قرآن در آیه 16 سوره مبارکه مائده می‌فرماید:
«یهْدِى بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلَمِ وَ یخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلىَ النُّورِ بِإِذْنِهِ وَ یهْدِیهِمْ إِلىَ صرَِاطٍ مُّسْتَقِیمٍ»
«خداوند به بركت آن، كسانى را كه از خشنودى او پیروى كنند، به راههاى سلامت، هدایت مىكند و به فرمان خود، از تاریكی‌ها به سوى روشنایى مىبرد و آنها را به سوى راه راست، رهبرى مینماید»
در این آیه تاثیرات قرآن بر زندگی افراد مطرح شده است قرآن می‌گوید: افراد با این آیات هدایت می‌شوند اما در ابتدای آیه هدایت‌گری قرآن از شکل عام به شکل خاص در می‌آید، زیرا آیه متذکر می‌شود این کتاب تنها برای کسانی است که در پی رضایت خداوند سبحان هستند. قرآن نقش هدایت‌گری را ایفا می‌کند اما همگان از هدایت آن بهره نمی‌برند.
«یهْدِى بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلَمِ»
هدایت متابعین دین
خداوند سبحان متابعین دین را با نور قرآن هدایت می‌كند و آنان را از ظلمات (جهل، شك) به اراده‌ی خود خارج می‌كند و به سمت نور هدایتشان می‌كند.
در تفاسیر آمده است این هدایت‌گری به وجود نازنین پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله نسبت داده شده است كه در هر حال ایشان امر هدایت را به اذن حق انجام می‌دهند. وجود نازنین پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله مباشر اجرای فرمان الهی می‌باشند و مردم را به صراط مستقیم دعوت می‌نمایند.
نوید خاص خدا به انسان انتخاب‌گر
قرآن هدایت خویش را منوط بر آن کرده است که افراد راه سعادت را در زندگی خویش برگزینند. خداوند در ابتدای این آیه به انسان انتخاب‌گر نویدی خاص می‌دهد و می‌گوید چنانچه او در انتخاب خویش سعادت ابدی را برگزیند خداوند هدایت او را بر عهده می‌گیرد جنبه عملی این هدایت آن است که خداوند سبحان از طریق قرآن تمام جوانب زندگی او را تحت الشعاع قرار می‌دهد.
راه‌های سلامتی و امنیت
قرآن عبارت «سُبُلَ السَّلَامِ» را به کار می‌برد به معنای راه‌های سلامتی و امنیت. چنانچه افراد سلامت و امنیت را اراده کنند قرآن برای آنها معلم و هدایت‌گری جامع و کاملی خواهد بود. خداوند در این آیه بیان می‌کند ما قرآن صامت و ناطق را برای هدایت شما فرستادیم.
«یخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلىَ النُّورِ بِإِذْنِهِ»
ما آنها را از ظلمت به سوی نور خارج می‌کنیم و این امر به اذن حق صورت می‌گیرد.
حضرت حق بعد از هدایت انسان او را از ظلمت به سوی نور حرکت می‌دهد شاید به کار بردن جمله «یخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلىَ النُّورِ» نشانگر آن است که در پی هر هدایتی نوری نهفته است و با پذیرش پله‌های هدایت انسان از ظلمت منیّت و نفسانیت خویش به سوی نور بالا می‌رود و هر چه بیشتر خود را در شعاع نور الهی قرار دهد از ظلمت و تاریکی عالم ماده بیشتر فاصله می‌گیرد.
ممتاز بودن انسان در میان خلایق
نکته‌ی قابل توجه آن است که در این آیه انسان از سایر موجودات ممتاز است، زیرا او صاحب اراده‌ی والاست و والاترین روش استفاده از این اراده آن است که اراده‌ی خداوند سبحان را بر اراده‌ی خویش ترجیح دهد و خود را تسلیم محض خداوند سبحان کند.
ناتوانی و نا آگاهی انسان نسبت به سعادت خود
خداوند سبحان کامل‌ترین نوع هدایت را برای بنده اراده کرده است خداوند از ناتوانی انسان نسبت به سعادت خویش آگاه است او می‌داند آنکه گرفتار ظلمت و تاریکی نفس خویش است قدرت انتخاب راه‌های هدایت را ندارد کسی که گرفتار ظلمات جهل کفر شرک و ریا و اسیر نفس شده است توان تشخیص راه‌های سعادت خود را از دست داده است.
