«يَا خَيْرَ الرَّازِقِين»
در فراز سوم از اسامی خدای سبحان می‌خوانیم: «يَا خَيْرَ الرَّازِقِين» «ای خدایی که بهترین روزی دهنده هستی»
خدای سبحان بدون منّت به بندگان روزی می‌دهد، روزی دادن برای حضرت حق کار سخت و دشواری نیست، حضرت حق به تمامی نیازهای انسان توجه دارد. هم نیاز جسمی و روحی را در نظر دارد، هم رزق عقل را و هم رزق قلب را، هم رزق روح را می‌دهد و هم رزق جسم را. به عبارتی رزق همه عوالم وجودی انسان را می‌دهد. بدون آنکه توجه به بخشی از نیازهای انسان حضرت حق را از توجه به سایر بخش‌ها باز دارد، اما در ارتباط با خلق: افراد نوعاً اگر رزقی در اختیار دیگران قرار می‌دهند معمولاً به بخشی از نیازهای افراد توجه دارند.
اهل دل می‌گویند خدای سبحان همزمان کلیه ارزاق اطوار وجودی انسان را در اختیار او قرار می‌دهد، به روح شهود می‌بخشد، به قلب عاشقی و ادارک می‌دهد.
خدا از جزئیات غافل نیست
خدای سبحان «خَيْرَ الرَّازِقِين» است یعنی در رزاقیت، عالِم است و به جزییات حالات بنده توجه دارد. اینکه هر بنده‌ای به چه نوع رزقی کشش دارد. به عبارتی گویا رزاقیت خود را آنالیز می‌کند هر قسمتی را بر بنده‌ای وارد می‌کند زیرا می‌داند رزق هر بنده‌ای چیست و هر کس چه مقدار از این رزق را می‌تواند تحمل کند پس همان نوع و همان مقدار را در اختیار بنده قرار می‌دهد؛ به کسی که اهل لُبّ است رزق لُبّ را می‌دهد، به کسی که اهل قشر (ظاهر) است رزق قشر را می‌دهد. مثلاً کسی اهل عدد و رقم باشد خداوند سبحان به او رزق صلوات عطا می‌کند. دیگری که عمیق‌تر است و دوست دارد حس کند در محضر پیامبر صل الله علیه و آله و سلم قرار دارد. خدای سبحان این رزق را به او می‌بخشد، او حضور عاشقانه را طلب کرد. خدای سبحان می‌داند که او قابلیت حضور را دارد و این رزق را در اختیار او قرار می‌دهد.
مرحوم سبزواری (ره) می‌گوید: در سوره مبارکه زخرف در آیه 32 خدای سبحان می‌فرماید:
«… نَحْنُ قَسَمْنا بَيْنَهُمْ مَعيشَتَهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا …»
«… ما معیشت آنها را در حیات دنیا در میانشان تقسیم کردیم…»
خدای سبحان با همه توان خویش به خلق روزی می‌دهد بدون آنکه در روزی رسانی حضرت حق ضعفی عارض شود خدا در رزّاقیت خویش قدرت خود را به نمایش می‌گذارد. قادری که لحظه‌ای و ذره‌ای از رساندن رزق خسته و ناتوان نمی‌شود، به هرکسی رزق مناسب و به هر قسمت از اطوار وجودی ما رزق خاص می‌دهد، به سمع و بصر و زبان و پا و دست رزق می‌بخشد. رزق چشمم را مشاهده آیاتش قرار داده است این که با دیدن کثرات از او غافل نشویم؛ – عاشقم بر همه عالم که همه عالم از او است- هرچه چشمم می‌بیند آیه خدا است. به سمع رزق می‌دهد هرگفتار حکیمانه‌ای که به گوش ما می‌رسد خدای خیر الرازقین این رزق را نصیب کرده است. هنگامی که زبان به ذکر حق باز می‌شود رزق خداست. حرکت در محافل صحیح رزق پای شماست. اگر در ذهن رزاقیت خدا را تکه تکه و جزء جزء کنیم خواهیم دید که هر یک از اجزای وجودی رزقی خاص دارد. حضرت حق رزق خواب بنده را می‌دهد و دل او را در عالم خواب از عاشقی جدا نمی‌کند.
«سبحانک» خدایا! تو منزهی که خیر الرازقین نباشی. منزهی که روزی جسم را عطا کنی و از روزی روح غافل بمانی. تو منزهی که به بخشی از وجود من روزی دهی و به بخش دیگر ندهی. من اگر دریافت ندارم در آتش فراق از تو هستم، فقط تو خیرالرازقین هستی.
غوث
«غوث» از القاب امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است که ما را راهنمایی می‌کند. از وجود مقدس حضرت ولی‌عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف عاجزانه خواهش می‌کنیم به عنوان واسطه فیض جلوه‌گری کنند و ما با وساطت ایشان از جهل رها و خلاص شویم.
«يَا خَيْرَ الْمُنْزِلِين»
در فراز سوم از دعای جوشن کبیر می‌خوانیم: «یا خیرالمنزلین». انزال به معنی فرود آوردن است.
به خدای سبحان عرض می‌کنیم ای بهترین فرود آورنده!
خدای سبحان حقایق را علی الدوام در دسترس بندگان قرار می‌دهد و حقایق را از عالم عقل کلی به عالم نفس کلی و از آنجا به عالم مثال و از عالم مثال به عالم طبیعت و عالم جسم فرود می‌آید، همان خدایی که جبرییل را در عالم اعلی سکنی داده است، همان خدا جبرییل را در عالم ماده فرود می‌آورد خدای سبحان تمام ملائک را در عالم اعلی ساکن کرده است اما به اذن حضرت حق در عالم ماده حضور دارند. نمونه‌اش دو ملکی است که با ما همراه هستند. همچنان که حقیقت قرآن در عالم اعلی است اما در قالب حروف به این عالم وارد شده و فرود آمده است، باران نیز از آسمان بر زمین فرود می‌آید، به امر خدای سبحان همه مقدرات از عالم اعلی بر عالم ماده فرود می‌آیند.
