینقدر نمازها، روزه، انفاق و علمم را به شما می‌دهم؟ چرا اینقدر به شما هدیه می‌دهم؟
امام (ره) می‌فرمایند: اتفاقا اگر دشمن هستید اینقدر غیبتش را نکنید تا موجود‌ی‌ات برای خودت باقی بماند و به دیگری نرسد.
حضرت امام (ره) می‌فرمایند: در هر غیبتی حقیقتاً با خودت درگیر می‌شوی، چون کسی که غیبتش را می‌کنی خدا عزیز و محترمش می‌کند و تو را روز به روز ذلیل می‌کند و روز به روز درگیری تو را با خودت و او بیشتر می‌کند علاوه بر اینکه در محضر انبیاء و ملائک نیز تو را رسوا و مفتضح می‌کند و او را عزیز و محترم.
علاج عملی
حضرت امام (ره) می‌فرمایند: تا مدتی با هر زحمت و مشقتی که شده از این معصیت کفّ نفس کن، مهار زبان خود را در دست بگیر و از خود مراقبت کن و با خود قرارداد ببند که مدتی مرتکب این خطیئه نشوی و هر لحظه مراقب اعمالت باش و حساب نفست را بکش. با این کار نفس تو بعد از مدتی اصلاح می‌شود و کم کم کار برای تو آسان می‌گردد. پس از مدتی خودت احساس می‌کنی که طبعاً از غیبت بیزاری و راحتی نفس خود را در ترک غیبت می‌دانی.
بنابراین هر چند ترک غیبت سخت است اما دقت کنیم که با هر زحمتی ترک غیبت داشته باشیم با خود قرار داد ببندیم تا فلان وقت این کار را انجام نمی‌دهیم و این قراردادها را تکرار کنیم تا آرام آرام امر سخت ترک غیبت بر ما آسان شود و به جایی برسیم که دیگر غیبتی به گوش‌مان نمی‌‌رسد.
مثلاً در مسائل جسمی می‌بینیم آدمی که همیشه خم می‌نشست، وقتی صاف می‌نشیند چقدر خوشش می‌آید. چند وقت بعد که ملکه‌اش شود دیگر دوست ندارد که خم بنشیند. حال اگر من یک عمر غیبت می‌کردم و کدورت، نفرت و درگیری با خودم در من ایجاد می‌شد، حالا با مراقبه غیبت را ترک کردم می‌بینیم چقدر مردم را دوست دارم چقدر با همه راحت هستم و چقدر توقع ندارم و از کسی بدم نمی‌آید.
تاریخ جلسه: 87/8/22 – ادامه جلسه 44
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
» حدیث 19- تعریف غیبت و بیان شاخصه‌های آن
» ادامه حدیث 19- حقیقت غیبت از لسان معصومین علیهم السلام
» ادامه حدیث 19- ضررهای اجتماعی غیبت
» ادامه حدیث 19- موارد وجوب و جواز غیبت
» ادامه حدیث 19- حرمت استماع و وجوب ردّ غیبت
[1] مصرعی از شعری عربی
