قرآن در آیه 18 سوره انفال می‌فرماید:
«ذلِكُمْ»
سرنوشت و تقدیر
«ذلِكُمْ» از جهت نحوی خبر است، اين آيه مبتدايی در تقدير دارد، مثلاً «الامر ذلكم» اين امر بَلاءً حَسَن است [بَلاءً حَسَن در آيه قبل گذشت] حتماً خدا ضعيف كننده نقشه كافرين است.
« ذلِكُمْ» يعنی شما باشيد و يا نباشيد خدا اين كارها را انجام می‌دهد، اگر شما نباشيد گروه ديگری اين امور را به اذن حق انجام می‌دهند، چه اين كه شما باشيد و يا نباشيد و بندگی بكنيد يا نكنيد زيرا عده‌ای از بندگان هميشه در حال بندگی كردن هستند.
«أَنَّ اللَّهَ مُوهِنُ كَيْدِ الْكافِرينَ»
تضعیف نقشه کافران توسط خداوند
هيچ گاه نقشه كفار از سوی خدا تقويت نمی‌شود، بلکه تضعیف می‌شود.
مفسرين عرفانی از اين آيه چنين كاربردی استفاده كرده‌اند و گفته‌اند:
هر تدبيری كه نفس اماره برای شخص داشته باشد، به ثمر نمی‌رسد. تا زمانی كه فرد در صحنه و در خدمت ولی الله باشد، خداوند نقشه‌های نفس اماره را نقش بر آب می‌كند، نفس اماره نقشه می‌كشد تا بنده را گرفتار ضعف و سستی و كسالت و عقب نشينی از صحنه انجام وظيفه كند، امّا اگر او در صحنه بندگی باشد و مسير درستی را انتخاب كند نقشه‌های نفس اماره به ثمر نمی‌رسد.
روش‌های تضعیف نقشه کفار
خدای سبحان نقشه‌های كافرين را از چند طريق تضعيف می‌كند:
- اسرار آنها را برای مؤمنين برملا می‌كند.
- رعبی از مؤمنين در دل كفار قرار می‌دهد.
- كفار را گرفتار تفرقه كلمه می‌كند، يعنی نظراتشان را متفاوت می‌كند و ميان‌شان درگيری ايجاد می‌كند.
- خدا اراده قوی كفار را به جهت از بين بردن مؤمنين نقض می‌كند، يعني اجازه نمی‌دهد اراده‌ی آنان به فعليت برسد.
- در بسياری از اوقات كفار را اسير متدينين می‌كند، گاهی اين اسارت جسمی و گاه فكری است. كفار همه فكرشان را به كار می‌گيرند تا عليه متدينين كاری بكنند در اين زمان فكر و ذكرشان اسير متدينين می‌شود.
- تضعيف كفار با تقويتِ يقين مؤمنين است، به ميزانی كه يقين مومنين نسبت به هدف و رهبرشان افزايش يابد، نقشه كفار بيشتر تضعيف می‌شود. به عنوان مثال ما در بسياري از امور گرفتار شك و ترديد می‌شويم و اين بيماری از بزرگترين بيمارهای انسان است امّا اگر بدانيم به اين بيماری دچاريم و از خدا بخواهيم تا برای از ميان برداشتنش كمك‌مان كند، خداوند هم با تقويت ايمان و باور صحيح بيماری شك را از ما دور می‌كند
پیام آیه
نگاه كاربردی آيه اين است كه برای از بين رفتن رذايل اخلاقی نبايد نگران بود، بلكه بايد همه توان خويش را به ميدان آورد و بايد بدانيم كه خدا نقشه نفس اماره را نقش بر آب می‌كند. بنابراين مقدار توان و امكانات مهم نيست، بلكه بايد با همين دارايی‌های اندك به ميدان آمد.
تاریخ جلسه: 91/10/30 ـ جلسه 12
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
