مقدمه
بر این باوریم كه جلوه تامّه اسامی حق در حضرات معصومین علیه‌السلام متجلی شده، و در عصر ما تجلی تام خدای سبحان در وجود مقدس حضرت ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه به نمایش گذاشته شده است.
می‌خواهیم با بررسی اسماء حسنی، امام زمان عجّل‌الله‌فرجه را بشناسیم تا به شناختی صحیح و دقیق از حضرت دست یابیم. البته توجه داریم كه امام عصر عجّل‌الله‌فرجه در جایگاه عبودیت حضرت حق قرار دارد، و به عنوان وجودی كه كامل‌ترین جلوه صفات خداوند است، صفات الهی را به آن بزرگوار نسبت می‌دهیم.
نكته قابل ذكر دیگر این است كه درجه معرفت ما هرگز یكسان نخواهد بود؛ زیرا میزان شناخت بستگی به میزان طهارت افراد دارد. هر چقدر فرد از طهارت باطنیه بیشتری برخوردار باشد، و خود را از افكار ناصحیح، نیات نازیبا، خلقیات ناپسند و اعمال نادرست دور كند، میتواند به معرفت بیشتری نسبت به امام عصر عجّل‌الله‌فرجه نائل شود.
ذاکر
در دعای جوشن كبیر، از خدای متعال با اسامی متعددی یاد می‌كنیم كه از ریشه «ذكر» هستند:
- «یا ذاكر» خداوند ذاكر است، به یاد بندگانش می‌باشد و متوجه آنهاست.
- خداوند «خیر الذاكرین» است. توجه‌اش به بنده، بهترین توجه و یادش بهترین یاد است. زمانی كه بنده را مورد توجه قرار میدهد منافع خاص را روانه زندگیش می‌كند و هر چه لازم دارد در اختیارش قرار میدهد. (قدرت ، عزّت ، كرامت …)
خداوند «خیر الذاكرین» است، پس زشتی‌ها و نواقصمان را یاد نمیكند، و هنگام نظر به ما كمالاتمان را مورد توجه قرار میدهد.
- «یا مَنْ ذِكْرُهُ حُلْو»یاد خدا شیرین و لذتبخش است، هر گاه او را یاد می‌كنیم انبساط خاطر می‌یابیم و تلخكامی‌های زندگیمان مرتفع می‌شود.
- «یا خَیرَ الْمَذْكُورِین» زمانی كه خدا را یاد می‌كنیم از بركات و نورانیت خاص بهره‌مند می‌شویم، توجهمان به خدای متعال موجب ارتقای مقاممان می‌شود، و قرب و كمال را برایمان به ارمغان می‌آرود.
- «یا أَنِیسَ الذَّاكِرِینَ» خداوند توجه كسی را رد نمیكند. به مجرد اینكه بنده‌ای خدا را یاد كند، به او نزدیك می‌شود، قبولش می‌كند و با او انس می‌گیرد.
- «یا مُذَكِّر» خدای سبحان تنها ذاكر نیست، بلكه ذكر را القا می‌كند، و ما را بر آن می‌دارد تا متوجه او باشیم.
تجلی نام «ذاکر» خدا در حضرت ولی‌عصر (عج)
- امام عصر عجّل‌الله‌فرجه نیز به عنوان خلیفه خداوند، ذاكر است. حضرت بدون در نظر گرفتن اینكه به یادش هستیم یا نه، بر خود واجب كرده كه به ما توجه داشته باشد، و لو ما نسبت به او بی‌توجه باشیم.
دریافت «ذاكر» بودن امام زمان عجّل‌الله‌فرجه امری است كه برای ما دنیایی خوشی به همراه می‌آورد. زمانی كه نفر اوّل عالم امكان به ما توجه كند فراتر از تصورمان بركات و توفیقات نصیبمان می‌شود. توجه حضرت نسبت به ما آنقدر برایمان منافع خاص دارد كه تا قیامتمان را آباد می‌كند، كمالاتمان را كامل‌تر مینماید، نواقصمان را برطرف می‌سازد، عیوبمان را محو می‌كند و … توجهش از ما انسان دیگری می‌سازد.
- «یا خَیرَ الْمَذْكُورِین» امام زمان عجّل‌الله‌فرجه جلوه نام خیرالمذكورین خداوند هم هست. تصور كنید باعث رنجش كسی شده‌اید. زمانی كه بسیار از شما دلگیر است می‌گویید: «فلان وقت یادت بودم» می‌گوید: «یادت را نمی‌خواهم، اذیتم نكن …»
هر یك از ما عمری است با جهالت‌ها و غفلتهایمان امام عصر عجّل‌الله‌فرجه را آزرده خاطر كرده‌ایم. امّا یك بار نمی‌فرماید: حق نداری یادم باشی، لطفت را می‌خواهم نه یادت را و … .
