در مبعث رسول اعظم در مکه غوغايي برپاست. ای مؤمنان! امشب با قدم دل، گام برداشته و خود را به غار حراء رسانید و پشت غار به انتظار بایستید.در انتظار صداي مبارك جبرئیل که گفته می شود:
«اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ» [1]
«بخوان به نام پروردگارت كه آفريد»
در مبعث به همه امت پيامبرصلی‌الله‌عليه‌واله نیز «اقراء» گفته می‌شود. و تمام امّت همان جوابی را می‌دهند كه پيامبرشان داده است. پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند: خواندن نمی‌دانم. آنگاه جبرئیل امین ندا داد
عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ [2]
«آنچه را كه انسان نمى دانست [بتدريج به او] آموخت»
در شب بعثت در عالم درس كرامت به بشريت داده می‌شود. و نیز معارفی در اختیار بشر گذاشته می‌شود كه اگر چنین شبی نبود هرگز ابواب آن معارف به روی انسان باز نمی‌شد.
دعای شب و روز مبعث
در مبعث بزرگترين جلوه خدای سبحان تجلّی نموده است. در دعای شب و روز مبعث خدای سبحان را به بزرگترین تجلّی خود قسم می‌دهیم:
«اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُک بِالتَّجَلِّى الْأَعْظَمِ فِى هٰذِهِ اللَّیْلَةِ» [3]
بزرگترین تجلی خدا همان اسم اعظم او، وجود مقدس پيامبر صلی‌الله‌عليه‌واله‌و‌سلم است که اگر کسی این اسم را بشناسد فتوحاتی برای او صورت می‌پذیرد. اسم اعظم خدا آن اسمی است که انسان را به مقام امر رسانده و هر امری را که بخواهد، برایش موجود می‌شود.
«وَالسَّیِّدِ اللَّطِیفِ»
در این دعا خدا را به اسم اعظمش قسم می‌دهيم، همان اسم اعظمی که اللطيف است. مولايی كه نسبت به بندگان بسیار لطف دارد.
لطيف به معنای دقيق نیز بکار می‌رود. مولایی که کوچک‌ترین عمل بندگان را دقیق زیر نظر داشته و از جزئی‌ترین نیاز آنان آگاه است.
«وَالْعُنْصُرِ الْعَفِیفِ»
خصوصیت دیگر این اسم اعظم عفیف بودن اوست. خدا را به پیامبری قسم می‌دهیم که عفیفانه بر خورد نموده از جسارت و گناهان بندگان به دیده عفو و اغماض در می‌گذرد.
در قسمتی از این دعا در سجده می‌گوييم:
«الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِى هَدانا لِمَعْرِفَتِهِ»
گویا بنده در این قسمت، بابت توفیق اطاعت از پيامبر صلی‌الله‌عليه‌واله لسان به حمد و ثنای خدا می‌گشاید. زیرا هر بندگی که از او صورت گرفته به تبع معرفت و شناخت پیامبر صلی‌الله‌عليه‌واله انجام شده است.
ثناگویی عبد بابت این نعمت عظیم، اکرام خاصی را از جانب خدای سبحان در قیامت برای او فراهم می‌سازد و در روز قیامت خداوند متعال لوا و پرچم حمد را به دست تجلی اعظم خود، وجود مقدس پیامبر صلی‌الله‌عليه‌واله می‌دهد.
و هرکس که اطاعت پیامبر صلی‌الله‌عليه‌واله را نموده و بابت اطاعت از ایشان لسان حمد گشوده می‌تواند تحت اين پرچم قرار گیرد و آنكس که كفران هدايت و رسالت پیامبر صلی‌الله‌عليه‌واله‌و‌سلم را نموده از قرار گرفتن تحت این پرچم محروم است.
در آن روز خدای سبحان کسانی را که زیر این پرچم قرار گرفته به واسطه پیامبرش پذیرایی می‌کند. در حقیقت آنان را به سوی وجود مقدس پیامبر صلی‌الله‌عليه‌واله روانه نموده و بواسطه ایشان اکرام مینماید.
«يَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّقِينَ إِلَى الرَّحْمَٰنِ وَفْدًا» [4]
«در آن روز که پرهیزگاران را دسته جمعی بسوی خداوند رحمان (و پاداشهای او) محشور می‌کنیم»
فراز دیگری از دعای شب و روز مبعث
«اللهم اني اجد سبل المطالب الیک مشرعه….وابواب الدعا لمن دعاک مفتحه»[5]
خدايا امروز می‌بينم راه‌های به سوی تو آمدن باز و ابواب اجابت دعا گشوده است. هركس تو را بخواند پاسخش را می‌دهی. گویا به جهت تجلی اعظم خدای سبحان درعالم، حجاب‌ها كنار رفته و انسان به مقام مشاهده می‌رسد.
خصوصیات پیامبر (ص)
«يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِدًا وَمُبَشِّرًا وَنَذِيرًا وَدَاعِيًا إِلَى اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَسِرَاجًا مُنِيرًا» [6]
«ای پیامبر! ما تو را گواه فرستادیم و بشارت‌دهنده و انذارکننده! و تو را دعوت‌کننده بسوی خدا به فرمان او قرار دادیم، و چراغی روشنی‌بخش!»
