در مسیر شناخت امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه باید چند نكته را مدّ نظر داشته باشیم:
- معرفت نسبت به امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه مقدمه افزایش محبّت نسبت به اوست و هر چه میزان حبّ‌مان بیشتر شود به حضرت نزدیك‌تر می‌شویم و فاصله ما با محبوب كمتر می‌شود.
- بر این باوریم كه تنها از لسان معصوم می‌توانیم به معرفتی صحیح و كامل دست پیدا كنیم؛ شناختی كه از طریق ظن و گمان خودمان حاصل شود، معرفتی ناقص خواهد بود.
- «لا یمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُون»[1] «و جز پاکان نمی‌توانند به آن دست زنند [= دست یابند].»
برای این كه به شناخت امام علیه‌السلام نائل شویم و بیش از پیش به او نزدیك گردیم، باید روح و جانمان را از كدورت معصیت و غفلت تطهیر كنیم.
شستشویی كن وانگه به خرابات خرام
- بیش از اینكه ما طالب معرفت امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه باشیم، حضرت مایل‌اند كه خودشان را به ما معرفی كنند.
پری روتاب مستوری ندارد
چو در بندی ز روزن سر برآرد
حكایت امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه حكایت پدری است كه نشان خودش را به در و دیوار زده است، تا هر كس سراغ او را می‌گیرد، نشانی را در اختیارش قرار دهد.
- زیارات و ادعیه‌ای كه از لسان معصومین علیهم‌السلام نقل شده، طریقی اطمینان بخش برای بازشناسی وجود مقدس امام علیه‌السلام است، امّا هر كس به میزان قابلیت‌اش از معرفت برخوردار می‌شود؛ و در وادی شناخت همه افراد دریافت یكسانی ندارند.
***
در بررسی دعای امام رضا علیه‌السلام[2] به این فراز از دعا رسیدیم:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى وُلَاةِ عَهْدِهِ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ»
«خدایا! بر جانشینان او و ائمه‌ای كه پس از او می‌آیند درود فرست»
شاید گاهی تصور كنیم كه ما به هیچ وجه قابلیت دعا كردن برای امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه را نداریم، ممكن است گاهی تصور كنیم ما چه کسی هستیم كه قابل باشیم برای امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه دعا كنیم، یا این شبهه برایمان پیش آید كه مگر العیاذ بالله حضرت مهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه محتاج دعای ما هستند! او كه با یك دم مسیحائیش می‌تواند عالم را احیا كند چه نیازی به دعای شیعیانش دارد؟!
ائمه اطهار علیهم‌السلام مظهر اسم صمد خداوند هستند و هیچ نیازی به خلائق ندارند، امّا در این فراز ما از امام رضا علیه‌السلام می‌آموزیم كه هر كس باید امری را كه شایسته اوست انجام دهد، ما به معصومین علیهم‌السلام درود و تحیت می‌فرستیم تا خود را به آنها نزدیك‌تر كنیم و بیش از پیش از فیض وجودشان بهره‌مند شویم.
- در مورد مصداق «وُلَاةِ عَهْدِهِ» دو نظر مطرح است:
- شاید جانشینان حضرت مورد نظر باشند (جانشینان غیر معصوم)، یعنی تمام افرادی كه از طرف حضرت به آنها مأموریتی داده شده است، كه شامل نواب خاص و عام می‌شوند.
- ممكن است «واو» بین«وُلَاةِ عَهْدِهِ» و «الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ» واو تفسیری باشد. بنابراین منظور از جانشینان حضرت، همان ائمه بعد از ایشان هستند.
«الْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ» حضرت ولی عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه ختم الاولیاء و ختم الاوصیاء هستند، بنابراین مراد از امامان پس از ایشان ائمه‌ای هستند كه پس از رجعت، حكومت می‌كنند.
