مهارت‌های ارتباطی
انسـان موجـودی اجتماعـی اسـت و نیـاز بـه ارتبـاط بـا هم نـوع دارد، برقـراری ارتبـاط مؤثـر مهارتـی اسـت کـه بایـد آن را آموخـت.
ارتباط چیست؟
ارتبـاط فراینـد ارسـال و دریافـت پیام هـای کلامی و غیر کلامی اسـت، یعنـی فراینـدی کــه از طریــق آن، افــکار، عقایــد، احساســات و هیجــان‌هــای خــود را ابــراز کــرده و افــکار و احساســات دیگــران را دریافــت می کنیــم.
ارتباط کلامی سهم کمتری از ارتباط غیر کلامی در فرآیند ارتباط دارد ولی در جای خود بسیار مهم است.
مؤلفه‌های ارتباط
محتوای آشکار (کلامی)
ارتبــاط کلامی بــه معنــای صحبــت کــردن بــا دیگــران اســت. ایــن بعــد بخــش بســیار کوچکــی از ارتبــاط را شــامل می‌شــود. در ارتبــاط کلامی مؤثــر افــراد می‌تواننــد آزادانــه و بــا جمـلات مناسـب از انتظـارات و احساسـات خـود حـرف بزننـد، درخواسـت‌های خـود را بیـان کننـد و از دیگـری بخواهنـد رفتـارش را تغییـر دهـد.
- بیان انتظارات ابــراز خواســته‌ها و انتظــارات جــزء مهمــی در ارتبــاط و روابــط صمیمانــه کــه روابــط زناشـویی جزیـی از آن اسـت می‌باشـد. بـرای ابـراز انتظـارات می‌تـوان از جملـه هـای سـاده‌ی زیـر اسـتفاده کـرد:
انتظار دارم که …
خواسته‌ام این است که …
بیـان احساسـات در روابـط بیـن فـردی و زناشـویی اهمیـت زیـادی دارد. ایـن کار چنـدان دشـوار نیسـت و اگـر تمریـن کنیـد بـه راحتـی می‌توانیـد احساسـات مثبـت و منفـی خـود را ابـراز کنیـد. در واقـع آنچـه کـه باعـث می‌شـود زوج‌هـا بـه هـم نزدیـک شـوند، ابـراز احسـاس عشـق و علاقه اسـت. ابـراز دلخـوری‌هـا و رنجش‌هـا نیـز زوج‌هـا را بـه هـم نزدیـک می‌کنـد و مانـع از ایـن می‌شـود کـه پیونـد هیجانـی بیـن آن‌هـا کمرنـگ و ضعیـف شـود. بــرای ابــراز احساســات بهتــر اســت از جملاتــی اســتفاده کــرد کــه بــا «مــن» شــروع می شــوند ماننــد:
من احساس خشم می کنم.
من غمگین هستم.
- درخواست کردن
یکــی از نشــانه‌های ارتبــاط مؤثــر ایــن اســت کــه دو طــرف بــه راحتــی بتواننــد درخواسـت‌های خـود را مطـرح کننـد. بهتریـن روش درخواسـت کـردن اسـتفاده از کلماتـی مثـل “خواهــش می کنــم و… “لطفــا ” اســت.
- درخواست برای تغییر رفتار
درخواسـت بـرای تغییـر رفتـار یکـی از مهم‌تریـن بخـش‌هـای ارتبـاط کلامـی اسـت و در روابـط زناشـویی اهمیـت زیـادی دارد. درخواسـت از دیگـری بـرای تغییـر رفتـارش بهتـر اسـت در یـک جملـه سـه بخشـی صـورت گیـرد. بخـش اول آن می‌توانـد احسـاس فـرد، بخـش دوم توصیـف رفتـار طـرف مقابـل و بخـش سـوم بیـان انتظـار باشـد البتـه می تـوان بخـش اول و دوم را جابجـا کـرد.
بـرای مثـال:
ناراحت می شم دیر می کنی و خبر نمیدی، انتظار دارم از قبل منو در جریان بذاری“
“موقع صحبت کردن حرفمو قطع می کنی و این منو ناراحت می کنه، انتظار دارم بذاری صحبت من تموم شه“
موانع ارتباط کلامی
· گوش ندادن
وقتــی کســی صحبــت می‌کنــد و شــما گــوش نمی دهیــد یعنــی یــک مانــع بــر ســر راه ارتبــاط مؤثــر قــرار دارد. طــرف مقابــل احســاس می کنــد کــه اهمیــت چندانــی برایــش قائــل نیســتید.
