در آیه 33 سوره مبارکه مریم آمده است:
«وَ السَّلامُ عَلَيَّ يَوْمَ وُلِدْتُ وَ يَوْمَ أَمُوتُ وَ يَوْمَ أُبْعَثُ حَيًّا»
«و درود بر من روزى كه زاده شدم و روزى كه مى‌ميرم و روزى كه زنده برانگيخته مى‌شوم.»
در این آیه دو فعل «وُلِدْتُ» و «أُبْعَثُ» مجهول و فعل «أَمُوتُ» معلوم بکار رفته است؛ یعنی موت به اختیار خودم محقق می‌شود؛ اما به دنیا آمدن و برانگیخته شدن من فعل خداست و من تحت ارادۀ او قرار دارم.
سلام کلمة الله، نماد سلام خداست
«السَّلامُ» افادۀ عموم می‌کند به این معنا که شاید اتهامی که به مادر حضرت عیسی وارد شده بود با این عبارت مرتفع شود؛ یعنی عیسی بیان می‌کند که هیچ آفت و آلودگی در بدو تولد من وجود نداشت.
در سلام بر حضرت یحیی سلام خداوند بود«سَلامٌ عَلیه»؛ اما در مورد حضرت عیسی صحبتی از سلام خدا نیست.
حضرت عیسی به یحیی گفت: «تو برتر از منی؛ زیرا خداوند بر تو سلام کرده است؛ در حالیکه من خودم بر خودم سلام دارم». حضرت یحیی در جواب فرمود: «سلامِ کلمة‌الله و روح‌الله نماد سلام خداست»؛ یعنی سلام تو بر خودت همان سلام خداست.
رهاورد سلام خداوند
امنیت جاودان
«وَ السَّلامُ عَلَيَّ»: درود خداوند سبحان همراه با سلامتی دائم و امنیت همیشگی و دوری از آفات در این سه زمان بر من وارد شده است. سلام خداوند در زمان ولادت و مرگ و بعث، مرا پوشش می‌دهد.
لفظ «وَ السَّلامُ» معرفه ذکر شده است. «ال» می‌تواند بیانگر جنس هم باشد؛ یعنی جنس سلام و عمومیت سلام، حاکم بر من است.
موطن این سلام در سه زمان است، در این سه جایگاه خطرات و آفات خاصی هر فردی را تهدید می‌کند و حضرت عیسی اعلام می‌دارد: به اذن حضرت حق عالم دنیا، عالم برزخ و قیامت برای من از هر آفتی در امان است.
دوری از آفات
سلام حضرت عیسی بر خود برای آن است که افراد دچار غلوّ و تثلیث نشوند؛ چون خداوند این وجود را از هر آفتی محفوظ داشته است. اگر افراد خود،گرفتار پرستش حضرت عیسی می‌شوند، آفتی است که مربوط به ذات او نیست؛ بلکه نگرش نادرست افراد، آنان را به این عبادت ناصحیح وادار کرده است.
آیت الله جوادی آملی می‌فرماید حضرت عیسی در سه مرحله اعلام سلامتی می‌کند:
۱. با جملۀ «يَوْمَ وُلِدْتُ» از مادرش و خودش اتهامات را تبرئه می‌کند؛
۲. با جملۀ «يَوْمَ أَمُوتُ» ادعای نادرست یهودیان را خنثی می‌کند؛ زیرا آنان گمان می‌کردند که حضرت عیسی را به دار آویختند که در آیه 157 سوره نساء این مطلب بیان شده است: «وَ ما قَتَلُوهُ وَ ما صَلَبُوهُ وَ لكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ»
۳. با جمله «يَوْمَ أُبْعَثُ حَيًّا» عقیده نادرست یهودیان را در روز قیامت اعلام می‌کند؛ زیرا آنان در قیامت اعلام می‌کنند که عیسی مؤمن به پیامبر ما نبوده است.
امنیت تامّ
در «السَّلامُ عَلَيَّ يَوْمَ وُلِدْتُ» حضرت عیسی بیان می‌کند: «شیطان در انعقاد نطفه من هیچ نقشی نداشته است و از هر آفتی در امان بودم.» اینکه فرمود: «وَ يَوْمَ أَمُوتُ»، یعنی از همۀ مراحل برزخ و هم چنین از سوال قبر و نکیر و منکر و عذاب برزخی در امانم.
«وَ يَوْمَ أُبْعَثُ حَيًّا» :در قیامت هم حضرت عیسی هیچ گونه نگرانی به‌واسطۀ انحراف امت ندارد؛ چون در واقع انحراف امت، ذره‌ای به شخصیت حضرت عیسی مربوط نمی‌شود.
این آیه بیان می‌دارد که در تمام مراحل هر سه عالم (عالم دنیا، عالم برزخ و عالم قیامت) هیچ آفت و نقیصه‌ای حضرت عیسی را تهدید نمی‌کند.