خیرالمنزلین در هیچ فرودی بر بندگان منتی ندارد و با سهولت این فرود صورت می‌گیرد با این فرود حقایق امور ملکوتی و غیر قابل ادراک را برای بندگان قابل درک می‌کند. زمانی که قرآن در زمین نازل شد، حضرت حق مردم را با آن بالا برد. خدای سبحان همه اموری را که برای بندگان فرود می‌آورد برای عروج و صعود آنهاست تا صعود و عروج غیر محسوسی نصیب آنها کند.
انزال نور
خدای سبحان امور مبارک و نورانی را از عالم معنا بر عالم ماده فرود می‌آورد تا به این وسیله قابلیت انسان مادی را برای ادراک حقایق معنوی به نمایش گذارد. در روایات آمده است: قرآن هفت بطن و هر بطنی هفتاد بطن دارد که از عالم معنا بر ما نازل شده است. حال به میزانی که ما از قرآن ادراک داشته باشیم، از حقایق دیگر برای ما پرده‌برداری می‌شود.
قابلیّت بشر برای دریافت باطن قرآن فراوان است. چرا فکر می‌کنید این قابلیت را ندارید؟ ملک بر شما هر روز فرود می‌آید. در هر نمازی که با اذان و اقامه بجا آورید ملائک از عالم دیگر بر شما فرود می‌آیند و با این فرود مقام بلند و قابلیت شما را به نمایش می‌گذارند.
نیروهایی از عالم اعلی
خدای سبحان با خیر المنزلینی خویش قابلیت‌های ما را به نمایش می‌گذارد اگر با عالم ملکوت هیچ ارتباطی نداشته باشم درها را بسته و خود را عاجز می‌بینم. خداوند برای جبران عجز بندگان ملائک را به کمک آنها می‌فرستد. برای ورود به مشارف مشرفه و زیارتگاه‌ها در زیارت نامه می‌خوانیم: «فَكُونُوا مَلَائِكَةَ اللَّهِ أَعْوَانِي، وَ كُونُوا أَنْصَارِي»[1] برای ورود به این زیارت گاه شما بیایید در خدمت من باشید. این فراز بیانگر آن است که انسان چه جایگاهی نزد حضرت حق دارد که خداوند برای زیارتش مَلک نازل می‌کند تا عبادات و زیارت را با آداب خاص خود انجام دهد. با ذکر عبارت «یا خیر المنزلین» چه دریچه ای بین عوالم مختلف باز می‌شود و چقدر راحت می‌توان با سکنه عالم ملکوت ارتباط برقرار کرد و به محضر خدای سبحان عرضه داشت: خدایا! تو چه جایگاهی به من عطا کرده‌ای و به بندگان خاکی چه توانایی‌هایی بخشیده‌ای؛ من خود را ناتوان از عبادت و زیارت می‌دیدم، اما با معین و کمک کارهایی که از سوی تو به سمتم نازل می‌شود، قدرت بر عبادت و زیارت یافتم.
کمک کار طالب علم
در سال‌های اول طلبگی به طلاب گفته می‌شود امر طلبگی را معمولی و سطحی نبینید. روایت می‌گوید: طالب علم وقتی از خانه برای فراگیری علم حرکت می‌کند، همه برای او استغفار می‌کنند. از همین روست که امور زندگی طالب علم به طور عجیب و غریبی به پیش می‌رود. وقتی در مسیر علمی قرار می‌گیریم میزان توان و وقت و ادراک‌مان به گونه دیگری است و این به دلیل آن است که خدا برای ما نیروی کمکی فرستاده است.
«سبحانک» خدایا تو منزهی از این که بهترین فرود آورندگان نباشی. از وجود حضرت ولی عصر علیه السلام کمک می‌گیریم ما را از جهالت نسبت به این نام نجات بخشد.
خَيْرَ الْمُنْزِلِينَ از نگاه حاج ملاهادی سبزواری (ره)
مرحوم سبزواری (ره) می‌گوید: این اسم خدای سبحان موجب می‌شود که شما واسطه‌ها را صرفا واسطه بدانید، چون فی‌الواقع مُنزِل همه خیرات خدا است، و هر واسطه‌ای که خیر را می‌رساند به اذن خدا واسطه شده است، پس شما گرفتار وسائط نمی‌شوید، مشرک نمی‌شوید که واسطه‌ها را همه کاره بدانید می‌دانید خیرالمنزلین اوست و در مسیر راه واسطه‌ها را هم خدای سبحان قرار داده است.
کارهای خدا دیر و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد. اگر قرار است بر شما چیزی جاری شود گاهی به یکباره نازل می‌شود فراتر از تصور شما، زیرا تمام عوالم در اختیار باری تعالی است وقتی انزال مَلک از عالم ملکوت به عالم مُلک در لحظه صورت می‌گیرد رسیدن ما به بسیاری از کمالات نیز می‌تواند در لحظه صورت بگیرد.
تاریخ جلسه: 1397/5/8- جلسه 3- بخش1
این جلسه ادامه دارد…
«برگرفته از کلام استاد زهره بروجردی»
» ادامه جلسه 3- بخش 2- شناخت اسامی: «یا خیر المحسنین و یا من هو سریع الحساب»
[1] بحارالانوار، ج97، ص161