· ادبیات نامناسب
اسـتفاده از کلمـات و جمـلات نامناسـب باعـث بـروز سـوء تفاهـم می شـود. در بسـیاری از مـوارد افـراد ذکـر می کننـد کـه ادبیـات نامناسـب در ارتبـاط کلامـی عـزت نفسشـان را خدشـه‌دار کـرده اسـت.
· باید و نبایدها
بایدهــا و نبایدهــا الــزام آور هســتند. بایدهــا و نبایدهایــی کــه بــرای دیگــران بــه کار می بریــم می‌تواننــد باعــث بــروز ســوء تفاهــم و تنــش در روابــط بیــن فــردی شــوند. بــرای مثـال:«تـو بایـد بـه مـن کمـک کنی».«تـو نبایـد دیـر برسـی». یکـی از راه هـای کاهـش تنـش در روابــط زناشــویی پرهیــز از اســتفاده از بایــدهــا و نبایــد هاســت بــه جــای آن می‌تــوان از جمــلات «بهتــر اســت»، یــا «بهتــر نیســت» اســتفاده کــرد.
ماننــد:
“بهتر نیست قبل از تأخیر، منو در جریان بذاری؟”
محتوای پنهان (غیر کلامی)
همـان‌طورکـه گفتیـم ارتبـاط غیرکلامـی بخـش مهمـی از ارتبـاط اسـت. مشـخصه‌ی ارتباط غیـر کلامـی گـوش دادن، توجـه بـه حالـت‌هـای چهـره ای و اندامـی اسـت.
گوش دادن
گـوش دادن بـا شـنیدن متفـاوت اسـت. وقتـی گـوش می‌دهیــد توجــه می‌کنیــد، نــگاه می‌کنیــد، حضــور ذهــن داریـد و حالـت‌هـای چهـره ای شـما هـم بـه گوینده نشـان می‌دهـد کـه در حـال گـوش دادن هسـتید.
موانع گوش دادن
خیــال پــردازی، نــگاه نکــردن، کار کــردن در حیــن گــوش دادن، قضــاوت کــردن دربــاره ی گوینــده، ســرگرم بــودن بــا تلفــن همــراه و…
حالت‌های چهره‌ای
حالت‌هـای چهـره‌ای مـواردی ماننـد لحـن کلام، آهنـگ صـدا، حـرکات ابروهـا، ریشـخند، پوزخنـد و حالـت نــگاه را در بـر می‌گیرنـد.
وضعیت اندامی
نحـوه‌ی اسـتفاده از دسـت‌هـا، نحـوه‌ی راه رفتـن و نشسـتن می‌تواننـد در رونـد رابطـه اختلال ایجـاد کننـد فـرض کنیـد کسـی در حـال صحبـت اسـت و شـنونده بـا دسـت‌هایـش بــازی می‌کنــد و یــا ســرش را بــه اطــراف تــکان می‌دهــد، راه مــی‌رود و…
مهارت‌های ارتباط مؤثر بین همسران
گــوش دادن، ابــراز احساســات مثبــت، ابــراز رنجــش و آزردگــی، ابــراز انتظــارات و خواســته‌ها و انتقــاد ســازنده همگــی بــه نزدیک تــر شــدن هــر چــه بیشــتر زوج هــا کمــک می کننــد. در ایــن بیــن گـوش دادن بسـیار مهـم اسـت. وقتـی بـه همسـرتان گــوش می دهیــد او احســاس می کنــد کــه وی را درک مــی کنیــد. برایــش اهمیــت قائــل هســتید و بــه او علاقه مندیــد. گــوش دادن را می تــوان بــا حالــت چهــره ای مناســب همــراه کــرد، ماننــد نــگاه دقیــق، لبخنــد زدن و از ایــن قبیــل…
انعـکاس احسـاس، فنـی اسـت کـه بـه کمـک آن می‌توانیـد احساسـات همسـرتان را درک کنیـد و بـه وی منتقـل کنیـد بـرای مثـال بـه وی بگوئیـد:” بـه نظـر میرسـه کـه ناراحتـی “.بهتـر اسـت در انعـکاس احسـاس از واژه ی «بـه نظـر می رسـد» اسـتفاده شـود.
خلاصـه کـردن: گاهـی اوقـات الزام می‌شـود کلام همسـرتان را خلاصـه کنیـد. ایـن کار دو فایـده دارد:
بــه همســرتان ایــن احســاس را می‌دهــد کــه بــه حرف هایــش گــوش داده‌ایــد و او را درک کرده‌ایــد. اگــر برداشــت شــما از صحبت‌هــای او اشــتباه باشــد، در مقــام اصـلـاح شــما بــر‌می‌آیــد.
