«یَا يَحْيَى خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ وَ آتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا»
«ای یحیی! کتاب را به قوت و نیرومندی بگیر؛ و به او در حالی که کودک بود، حکمت دادیم.»
لطف خاص خداوند به یحیی
محبت خاص خداوند مشمول حضرت یحیی شد و او در سن طفولیت مأمور به حکم و طهارت شد.
در این آیه، حضرت یحیی مانند بعض پیامبران دیگر که به نام، مخاطب قرار گرفتند، مورد خطاب خداوند قرار گرفت.
خداوند به حضرت یحیی سفارش کرد که کتاب تورات را با تمام توان و قدرت بگیرد. آنچه در این آیه چشم‌گیر است آن است که بعد از بشارت به یحیی در آیه قبل، پیامبری یحیی در زمان طفولیت بیان می‌شود و به دوره میانی این دو زمان اشاره‌ای نشده است. بعضی از مفسران می‌گویند: كتاب خاصی به حضرت یحیی داده شد که علامت رسالت او بود؛ پس داشتن کتاب، دلیل بر رسول‌بودن اوست.
معانی قوّت
«خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ» قوّة به معنای جدّ و جهد و توان بکار رفته است.
- یحیی، با قوّت خاص الهی کتاب را دریافت کن، نه با حول و قوّۀ خودت.
- کتاب را با قوّت قلب دریافت کن، نه با قوت دست.
- در هنگام تلاوت کتاب، تمام توان خود را بسوی این کتاب منصرف کن و غیر از تلاوت به امر دیگری مشغول نشو.
- قوّت به معنای وصول به مقام فنا و بقای بالله است؛ یعنی بعد از فنای فی الله، در مقام بقای بالله کتاب را دریافت کن.
- قوّت به معنای «توفیق الهی» است؛ یعنی دریافت کتاب در سن طفولیت به توفیق الهی انجام شد.
- قوّت به معنای «اعتماد بر رب العالمین» است؛ یعنی قابلیت دریافت کتاب الهی با تضرع و بکاء و سجود حاصل نشد؛ بلکه قوّت و توان الهی در اختیار یحیی قرار گرفت.
- قوّت، نماد «معارف الهی» است؛ یعنی با معارفی که در اختیارت قرار گرفت، از مضامین کتاب اطلاع می‌یابی.
- قوّت، به معنای «عزم در عمل» است؛ یعنی با تلاوت کتاب الهی متخلّق به خلقیات نیکو می‌شوی و با عرفان خاص قابلیت اجرای صحیح همه دستورات را می‌یابی.
- در قوّت، سهل و آسانی نهفته است؛ یعنی اجرای اوامر کتاب به حول و قوّۀ الهی، بسیار سهل و آسان است.
تنوین در اسم نکرۀ «قوّة» دلالت بر تفخیم می‌کند؛ یعنی نوع قوّتی که عطا شد عظیم و متعالی است که حضرت یحیی در سن طفولیت توانست کتاب را دریافت کند؛
«حُکم» از نگاه مفسرین
«وَ آتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا»
- حُکم به معنای حکمت است؛ یعنی در دوران طفولیت حضرت یحیی از حکمت عملی و نظری خاصی بهره‌مند بود.
- حُکم به معنای فهم تورات است؛ یعنی قدرت فقاهت در دین را به حضرت یحیی عطا کردیم؛
- حُکم به عقل معنی شده است؛ زیرا حضرت یحیی فرمود: «مَا لِلَّعِب خَلقنَا» ما برای بازی و سرگرمی خلق نشده‌ایم. یحیی در دوران کودکی از عقل خاصی بهره‌مند بود.
- حُکم، به نبوت زمان طفولیت حضرت یحیی گویند که در دیدگاه عده‌ای امر عجیب و غریبی بود؛ اما مفسرین در جواب می‌گویند که امر پیامبری در زمان کودکی یا بزرگسالی امر خارق‌العاده‌ای است و از دایرۀ عادت خارج است. حضرت عیسی و حضرت یحیی دو پیامبری بودند که در زمان طفولیت به مقام پیامبری رسیدند. حضرت یحیی در زمان کودکی به انواع ترقیات و مقامات معنوی به سهولت سِیر یافته بود و رسیدن به سن بلوغ، برای دریافت این مقامات و ترقیات لازم نبود.
- حُکم به معرفت تعبیر شده است و حضرت یحیی از زمان طفولیت از معرفت خاصی بهره‌مند بود؛
- حُکم به توفیق آداب خدمت معنا شده است؛ یعنی حضرت یحیی از زمان کودکی ملزم به آداب عبودیت در محضر مولا بود؛
- حُکم به فراست و تیزبینی معنا شده است؛ عطای فراست و تیزبینی به حضرت یحیی او را از تردید و شک باز داشت؛
- ملکه‌ای که مانع هر گونه ظلم و انحرافی می‌شود، حکمت نامیده می‌شود؛ به همین جهت در تاریخچۀ کودکی حضرت یحیی هیچ‌گونه ظلم و سفاهتی مشاهده نشده است؛
- اصل «حَکَمَ» به معنای «مَنَعَ» است؛ پس حکمت مانع هر نوع پلیدی، رذالت، سفاهت و رذائل اخلاقی می‌شود.
گفتنی است حضرت یحیی در زمان طفولیت، مانند عارفی مملوّ از کمال عقل در میان مردم زندگی می‌کرد و با عطای مقام نبوت از ناحیه خداوند، واجب‌الاطاعه شد.
بعضی از مفسرین گویند: علم به اصول و فروع احکام از زمان طفولیت به حضرت یحیی عطا شد؛ به همین جهت هیچ حجابی در جهت علم و عمل صالح برای او وجود نداشت.
تاریخ جلسه؛ ۱۳۹۹.۸.17 –جلسه 6
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
