«قَالَ انَّمَا اَنا رَسولُ رَبّکِ لاَهَبَ لَکِ غُلاماً زَکِیّاً»
«جبرئیل گفت: من فقط فرستادۀ پروردگار توام، برای اینکه به تو پسری پاکیزه ببخشم.»
خداوند مربوب خود را از هرگونه خطر و آفتی حفظ می‌کند
افراد الهی با آشکارکردن حقایق مومنین را از هراس و اضطراب دور می‌کنند.
«رَبّکِ»: حضرت جبرئیل خود را فرستادۀ خداوند معرفی کرد. از شئون ربوبیت خداوند این است که مربوب خود را از هرگونه خطر و آفتی حفظ کند. حضرت مریم که عزیز‌بودن خداوند را با تمام وجود دریافته بود، با نگاه عزت به فرستادۀ مربی خود نگریست؛ به همین جهت با گفتار روح‌القدس، ترس و دلهره از او مرتفع شد.
مصداق تربیت خداوند
گاه ربوبیت خداوند اقتضا می‌کند که بندۀ خود را در حالات بسیار سخت و دشوار قرار دهد تا در اثر تربیت الهی رشد و رویش خاصی از او ظهور یابد. حضرت مریم تحت ربوبیت خداوند، قابلیت دریافت هدیه‌ای الهی را یافت.
جبرئیل خود را با عنوان واهب(بخشندۀ هدیۀ الهی) معرفی می‌کند. او به اذن الهی قابلیت این سببیّت را می‌یابد که این هدیه را در قالب پسری زکّی و بدون عیب، به مریم عطا کند.
«زَکِیّاً» به معنای طهارت است؛ یعنی هبۀ خداوند سبحان به تو، از هر عیبی منزه و مبرّاست.
معنای دیگر «زکیّ» رشدیافته است؛ یعنی حضرت عیسی از سن کودکی رشد بزرگ‌سالی را داشت.
با وجود اینکه نطفۀ حضرت عیسی ظاهری و مادی نبود؛ اما انعقاد این امر باید برای حضرت مریم در فضای آرامش و با طمأنینه صورت بگیرد که هیچ‌گونه قبض و نگرانی مشاهده نشود.
مفسری گوید: برای متلبّس شدن فرزند به کمالات الهی باید در زمان انعقاد نطفه، مادر در انبساط کامل قرار داشته باشد؛ چه بسا قبض مادر در زمان انعقاد نطفه، مانع دریافت کثیری از فضائل الهی می‌شود.
هبۀ الهی
حضرت عیسی به عنوان هبۀ الهی به حضرت مریم معرفی شد؛ البته این هبۀ الهی ناشناخته بود؛ یعنی قداست، روح‌الله و کلمة‌الله بودن عیسی برای مریم معلوم نبود؛ به همین جهت «غلاماً» نکره ذکر شده است.
جبرئیل با جملۀ «اِنَّمَا اَنَا رَسولُ رَبّکِ» خود را پیک حق معرفی می‌کند و با جملۀ «لاهَبَ لَکِ غُلاماً زَکیّا» توهم را دفع می‌کند و اعلام می‌دارد که از وجود زکیّ، وجودی زکیّ هبه می‌شود. در مقابل، انسان غیر الهی به علت آلودگی باطن، هرگز خواستار عطای وجود زکیّ به دیگران نیست؛ بلکه از او فقط آلودگی به دیگران منتقل می‌شود.
حضرت جبرئیل واهب «غلاماً زکیاً» است؛ یعنی زکّی‌بودن یک ارزش است و علامت زکّی بودن واهب بودن است.
جبرئیل از هر نفسانیّت و عیبی مبرّاست و تحت فرمان الهی به سوی حضرت مریم فرستاده می‌شود تا به حضرت وجودی بدون عیب را هبه کند.
پرورشگاه حق
شاید سوالی، ذهن حضرت مریم را به خود مشغول کرده بود که با جملۀ «انَّمَا اَنَا رَسولُ رَبّکِ»، آرامشی برای او ایجاد شد و با جملۀ «لاهَبَ لَکِ غُلاماً زَکیّاً» نگرانی حضرت مریم مرتفع شد. هنگامی که مریم تحت تربیت و پرورشگاه خداوند منّان قرار گرفت، هیچ امر دشواری به نظر او سخت جلوه نکرد. در پرورشگاه الهی فرستادۀ خداوند بر او نازل شد تا به راحتی هبۀ الهی را دریافت کند.
پناهندگی به خدای سبحان در سختی‌ها
در مشکلات باید پناهندگی خود را به خداوند اعلام کنیم تا سختی و درد تیر ملامت افراد، ما را به خود مشغول نکند. تحت نگاه مستقیم خداوند، امنیت کامل حکم‌فرما شده و در کانون نظارت الهی سختی‌ها آسان می‌شود.
ربوبیت خداوند اقتضا می‌کند که به سبب گناهان، با سختی و گرفتاری عقوبت شویم تا تحت تربیت الهی رشد و رویشی برای ما صورت گیرد و از فضای معصیت نجات یابیم. تسلیم محض در برابر ارادۀ الهی، باب اعتراض را بر ما می‌بندد.
حضرت عیسی غنای خود را در حکمت و بندگی می‌دانست؛ بدین جهت زکیّ نامیده شد و با کسب حکمت و تعبّد و تعقّل در جاده زکیّ‌بودن گام نهاد.
تاریخ جلسه؛ ۱۳۹۹.۹.22 – ادامه جلسه 9
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
