«قَالَت إِنِّی اَعُوذُ بِالرَّحمنِ مِنکَ إِن کَنتَ تَقِیّاً»
«مریم گفت: من از تو، به خداوند مهربان پناه می‌برم، اگر پرهیزگاری از من فاصله بگیر.»
خداوند سبحان در آیۀ قبل، اعطای حضرت عیسی به مریم را ذکر کرد که با تجلی روح‌القدس در منظر حضرت مریم در مکان شرقی صورت گرفت؛ به همین جهت حضرت مریم بی‌درنگ به خداوند سبحان پناهنده شد و گفت: «اگر متقی و پرهیزگاری از من فاصله بگیر».
مدیریت صحیح در آسیب‌های زندگی
حضرت مریم بعد از طهارت به محض دیدن بشری خوش‌اندام، برای حفظ و دفع خطر، پناهندگی خود را به خداوند اظهار می‌دارد و با یقین اعلام می‌کند که به واسطۀ پناهندگی به خداوند از هر آسیب و آفتی مصون خواهد بود؛ بنابراین حضرت مریم با مدیریت صحیح در مقابل ترس و هراس و اضطراب، به حق پناهنده شد.
در آیه میزان موحد بودن حضرت مریم بیان می‌شود که در هنگام خطر برای دفع آسیب، هیچ سببی را نظاره نکرد و صرفاً به مسبب الاسباب پناهنده شد.
پناهندگی به خداوند و مصون‌ماندن از آسیب‌ها
حضرت مریم در زمان مشاهدۀ بحران، با تأکید، پناهندگی خود به خداوند را اظهار می‌کند. اظهار پناهندگی به خداوند، عفت حضرت مریم را به نمایش می‌گذارد؛ زیرا در هیچ شرایطی نباید این عفت خدشه‌دار شود. حضرت مریم به ملکۀ عفت خود در شرایط اضطراری، مسامحه و سهل‌انگاری ندارد.
«انِّی أَعوذُ»: این پناهندگی علامت ایمان است و با همراهی آیه «وَ لَم یَخشَ الّا الله»[1] از حقیقت وجود حضرت مریم پرده‌برداری می‌کند که از غیر خداوند هیچ هراسی به خود راه نداد.
علت پناهندگی مریم به نام رحمان
«قَالَت إِنِّی اَعُوذُ بِالرَّحمنِ»: مفسرین برای پناهندگی به اسم رحمان در مقابل اسم «الله» وجوهی را ذکر کردند:
- تجلی اسم «الرَّحمنِ»: حفظ عصمت حضرت مریم را ضمانت کرد که در پناه این نام عفت او مصون ماند؛
- «الرَّحمنِ» بر وزن صیغۀ مبالغه از رحمت خاص خداوند به بندگانش حکایت می‌کند که آنان را از تمامی شرور و آفت‌هایی که به ملکۀ عفت صدمه وارد می‌کند، مصون می‌دارد؛ بدین جهت حضرت مریم به این نام پناهنده شد؛
- نام «الرَّحمنِ» بر مؤمن و کافر شناخته شده است؛ بدین جهت حضرت مریم از نامی استفاده کرد که بر همگان معروف بود؛
- در عرب جاهلیت طبق آیه «قُلِ ادعُوا الله اَوِ ادعُوا الرَّحمن»[2] اسم رحمان شناخته شده بود؛
- اسم رحمان برای متقی، موجب عصمت و مصونیت اوست و با این نام به خداوند پناهنده می‌شود و هرگز گستاخی از او دیده نمی‌شود؛
- یکی از مصادیق رحمت خداوند به بنده، تقوایی است که در اختیار او قرار داده شده است و این تقوا مانع هرگونه معصیت آشکار و پنهان است؛
- از آنجا که سیرۀ دائمی حضرت مریم در مرحلۀ بندگی، پناهندگی به رحمت خداوند بود؛ در هنگام مشاهدۀ مشکلات نیز پناهندگی دائم خود را به اسم «الرَّحمن» اظهار کرد.
اگر سیرۀ دائمی ما پناهندگی به رحمت خداوند باشد به محض مشاهدۀ مشکلات بلافاصله به رحمت خداوند پناهنده می‌شویم.
متقی همواره موعظه‌پذیر است
«إِن کَنتَ تَقِیّاً»: اگر تو متقی باشی، به واسطۀ رحمت خاص خداوند از هر گونه خلافی پرهیز می‌کنی. انسان متقی همواره موعظه‌پذیر است و نام «الرَّحمن» او را از معصیت دور می‌کند.
رحمت الهی مانع انجام معصیت
حضرت مریم با خطاب قرار دادن روح القدس بیان می‌کند که اگر وصف تقوا در تو وجود دارد، رحمت خاص خداوند را یادآور می‌شوم که آن رحمت، مانع هرگونه معصیتی می‌شود. حضرت مریم با تذکر رحمت الهی عفت خود را حفظ می‌کند و اعلام می‌دارد که اگر در زمرۀ اشقیا قرار داری، خدای سبحان را نخواهی شناخت و در مقابل رحمت الهی قهر و غلبه او را می‌یابی.
«تَقِیّاً»: «تَقِیّ» بر وزن مفعول به معنای کسی است که باید از او پرهیز شود. حضرت مریم گفت: اگر از افرادی هستی که نگرانی ایجاد می‌کنی، من به خداوند سبحان پناهنده می‌شوم که با رحمت خویش مرا حفظ کند.
این آیه بیان می‌کند که فرد متقی باید رحمانیت خداوند را بشناسد تا تحت بازتاب رحمانیت خداوند مصونیت از گناه برای او صورت گیرد؛ یعنی کثرت رحمت الهی مانع انجام معاصی می‌شود.
حضرت مریم شاهد بودن خداوند را یادآوری می‌کند که شهود خداوند مانع هرگونه معصیتی می‌شود.
گام‌های دفع آفات
از این آیه استنباط می‌شود که برای دفع آفات اموری لازم است:
۱. پناهندگی به خداوند سبحان هنگام مواجهه با بحران؛
۲. توجه به رحمت خاص خداوند؛
۳. موحد بودن در هنگام بحران‌ها و سختی‌ها و تمسک نکردن به غیر حق.
مفسری گوید: فردی که زیباست، زیبایی او موجب از بین رفتن تقوای او نمی‌شود؛ بلکه تقوا امری است که با تجلی در فرد زیبا، مانع آلودگی و معصیت او می‌شود.
نتیجۀ پناهندگی به ساحت قدسی حق
از حکایت حضرت مریم در کلاس آموزشی قران می‌آموزیم:
۱. برای رفع مشکلات با پناهندگی به ساحت قدسی حق، رحمت خدا را می‌یابیم؛
۲. هرگونه ادّعا و منیّتی در زمان پناهندگی به خداوند دور شدن از جاده توحیدی را رقم می‌زند. اگر در هنگام پناهندگی به خداوند برای خود وجود و نقشی قائل باشیم با مشرک‌شدن از سِیر توحیدی دور می‌شویم؛
۳. در زمان مرگ ملکوت اعمال ظهور پیدا می‌کند. اگر در این دنیا پناهندگی به خداوند و حضرات معصومین در وجود ما ملکه شود، این پناهندگی در عوالم دیگر نیز ظهور می‌یابد.
تاریخ جلسه؛ ۱۳۹۹.۹.22 – جلسه 9
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] . سوره مبارکه توبه، آیه 19
[2] . سوره مبارکه اسراء، آیه 110