حضرت حق با بکار بردن کلمه «بِإِذْنِهِ» متذکر می‌شود اگر انسان به اذن و اجازه من سعادت خویش را برگزیدند به یقین هدایت می‌شود و از ظلمت به سوی نور حرکت خواهد کرد.
مقدم کردن اراده خدا بر اراده خود
قرآن می‌گوید: اگر اراده‌ی خداوند را بر اراده خویش مقدم کنید، این تقدیم سبب می شود تا هم رضای خداوند حاصل شود و هم خوشبختی و سعادت شما تامین گردد.
بالاترین خسران نوع بشر در جایی است که اراده‌ی خویش را بر اراده‌ی حضرت حق مقدم می‌کند و این اشتباه پایه‌های اعتقادی و اخلاق او را ویران می‌کند.
«وَ یهْدِیهِمْ إِلىَ صرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ»
صراط مستقیم
صراط مستقیم راهی است كه باید طی شود، این صراط در روایات به وجود نازنین امیرالمؤمنین علیه‌السلام تعبیر شده است در سایه‌ی ولایت حضرات معصومین علیهم‌السلام قرار گرفتن همان حركت كردن به سوی توحید ناب است.
نعمت هدایت
نعمت هدایت، نعمتی همگانی و عام است. عامل موثر بعد از این نعمت پذیرش خود مردم است تا هدایت در آنها اثر كند. گروهی از آیات قرآن استفاده می‌كنند اما هدایت نصیبشان نمی‌شود، مثلاً خوارج حافظ قرآن بودند اما از حقیقت قرآن كه وجود مقدس امیرالمؤمنین علیه‌السلام است غافل گشتند اینان در پی رضایت الهی نبودند و رضایت مردم را بر رضایت حق ترجیح دادند آنان غافل از این نکته بودند كه قرآن نور است و نور پرتوافشانی می‌کند و همین پرتوافشانی سبب می‌شود که افراد راه سلامت خود را بیابند و با توسل به حبل الله المتین و اعتصام به عروة الوثقی به سمت حقانیت حركت كند از ظلمات خارج می‌شود از خودپسندی و هواپرستی دور می‌گردد.
صراط
صراط به معنی بلعیدن است كسانیكه پای در صراط نهادند جاذبه وجود حق آنها را در خود فرو برده است هركس باید از خدا بخواهد تا لحظه‌ای از حركت در صراط كناره نگیرد وگرنه معنای زندگی برای او تغییر می‌كند.
«نحن صراط المستقیم»
«یهْدِیهِمْ إِلىَ صرِاطٍ مُّسْتَقِیم» در روایات آمده است ائمه اطهار می‌فرمایند «نحن صراط المستقیم» صراط المستقیم ما اهل بیت هستیم.
صراط مستقیم صراط ولایت است انسان برای وصول به سعادت راهی به جز قدم گذاشتن در مسیر ولایت حضرات معصومین علیهم‌السلام ندارد. در ادعیه آمده است که حضرات معصومین علیهم‌السلام چون کشتی هستد که هرکس بر آن کشتی سوار شد ایمنی می‌یابد و آن کس که آن را ترک کرد غرق شد.
دو نوع هدایت
اگر به سیر آیه از ابتدا تا انتها یکبار دیگر نگاه کنیم در خواهیم یافت خداوند از دو نوع هدایت سخن می گوید هر چند که این دو نوع از یکدیگر جدا نیستند و حقیقتاً از یک منبع سرچشمه می‌گیرند.
هدایت اول رسیدن رضوان الهی است و هدایت دوم که در راستای هدایت اول است پذیرش ولایت اهل بیت است، زیرا رضای خداوند که در ابتدای آیه مطرح می‌شود در حقیقت همان قرار گرفتن در مسیر ولایت حضرات معصومین علیهم‌السلام است.
در ابتدا و انتهای آیه دوبار از هدایت انسان سخن به میان می‌آید كه این هدایت، انسان را از ظلمات عالم ماده به سوی نور سوق می‌دهد. اگر کسی رستگاری کامل و رهایی از ظلمت نفس را خواهان است باید خود را در سایه‌ی این دو هدایت قرار دهد.
هدایت اول را به معنای توحید و خداشناسی و هدایت دوم را پذیرش ولایت حضرات معصومین علیهم‌السلام دانسته‌اند. قبول و پذیرش این دو نوع هدایت در امتداد یکدیگرند و همین امر انسان را از تاریکی و ظلمت رها می‌کند.
تاریخ جلسه: 89/1/21 ـ جلسه 19
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