ممکن است سؤال شود آیا در این سه زمان العیاذ بالله پیامبران دیگر به‌واسطۀ آفاتی تهدید می‌شوند؟
در جواب می‌گوییم: بله؛ حضرت نوح در هنگامۀ هدایت قومش؛ زمانی که آنان ایمان نیاوردند، از خداوند برای آن‌ها درخواست عذاب کرد و همین ترک اُولای حضرت نوح محسوب شد؛ به همین جهت از حضرت نوح در قیامت مقام شفاعت سلب می‌شود؛ اما بر حضرت عیسی هیچ نقصی وارد نمی‌شود؛ زیرا او پس از آنکه مردم مشرک شدند، از خدا درخواست عذاب آن‌ها را نداشت بلکه به خدا فرمود:
«إِنْ تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبادُكَ وَ إِنْ تَغْفِرْ لَهُمْ فَإِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ[1]»
«خدايا! اگر عذابشان كنى، پس آنان بندگان تو هستند و اگر آنان را بيامرزى، پس همانا تو خود توانمند و حكيمی.»
معنای «وَ يَوْمَ أَمُوتُ»
حضرت عیسی در این آیه اعتراف کرد:
۱. جاودانگی در این عالم وجود ندارد و من هم مرگ را می‌یابم؛
۲. مرگ در کمال سلامت به اذن خداوند مرا در بر می‌گیرد؛
۳. در کمال رضایت کامل جان می‌دهم و تسلیم محض مولایم؛
۴. حضرت عیسی با بیان این حقیقت که می‌میرد به «حیّ بودن» خداوند اشاره کرد که مرگ بر خداوند عارض نمی‌شود.
مأموریت حضرت عیسی
«وَ السَّلامُ عَلَيَّ يَوْمَ وُلِدْتُ» حضرت عیسی در این دنیا مأمور به بندگی بود و از طریق همین بندگی امتحان شد؛ به همین جهت اعلام می‌دارد که مقام بندگی او به سلامتی و موفقیت طی می‌شود و غلوّ اطرافیان ذره‌ای به عبودیّت او صدمه وارد نمی‌کند.
«وَ يَوْمَ أُبْعَثُ حَيًّا» : و در زمان بعث که مقام مشاهدۀ حق است از سلامتی و ایمنی کامل بهره‌مند می‌شوم.
حرکت در صراط مستقیم
گفتنی است در این سه عالم حضرت عیسی بر صراط مستقیم حرکت می‌کند و آنچه قابل توجه است آنکه صراط مستقیم از این عالم آغاز می‌شود: «يَوْمَ وُلِدْتُ». سلام در طول دورۀ زندگی او ادامه دارد و این سلام تا عالم برزخ کشیده می‌شود: «وَ يَوْمَ أَمُوتُ» و ادامۀ آن را در قیامت می‌یابد: «وَ يَوْمَ أُبْعَثُ حَيًّا» .
امنیت کامل در طول زندگی
در قیامت ناگهانی امنیت برای فرد ایجاد نمی‌شود، بلکه سلامت و امنیت، از این عالم آغاز شده است.
جملۀ «وَ السَّلامُ عَلَيَّ يَوْمَ وُلِدْتُ» حکایت می‌کند که از بدو تولد هیچ نقصی بر حضرت عیسی وارد نشده است و این گونه نبود که زمانی گرفتار بعضی آفات باشد و در زمان دیگری رفع شده باشد.
«عَلَیَّ» به معنای احاطه و استعلاست، گویا سلامتی به‌مانند خیمه‌ای بر بالای سر حضرت عیسی و اطراف او سایه افکنده بود تا او را از هر گونه نقصی در امان بدارد و هیچ آفتی در همۀ این دوران بر او وارد نشود.
در آیه کلمه «يَوْمَ» استعمال شده است؛ یعنی تمام عوالم برای حضرت عیسی حکم روز را دارد نه شب.
در نگاه ظاهری کل عالَم دنیا شب و کل عالَم آخرت روز است. این عالم، شب است؛ چون شب تاریک است و کدورت دارد. در نگاه حضرت عیسی این عالَم روز است؛ یعنی از همین عالم، قیامت حضرت آغاز شده است و جلوه‌گری کامل خداوند متعال را ملاحظه می‌کند.
فرق سلام خداوند به پیامبر با سلام خداوند به حضرت عیسی
در شب معراج، خداوند سبحان به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله سلام کرد: «السَّلامُ عَلَیکَ اَیُّهَا النَّبیُ وَ رَحمَةُ اللّه وَ بَرکاتَه»؛ اما حضرت عیسی خود بر خودش سلام کرد.
در سلام خداوند به پیامبر همه جمال خداوند بر پیامبر جلوه‌گر شد؛ گویا پیامبر چنان در جایگاه عبودیّت قرار داشت که گفتاری از او مشاهده نمی‌شود که بر خود سلام کند و ذره‌ای «وجود» از پیامبر مشاهده نشد؛ فقط مقام بندگی او چشم‌گیر بود؛ به همین جهت «رب العالمین» به عبد خود سلام می‌کند، تا به‌واسطۀ این سلام به مقام اعلای حضرت پیامبر اشاره شود؛ اما جایگاه عبودیت حضرت عیسی به مانند پیامبر نیست؛ به همین دلیل با لسان خود بر خود سلام می‌کند.
تاریخ جلسه: ۱۳۹۹.۱۱.۱۸- جلسه شانزدهم
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] . سوره مبارکه مائده، آیه 118