گویا هر بار به حضرت توجه داریم می‌گوید: خوب است كه تو یك نفر به یادم هستی. آخر امامی غریب و تنهاست، و به توجه تك تك ما بها میدهد.
هرگاه او را یاد می‌كنیم، نه تنها دست رد به سینه‌مان نمی‌زد و گله و شكایتی نمیكند، بلكه می‌گوید: «مرا یاد كردی؟ من بیشتر به یاد تو هستم.» ما ناقصیم و او كامل، و توجه انسان كامل به فرد ناقص خیلی بیشتر است.
- امام عجّل‌الله‌فرجه به عنوان«خَیرَ المذكورین»، بهترین كسی است كه به او توجه می‌كنیم. هر كس زیاد مورد توجه قرار گیرد، لطمه می‌خورد زیرا ظرفیت افراد محدود است. امّا وقتی در آغاز و پایان روز آل یاسین می‌خوانیم و هر صبح و شب چهل بار به حضرت حجّت عجّل‌الله‌فرجه سلام می‌دهیم، باز هم جا دارد كه بیش از پیش به او توجه داشته باشیم.
- «یا مَنْ ذِكْرُهُ حُلْو» صرف یاد حضرت موجب دلخوشی و رفع تلخكامی‌های زندگی می‌شود بدون در نظر گرفتن اینكه قبولم دارد یا نه، حاجتم را روا می‌كند یا نه، تنها با توجه به او، انبساط خاطر پیدا می‌كنیم.
- «یا مَنْ لَهُ ذِكْرٌ لَا ینْسَى» خدا ذكری دارد كه هیچ وقت قابل نسیان نیست. یاد «ولی خدا» هم اینگونه است، قانون توجه به «ولی الله» این است كه هیچ‌گاه فراموشش نكنیم،
با یك بازنگری در عمرمان، درمی‌یابیم كه چقدر خلاف قانون زندگی كرده‌ایم. شاید روزهایی را پشت سر گذاشته‌ایم كه بیش از چند دقیقه را با یاد اماممان سپری ننموده‌ایم.
- امام علیه‌السلام «أَنِیسَ الذَّاكِرِینَ» است. هر كس خالصانه یادش كند، حضرت كنارش می‌نشیند، دوست می‌شود و با او انس می‌گیرد.
مهم این است كه با اخلاص به او توجه كنیم نه برای قضای حاجات‌مان و رفع مشكلات و سختیهایمان.
به جایی برسیم كه به حضرت عرض كنیم:
هوا خواه توأم جانا و می‌دانم كه می‌دانی
كه هم نادیده می‌بینی و هم ننوشته می‌خوانی[1]
اگر امام عجّل‌الله‌فرجه با ما انس گیرد دیگر كسل نیستیم و احساس دلتنگی نمی‌كنیم؛ زیرا انیس و هم‌نشینی داریم كه با هیچ انیسی در عالم قابل مقایسه نیست.
- «یا مَنْ ذِكْرُهُ شَرَفٌ لِلذَّاكِرِین» خداوند وجودی است كه یاد او موجب شرافت ذاكر می‌شود و او را به عظمت و جلالت می‌رساند. «ولی خدا » نیز اینگونه است. هر كس به او توجه می‌كند، عزّت و شرافتی خاص نصیبش می‌شود، و به رفعت و منزلت ویژه‌ای نائل می‌گردد.
- «یا مذكر» وقتی به امام عجّل‌الله‌فرجه توجه داریم، حضرت هم به یاد ماست، و زمانی كه به ما توجه دارد، بعضی امور را به ما یادآوری مینماید.
بیشترین آسیب‌های ما در زندگی به خاطر فراموشی‌های ماست، نه انكارهایمان.
امام عجّل‌الله‌فرجه نمیگذارد عمرمان به غفلت سپری شود. اگر فراموش كرده باشیم راهی دور در پیش داریم و باید برایش توشه‌های فراوان برداریم، در عرصه بندگی وظایفی خاص به عهده داریم و نباید نسبت به آنها مسامحه و سهل انگاری به خرج دهیم، اطرافیانمان حقوق فراوانی به گردنمان دارند كه باید حقشان را ادا كنیم و … .
امام زمان عجّل‌الله‌فرجه نمیگذارد غافل بمانیم، یادمان می‌اندازد كجا هستیم، چه وظایفی داریم و باید رو به چه مقصدی رهسپار شویم.
در همین راستا، امام عجّل‌الله‌فرجه مصداق «یا مَنْ لا یخْفى عَلَیهِ شَیء» هم هست، هیچ چیز از او مخفی نمی‌ماند، اگر كوچك‌ترین ابراز ارادت و محبتی به او داشته باشم، اگر توجهی قلبی، زبانی یا عملی به او نشان دهیم، یا برای سلامتی‌اش صدقه‌ای مختصر بپردازیم به نظرش می‌آید.