طبق روایات، امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه بعد از ظهور سالها زندگی می‌كنند و در آخر به دستِ زنی به شهادت می‌رسند، سپس امام حسین علیه‌السلام بیش از سیصد سال حكومت می‌كنند و بعد از آن امیرالمؤمنین علیه‌السلام عهده‌دار مقام خلافت می‌شوند.
گویا حكومت حسینی و حكومت علوی مقدمه‌ای برای حكومت نهایی ولی عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه است، امام عصر نیز همچون سایر ائمه رجعت می‌كنند و حكومت نهائیشان را بر پا می‌نمایند.
«اللَّهُمَّ … و بَلِّغْهُمْ آمَالَهُمْ»
خدایا! به گونه‌ای موانع مرتفع شود و شرایط موجود گردد كه اولیاء الهی به آرزوها و خواسته‌هایشان برسند.
خواسته حضرات معصومین علیهم‌السلام
خواست امیرالمؤمنین و اباعبدالله علیهماالسلام چیست؟
حضرات معصومین علیهم‌السلام می‌خواهند تك تك ما به مقام عبودیت برسیم و عبد خالص شویم، آرزو دارند از نفسانیات فاصله بگیریم و از كدورت غفلت و معصیت رهایی یابیم.
حضرات معصومین علیهم‌السلام آرزو دارند كه ظلم و ستم از دنیا ریشه كن گردد و عدالت در عالم حكم‌فرما شود؛ آنها می‌خواهند همه، اهل علم و معرفت شوند، ائمه علیهم‌السلام خواهان ظهور حضرت حجّت و نشر دین و شریعت در كل عالم هستند تا هیچ مانعی برای بندگی اهل زمین وجود نداشته باشد.
در این فراز دعا، نمی‌گوییم خدایا! ما را به آرزوهایمان برسان، بلكه از خدای تعالی درخواست می‌كنیم تا خواسته ائمه علیهم‌السلام محقق شود، جامعه‌ای را طلب می‌كنیم كه اهل بیت می‌پسندند: جامعه‌ای دور از معصیت و رذالت و با حاكمیت دیانت و معرفت.
حضرت علی علیه‌السلام در نهج البلاغه می‌فرماید:
«یُغْبَقُونَ كَأْسَ الْحِكْمَةِ بَعْدَ الصَّبُوح»
«شبانگاه جام حكمت را به آنها بنوشانند بعد از اينكه در صبحگاهان هم آشاميده باشند»
امیرالمؤمنین علیه‌السلام معلمی است كه می‌خواهد همه از علم و حكمت برخوردار باشند؛ زمان حكومت حضرت علی علیه‌السلام زمان نشر حكمت و معرفت است، در شامگاه به مردم كاسه كاسه حكمت نوشانده می‌شود، پس از اینكه از صبح در حال آموختن بودند و تا شب مستی را همراه داشتند، شب تا صبح هم آموزش می‌گیرند.
امام باقر علیه‌السلام در ترسیمی از زمان حكومت ولی عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه می‌فرمایند:
امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه خودشان به مردم علم و حكمت می‌آموزند (همه شاگرد خود حضرت می‌شوند)، قلوب مردم از یكدیگر بی‌نیاز است، به همین سبب با هم روابط نیكو دارند و در هیچ سینه‌ای كینه و كدورتی نیست.
خدایا! ما خواهان جامعه‌ای هستیم كه ائمه علیهم‌السلام خواستار تحقق آن هستند.
«وَ زِدْ فِی آجَالِهِمْ وَ أَعِزَّ نَصْرَهُم»
«(خدایا!) عمرشان را افزون كن و نصرتشان را تقویت فرما»
خدای سبحان در هر حال آنها را یاری می‌كند ولی ما طلب می‌كنیم كه محكم‌تر كمكشان كند؛ از لسان مبارك امام رضا علیه‌السلام هزار سیصد سال پیش برای نمایند‌ه‌های حضرت و معصومینی كه بعد از او در عالم حكومت می‌كنند، تقویت خاص طلب شده است.
