قرآن در آیه 31 سوره انفال می‌فرماید:
هرگاه پیام حق بر گروهی خوانده می‌شد آنان می‌گفتند ما اگر بخواهیم می‌توانیم مثل اینها را بگوییم و با قاطعیت اعلام می‌کردند اینها فقط داستان های پیشینیان است و امر دیگری نیست.
«وَإِذَا تُتْلَى عَلَیهِمْ آیاتُنَا قَالُواْ قَدْ سَمِعْنَا لَوْ نَشَاء لَقُلْنَا مِثْلَ هَذَا إِنْ هَذَا إِلاَّ أَسَاطِیرُ الأوَّلِینَ»
مکرهای غیرمتدینین
یکی از مکرهای غیرمتدینین نسبت به متدینین آن است که تلاش می‌کنند، برتری حق را از میان ببرند و آن را مانند بقیه امور جلوه دهند. آیه مصداق همین تفکر غیرمتدینین است آنها در زمان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله می‌گفتند کلیله و دمنه و قرآن و بقیه کتب فرقی با یکدیگر ندارند، این مکری است که دشمنان دین دارند.
مکر دوم غیرمتدینین آن است که همیشه منکر خواص و بزرگان دین‌اند. آنان می‌گویند همان‌گونه که ما توانایی داریم کتبی چون قرآن بیاوریم همچنان می‌توانیم مانند بزرگان دین سخن بگوییم.
یکی از مفسرین در رابطه با سخن غیرمتدینین می‌گوید: خود این گفته‌ها نماد جهل است وقتی آیات الهی با گفتار مردم در یک تراز قرار گیرد و تفاوت میان آنها ادراک نشود، علامت جهل است.
جهالت غیر متدینین و عقوبت آن
اگر کسی به کلام الهی یا به اولیای الهی به چشم حقارت و ذلت نگاه کند، خدای سبحان به عنوان عقوبت، فهم او و قوه ادراکش را از میان می‌برد. او به جهت جهلی که گرفتار آن است می‌گوید قرآن مانند کلیله و دمنه است. وقتی کسی قرآن و اولیای الهی را حقیر دانست، از برکات مصاحبت با اولیاء محروم می‌شود. به جای اینکه مصاحب با ولی خدا و کلام خدا باشد، گرفتار معارضه با کلام خدا و ولی خدا می‌گردد.
جهالت دیگر غیرمتدینین آن است که آنان خود را هم طراز اولیای الهی دیدند و می‌گفتند آن ولی خدا چنین است و ما نیز مانند او هستیم. زائل شدن عقل اولین عقوبت خدا نسبت به غیرمتدینین است یعنی اموری را که از قبل می‌فهمیدند بعد از این تفکر باطل نمی‌فهمند.
مفسری می‌گوید: مکر غیرمتدینین نسبت به خدا آن است که می‌گویند ما کلام خدا را شنیدیم، چیز جدید و عجیبی نیست. آنها نسبت به آیات الهی زود قضاوت می‌کنند و غافلند از اینکه خدا در کلامش تجلی می‌کند.
عدم توجه متدینین به عظمت خدا
امام صادق(ع) می‌فرماید:
«لَقَدْ تَجَلَّى اللَّهُ لِخَلْقِهِ فِی كَلَامِه»[1]
خداوند برای خلق در کلامش تجلی کرده است.
یعنی جمال و جلال خدا در قرآن به نمایش درآمده است. هیچ کتابی با قرآن قابل مقایسه نیست، زیرا عظمت هر کلامی ناشی از عظمت متکلم است و هیچ متکلمی با خدا هم طراز نیست تا کلامی با کلام حق بخواهد قیاس شود. غیرمتدینین متوجه این عظمت نیستند. این عدم توجه همان مکر خداوند نسبت به غیرمتدینین است.
گاهی ما گمان می‌کنیم مکر خدا آن است که زندگی افراد را زیر و رو کند و یا اگر کسی صاحب مقام است، مقام از او سلب شود هیچ‌گاه گمان نمی‌کنیم از دست دادن فهم و درک عقوبت خدا است.
تاریخ جلسه: 92/2/7 ـ جلسه 21
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] -بحارالانوار، ج89، ص107