- «یا أَعَزَّ مَذْكُورٍ» در درجه اوّل، خدای سبحان عزیزترین وجودی است كه به یادش هستیم، و پس از او امام معصوم علیه‌السلام.
در طول زندگیمان با یاد افراد زیادی همراه بودیم، ولی هیچكدام به اندازه وجود مقدس بقیة الله برایمان عزیز نبوده‌اند.
گر بشكافند سر و پای من
جز تو نیابند در اعضای من
آنقدر وجود حضرت برایمان عزیز است كه می‌خواهیم جانمان، فرزندانمان و هر چه كه در زندگی برایمان ارزشمند است به پایش فدا كنیم«بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی»
عزیز
یكی از اسماء حسنای خداوند كه در دعای جوشن ذكر می‌كنیم، نام «عزیز» است.
«عزیز» به چند معناست:
- «لَا مِثْلَ لَه» وجودی كه بی‌نظیر است، مماثل و هم تا ندارد، و در عالم تك است.
- «الْغَالِبُ الَّذِی لَا یغْلَب»كه همیشه غالب است و هیچ وقت مغلوب نمی‌شود.
- «الْقَادِرُ الْقَوِی»عزیز كسی است كه قدرت و قوت دارد.
- «الْمُمْتَنِع»دست نیافتنی.
- عزیز: كسی كه هر كس خادم او شود نمی‌خواهد در خدماتش قصوری داشته باشد و مایل است با همه وجود در خدمت آن عزیز باشد.
همانطور كه وقتی كسی مهمانی دارد كه برایش عزیز است، در پذیرایی از او سنگ تمام می‌گذارد و هر كاری از دستش برمی‌آید انجام میدهد.
- «ضلت العقول فی بحار عظمته» عزیز وجودی است كه عقل‌ها در دریای شناختش سرگردان شده‌اند، آنقدر وجودش گسترده است كه نمی‌توانند او را بشناسند.
- عزیز كسی است كه همه محتاج او هستند و حاجات به سوی او زیاد است.
حضرت بقیۀ‌الله تجلی نام «عزیز» خدا
حضرت بقیة الله، تجلی نام عزیز خداست.
او وجودی است كه مثل و نظیری ندارد، تمام عالم امكان را بگردید، نمی‌توانید برای یوسف زهرا عجّل‌الله‌فرجه مثلی بیابید.
حسن یوسف، دم عیسی ، ید بیضا داری
آنچه خوبان هم دارند تو تنها داری
«الغالب الذی لا یغلب» غلبه و نفوذ با او است و هیچ وقت مغلوب نمی‌شود.
بارها از زندگیمان دورش كرده‌ایم، ولی غالب شده و به زندگیمان راه پیدا كرده است. بارها در دلمان را به رویش بسته‌ایم، و او نفوذ كرده و دوباره خود را در دلمان جا داده است.
- «القادر القوی» است چون قوت دارد ما را عزیز می‌كند، قوت دارد به اذن خدا همه بدیها را كنار بگذارد. حضرت با مقام یداللهی‌اش قدرت دارد كه به اذن خدا همه بدیها و نازیبائی‌های ما را دفعتاً محو كند، غافل را به ذاكر، جاهل را به عالم و بیگانه را به آشنا بدل كند. امام عصر عجّل‌الله‌فرجه القادر القوی است و میتواند از فرد انسان دیگری بسازد.
- «الْمُمْتَنِع» در عین حال كه «انیس الذاكرین» است ، هر كس نمی‌تواند با او رابطه نزدیك برقرار كند. حصن وقلعه‌ای امام عجّل‌الله‌فرجه را فراگرفته كه مانع نزدیكی بیگانگان به او می‌شود.
- عزیز كسی است كه حاجت به او خیلی زیاد است و همه محتاجش هستند. محتاج رسیدن به او، محتاج قربش، نگاهش، نوازشش، محبتش و دعایش.
در زیارت آل یاسین به حالات مختلف امام زمان عجّل‌الله‌فرجه سلام می‌دهیم « به ركوع و سجودش»، «حمد و استغفارش»، «نماز و قنوتش»، «سلام بر آن هنگام كه صبح می‌كند و شب می‌كند» … . این سلامها متعدد به این معناست كه ما لحظه به لحظه محتاج حضرت هستیم و تمنا می‌كنیم در همه حالاتش ما را دریابد.
اگر نگاهش را بردارد، زندگیمان ظلمت‌كده و دلهایمان ماتمكده می‌شود.
«یا أَیهَا الْعَزیزُ مَسَّنا وَ أَهْلَنَا الضُّرُّ وَ جِئْنا بِبِضاعَةٍ مُزْجاةٍ فَأَوْفِ لَنَا الْكَیلَ وَ تَصَدَّقْ عَلَینا إِنَّ اللَّهَ یجْزِی الْمُتَصَدِّقین»[2]
تاریخ جلسه: 92/8/18 ـ جلسه 3
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] حافظ
[2] سوره مبارکه یوسف، آیه 88