«وَ تَمِّمْ لَهُمْ مَا أَسْنَدْتَ إِلَیهِمْ مِنْ أَمْرِكَ لَهُم»
«و آنچه از امر خود برای آنها مستند كردی، به اتمام رسان.»
خدایا! بر ایشان حكومت حقه نهایی را تمام كن چرا كه سلسله حكومت‌ها، مقدمه همان حكومت نهایی است
در حكومت ابتدایی، هفت سال اول قحطی شدیدی است و مردم درگیر جنگ‌های متعدد هستند، دوره‌ای كه بسیاری دینداران رفاه‌طلب متزلزل می‌شوند و به حضرت معترض می‌گردند.
دوره‌ای كه در آن امنیت محض برقرار می‌شود، در زمان حاكمیت امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه پس از حكومت امام حسین و امیرالمؤمنین علیهماالسلام است.
«وَ ثَبِّتْ دَعَائِمَهُم»
«ستو‌ن‌هایشان را ثابت فرما»
یقین؛ ستون ولایت
ستون ولایت، یقین است باید یقین به حضرت در دلهای ما مستقر شود، در غیر این صورت از آنچه برایمان رقم می‌خورد راضی نخواهیم بود، و خدای نكرده پس از سالیان سال انتظار، به اماممان معترض می‌شویم و نظرات حضرت را نمی‌پسندیم.
پیش‌نیاز تسلیم و رضا در برابر خواسته‌ها و اوامر امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه، معرفت و یقین است، زمانی كه از خداوند درخواست می‌كنیم پایه‌های حكومت حضرت را تقویت كند، طالب تقویت ستونهای یقین در قلب و دلمان هستیم تا با زلزله‌های قوی و متعدد آخر الزمان نلرزد.
«وَ اجْعَلْنَا لَهُمْ أَعْوَاناً وَ عَلَى دِینِكَ أَنْصَارا»
«ما را معین آنها و یاری كننده دین خودت قرار بده.»
وظیفه عبد در برابر مولا، خدمت كردن است؛ بنایمان بر این است كه وعده آینده را ندهیم و هر كاری از دستمان بر می‌آید انجام دهیم و مُعِین دین خدا باشیم.
به میزانی كه هم اكنون یاور دین و شریعت باشیم، می‌توانیم به توفیقمان برای نصرت دین در آینده نزدیك هم امیدوار باشیم.
نكته قابل توجه دیگر این است كه اعانت شریعت، وظیفه‌ای همگانی است، چنین نیست كه تصور كنیم در عالم تنها گروهی خاص مسؤولیت یاری دین را به عهده دارند.
قرار نیست كه تنها علما و فضلا طلب كنند كه «اللهم … وَ اجْعَلْنَا لَهُمْ أَعْوَاناً وَ عَلَى دِینِكَ أَنْصَارا» این كه به همه ما آموزش دادند این دعا را بخوانیم، نویدی است امید آفرین و اطمینان بخش، گویا به همه ما اعلام شده است كه قابلیت و شایستگی این را داریم كه معین امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه باشیم و هر كداممان برای یاری دین خدا سهمی داریم.
نكند برای تحقق این دعا تردیدی به دلتان راه دهید؛ عارف و عاشقی كه می‌داند تمام توفیقات زندگیش با لطف و عنایت حضرت نصیبش می‌شود، به اجابت دعایش امیدوار است.
از حضرت ولی عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه استدعا می‌كنیم برایمان دعا كنند تا در شمار اعوان و انصارشان باشیم.
مگر صاحب دلی روزی ز رحمت
كند در حق درویشان دعایی
می‌خواهیم به بهانه این اعانت و نصرت، به حضرت نزدیك‌تر شویم، مورد نگاه از سر لطف و مهرش قرار گیریم و توفیق خدمتش را داشته باشیم.
اگر خواهی آری به كف دامن او
برو دامن از هر چه جز اوست، بر چین
جلسه: جلسه 19
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] سوره مباركه واقعه، آیه 79
[2] کلیات مفاتیح الجنان، (دعای بعد از دعای عهد)
