یکی از درخواست‌های بنده از خدای سبحان در روز عرفه این است:
«وَ اجْعَلْ لِی لِسانَ صِدْقٍ فِی الْغَابِرِینَ، وَ ذِكْراً نَامِیاً فِی الْآخِرِین»[1]
«خدایا ذکر خیری برای من در بازماندگان من و ذکر خیری از من در آیندگان بعد از من تا قیامت قرار بده»
منظور از «لِسانَ صِدْقٍ» محبوبیت دائمی است که حضرت ابراهیم علیه‌السلام از خداوند درخواست کرده‌اند:
«وَ اجْعَلْ لی لِسانَ صِدْقٍ فِی الْآخِرین»«و در میان آیندگان نام نیكى براى من قرار بده»
از این رو ایشان محبوبیت خاصی بین تمامی ادیان و فرقه‌ها دارد و هر آئینی سعی می‌کند ایشان را به خود نسبت دهد درحالی‌که خداوند سبحان می‌فرماید: «ما كانَ إِبْراهیمُ یهُودِیا وَ لا نَصْرانِیا وَ لكِنْ كانَ حَنیفاً مُسْلِما…»[2] «(بر خلاف ادّعاى یهودیان و مسیحیان،) ابراهیم نه یهودى بود و نه نصرانى، بلكه او فردى حقگرا و تسلیم خدا بود…»
چنین درخواستی در روز عرفه، اهمیت و ضرورت وجود «یاد نیکو» در میان بازماندگان را یادآور می‌شود.
در روز عرفه که بنده مهم‌ترین درخواست‌های زندگی‌اش را از خدای سبحان دارد؛ دعا می‌کند که خداوند یاد نیکویی از او در میان بازماندگانش قرار دهد. البته این امر مستلزم آن است که او فرد بسیار خوبی باشد و در روابط اجتماعی خویش، اخلاص و صفا و صمیمیت را سرلوحه کار خویش قرار دهد و در مجموع عنوان نیکی بر او بار بشود؛ اهل علم باشد یا شهید یا اهل مجاهده…
«لِسانَ صِدْقٍ» یعنی بنده از خداوند می‌خواهد تعریفی از او در ذهن بازماندگان بماند که حقیقتا تعریف به جا و صحیحی باشد. گاهی اتفاق می‌افتد که افراد به دلایل مختلف، آگاهانه و ناآگاهانه، تعریف اشتباه و نابه‌جایی از طرف مقابل می‌کنند که اینگونه تعریفات همیشگی نبوده و پس از مدت کوتاهی از ذهن افراد پاک می‌شود.
«أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَسالَتْ أَوْدِیةٌ بِقَدَرِها فَاحْتَمَلَ السَّیلُ زَبَداً رابِیاً وَ مِمَّا یوقِدُونَ عَلَیهِ فِی النَّارِ ابْتِغاءَ حِلْیةٍ أَوْ مَتاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ كَذلِكَ یضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَ الْباطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَیذْهَبُ جُفاءً وَ أَمَّا ما ینْفَعُ النَّاسَ فَیمْكُثُ فِی الْأَرْضِ كَذلِكَ یضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثال»[3]
«خداوند از آسمان آبى فرو فرستاد، پس رودخانهها به اندازه (ظرفیت) خویش جارى شده و سیلاب كفى را بر خود حمل كرد و از (فلزّات) آنچه كه در آتش بر آن مىگدازند تا زیور یا كالایى به دست آرند، كفى مانند كفِ سیلاب (حاصل شود.) اینگونه خداوند حقّ و باطل را (بهم) مىزند. پس كف (آب) به كنارى رفته (و نیست شود) و امّا آنچه براى مردم مفید است در زمین باقى بماند. خداوند اینگونه مثالها مىزند»
آیت‌الله جوادی‌آملی ذیل این آیه می‌فرمایند: باطل را به کف روی آب تشبیه می‌کنند به این خاطر که کف روی آب را کسی به زور از بین نمی‌برد بلکه خود نابود می‌شود. در این عالم باطل محکوم به فناست و فقط حق است که می‌ماند.
بنده از خداوند سبحان می‌خواهد که فضائل او حقیقی باشد یعنی او فضائل و کمالات خود را تنها از فضل پروردگار خویش بداند؛ ضمن آن که در اتصاف به آن فضائل و کمالات اخلاص داشته باشد یعنی قصد نمایش به مردم را نداشته باشد. اخلاص خمیرمایه «لسان صدق» است. با اینکه تعریفی بودن یک نیاز ضروری و امر مهمی‌ست؛ اما نباید انسان به خاطر تعریف افراد کار کند. اصحاب اباعبدالله هرگز گمان نمی‌کردند با نیم‌روز خالصانه کار کردن، به جایی می‌رسند که روزانه میلیون‌ها سلام به آن‌ها داده می‌شود: «السلام علی أصحاب الحسین»
یا اینکه در دعای بعد از اعمال ام‌داوود می‌گوییم:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى… وَ أَهْلِ الْجِدِّ وَ الِاجْتِهَاد»[4]
«خدایا! درود فرست بر کسانی که در راه دین تلاش و کوشش می‌کنند»
در طی تمام زمان‌هایی که گذشته است و خواهد آمد، افرادی که کوچک‌ترین قدمی در راه اعتلای دین برداشته‌اند، هرگز در فکرشان نبود که روزگاری افراد زیادی بر آن‌ها درود بفرستند.
در عبارت «وَ ذِكْراً نَامِیاً فِی الْآخِرِین» بنده از خداوند سبحان می‌خواهد که ذکر خیر او رشد و نمو داشته باشد. علما و شهدای بزرگوار هر عصری، در زمان خود شهرت و آوازه خاصی نداشتند. حتی شخصیت الهی برخی از آنان، در دید اطرافیان‌شان مانند مادر، همسر، فرزند و … ناشناخته بود؛ اما هر چه تاریخ می‌گذرد و زمان پیش می‌رود؛ ذکر خیر این افراد بیشتر شده و حقیقت الهی آنان نمایان می‌شود؛ زیرا اینان جلوه‌های خدای سبحان بوده و جلوه‌گری می‌کنند.
افراد به میزان الهی بودن‌شان، تعریفی هستند. در واقع تعریفی که از آن‌ها می‌شود؛ تعریف از خدا و جلوه‌گری خداست. فطرت افراد خداجو است و در پی آن است که خدا جلوه‌گر می‌شود پس به صاحب خود می‌گوید: «من را خدایی کن که هر چه از من جلوه‌گر می‌شود؛ خدایی باشد!» به همین دلیل، اگر گاهی خطایی از خوبان سر بزند، هرگز دوست ندارند که کسی متوجه شود؛ زیرا نمی‌خواهند «منِ غیرالهی» شان نمود پیدا کند.
تاریخ جلسه: 7/8/1397
گزیده‌ایی از بیانات استاد بروجردی
[1] سوره مبارکه قصص، آیه84
[2] سوره مبارکه آل عمران، آیه67
[3] – سوره مبارکه رعد، آیه 17
[4] مفاتیح الجنان(شیخ عباس قمی)، اعمال روز نیمه رجب، دعای اعمال ام‌داوود