«مُبَشِّرًا»
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله وجودی است که تالی و قاری دائم قرآن برای امّت بوده و پیوسته آنان را به وجود خویش بشارت می‌دهد.
بشارت به آنکه امت از پدری چون او برخوردار بوده که بیشترین منزلت را نزد خدای سبحان داراست. و به اذن حضرت حق در دنیا و عقبی، متصرف در امور است.
«نَذِيرًا»
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بیم‌دهنده‌ای است که امت را از گسست و جدایی خود بیم داده و خسارت این جدایی را به آنان متذکر می‌شود.
«داعِيًا إِلَى اللَّهِ بِإِذْنِهِ»
دعوت‌کننده‌ای است که دائما انسان را به سیر متعالی دعوت نموده و او را از توقف نهی می‌کند.
«سِرَاجًا مُنِيرًا»
چراغ هدایتی است که با نور افشانی خویش موانع عالم ماده را به امت نشان می‌دهد.
«وَاعْلَمُوا أَنَّ فِيكُمْ رَسُولَ اللَّهِ» [7]
«و بدانيد كه پيامبر خدا در ميان شماست»
«أَنَّ فِيكُمْ رَسُولَ اللَّهِ»
پيامبر صلی‌الله‌عليه‌واله با همه عظمتش در خود ماست.
شدت نزدیکی ایشان نمایانگر آن بوده که پیامبر صلی‌الله‌عليه‌واله همیشه در دسترس است. بنابراین هیچگاه نباید ناتوان و ناامید بود.
دوست نزديك‌تر از من به من است
وين عجب‌تر كه من از وی دور هستم
«لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ» [8]
«به یقین، رسولی از خود شما بسویتان آمد که رنجهای شما بر او سخت است؛ و اصرار بر هدایت شما دارد؛ و نسبت به مؤمنان، رئوف و مهربان است!»
«جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ»
خدای سبحان پيامبر صلی‌الله‌عليه‌واله را به عنوان جان امّت معرفی نموده است.
جان شماست یعنی با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله زنده و بدون او مرده‌اید. یعنی او شما را مانند جان خویش دوست دارد. خود را غريبه با او حساب نكنيد.
«حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ»
عطوفت ایشان به امّت بقدری است که برای هدایت مردم حریص بوده و خود را برای هدایت آنان به مشقت و سختی می‌اندازد. «طه ما انزلنا عليك القران لتشقي» [9].
«بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ»
پدری دلسوز و مهربان که به تمام فرزندانش مهر می‌ورزد، لیکن نسبت به مومنین عطوفت ویژه‌ای دارد.
پیوست با پیامبر (ص)
خدای سبحان پيامبرصلی‌الله‌عليه‌واله را برای مردم فرستاده تا بوسیله او به سعادت نائل آیند. سعید و خوشبخت كسی است كه با اين پيامبر صلی‌الله‌عليه‌واله ارتباط داشته و به فرودگاه وحی نزدیک شود. و بدبخت كسی است كه از ارتباط با پيامبرصلی‌الله‌عليه‌واله محروم ماند.
پيامبر صلی‌الله‌عليه‌واله منزلگاه وحی است و باب خانه‌اش بر همگان گشوده. هر که به او رجوع نماید از سفره وحی بهره‌مند شده و به او گفته می‌شود «اقرا و ارق» [11] «بخوان و بالابرو».
به میزان پیوست به پیامبر صلی‌الله‌عليه‌واله انسان تطهیر شده و دستیابی به باطن قرآن برای او آسان‌تر است.
اما همین پیامبر صلی‌الله‌عليه‌واله حلیم که خاكستر و زباله بر سرش ريختند، سنگ به او زده و از مکه بيرونش راندند، در شعب ابوطالب محاصره‌اش کردند ذره‌ای شکایت به خدای سبحان نکرد، روزی جهت یک امر به پیشگاه خداوند شکایت مینماید.
«وَقَالَ الرَّسُولُ يَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِي اتَّخَذُوا هَٰذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا» [12]
«و پیامبر عرضه داشت: «پروردگارا! قوم من قرآن را رها کردند»»
روز قیامت به خدای سبحان عرض می‌کند که امّت من قرآن را رها کردند. قرآنی که سبب نزولش هدایت و وصول به نجات و سعادت بشر است.
شب و روز مبعث، زمان بیعت مجدد با قرآن است. زمانی است که باید خود را به فرودگاه وحی و رحمت رسانده و از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله درخواست کنیم که غیر از قرائت و حفظ قران، ما را با تدبّر در قرآن و پیام‌های آن آشنا سازند.
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] سوره مبارکه علق، آیه 1
[2] سوره مبارکه علق، آیه 5
[3] مفاتیح الجنان، دعای شب و روز مبعث
[4] سوره مبارکه مریم، آیه 85
[5] مفاتیج الجنان، دعای شب وروز مبعث
[6] سوره مبارکه احزاب، آیات 45 و 46
[7] سوره مبارکه حجرات، آیه 7
[8] سوره مبارکه توبه، آیه 128
[9] سوره مبارکه طه، آیات 1و 2
[11] کافی، ج 2، ص 506
[12] سوره مبارکه فرقان، آیه 30
