«وَ قَادَةَ الْأُمَمِ»
«حضرات معصومین، پیشوایان امّت هستند»
«قَادَة»: این كلمه اسم فاعل است (قاد ـ یقود) به معنای كشنده مهار شتر یا هر حیوان دیگری.
«قائد» به كسی گویند كه جلو ناقه راه می‌رود و مهار او را به دست می‌گیرد و حیوان را با خود می‌كشد.
این لفظ در هر معنایی كه با آن هماهنگ باشد به كار می‌رود، مثلاً فرمانده لشكرهای نظامی را قائد می‌گویند یا هر جلوداری كه در گروه و طایفه‌ای قرار گیرد و جهت دهنده به آن گروه باشد قائد نامیده می‌شود.
«امم» جمع كلمه امّت است و این اسم بر گروهی اطلاق می‌شود كه در امری با هم متحد باشند مانند امت اسلامی كه در پذیرش دین اسلام با هم مشترك هستند.
اگر اسلام را دین واحدی بگیریم كه همه ادیان الهی حقیقت وجودشان همین دین است چنان معنای امت وسیع می‌شود كه از ابتدای تاریخ بشر تا پایان دنیا را در بر‌می‌گیرد زیرا هر آن كس كه به دین آدم، نوح، عیسی، موسی و … محمد (ص) پیوسته همه امت اسلامی به شمار می‌آیند.
ائمه علیهم‌السلام ، حافظ و قائد امت اسلامی
حضرات معصومین «قَادَةَ الْأُمَم» هستند.
وجود نوری حضرات معصومین جدای از نور وجود پیامبر(ص) نیست و اینان به عنوان حافظ و نگهدار دین اسلام بعد از پیامبر (ص) قائد امت اسلامی شدند.م
وجود ائمه اطهار علیهم‌السلام لازمان و لامكان است یعنی در هر زمان و در هر كجا مسلمانی باشد كه دست نیاز به سوی قائد و جلودار خویش دراز كند، ناامید بر‌نمی‌گردد.
هر طالب کمال، تحت نصرت فرمانده امّت
«قَادَةَ الْأُمَم» : حضرات معصومین یاری دهنده و مددكار هر مسلمانانی هستند كه كمال و ارتقا در دین را قصد کرده است و می‌خواهد پله‌های صعودی كمالات را طی كند، اینان در پی یك هدف مشترک هستند كه تنها از طریق حضرات معصومین به وقوع می‌پیوندد.
در توضیح این تعریف باید گفت همه كسانی كه قصد ارتقاء در كمالات را دارند، امتی هستند كه در پی وصال معشوق‌اند و چون در یک هدف با هم مشترك‌اند، حضرات معصومین قائد و امام این امت می‌باشند.
هر سالكی در هر كجا كمترین حركت كمالی را طلب می‌كند و یا هر عالم عارفی كه درجات بالای سیر و سلوك را خواهان باشد در یك امت جای می‌گیرند اما هر یك از آنها جداجدا دست در دامان امام زمان خویش می‌زنند و از قائدشان كمك و یاری می‌طلبند.
چه کسانی در زمره این امت قرار می گیرند؟
شاید بتوان برای عبارت «قَادَةَ الْأُمَم» چنین گفت:
۱- هر جماعتی كه در اطراف و اكناف جهان برای انجام خیرات قیام می‌كنند امتی هستند كه در پی قائد خود در حركتند.
۲- هر گروهی كه احسان به خلق پیشه آنها است باز هم از پیشوای خود فرمان می‌برند.
۳- تمام كسانی كه حتی نیت‌های سالم و فكر پسندیده دارند امتی هستند كه از حضرات معصومین الگو گرفته‌اند.
قائدین هر امت نه تنها جلودار امت‌اند بلكه الگوهای رفتاری و فكری آنها نیز می‌باشند.
با بصیرت جلودار خود را بشناس
«قَادَةَ الْأُمَم» عبارت عجیبی است زیرا هركس قصد خوب و سالم زندگی کردن را داشته باشد پیشوایی برای دنباله روی از او در عالم حضور دارد و در قیامت هیچ كس نمی‌تواند ادعا كند كه من جلودار و قائدی برای سلامت زیستن خویش نمی‌شناختم.
در زیارت آل یس امام زمان به عنوان «عَلَمُ المَنصُوب» ذكر شده‌اند و اگر این دو عبارت «قَادَةَ الْأُمَم» و «عَلَمُ المَنصُوب» را كنار یكدیگر بگذاریم خواهیم گفت حضرات معصومین پیشوایان امت‌اند و وجودشان مانند علمهایی برافراشته و سرافراز بر سر راه مسلمانان در احتزاز است و هر كس بصیرت كافی داشته باشد قطعاً آنها را در مسیر كمالی خویش می‌ببیند و چون بخواهد بهره بر‌می‌گیرد.
معصومین در قیامت نیز از امت جدا نمی‌شوند
«قَادَةَ الْأُمَم»: قائد، اسم فاعل است و در نحو از اسم فاعل اراده حال و آينده می‌شود.
حضرات معصومين نه تنها پيشوا و راهنمای زمان زندگی افراد هستند، بلکه در آينده (برزخ و قيامت) نيز از امت خويش جدا نمی‌شوند.
در روایتی آمده است : فردی از امام صادق علیه‌السلام در مورد آیه «فَمِنْكُمْ كافِرٌ وَ مِنْكُمْ مُؤْمِنٌ» سؤال کرد، ایشان فرمودند: خداوند ايمان آنها را به ولايت ما می‌داند و كفر آنها را به ترك ولايت روزى كه از آن پيمان گرفت در عالم ذر در صلب آدم.[1]
با توجه به اين روايت، امت بزرگ انسانی به دو گروه تقسيم می‌شوند و سرنوشت اين دو گروه تنها با انتخاب رهبرهايشان مشخص می‌شود.
امیر المؤمنین علیه‌السلام، قسیم النار و الجنّه
اهل قيامت مبنی بر حضورشان در محشر يك امت به حساب می‌آيند اما اين امت عظيم توسط اميرالمؤمنين (ع) به دو امت بزرگ تقسيم مي‌شوند در روايت آمده است حضرت علي(ع) قسيم النار و الجنة هستند.
آيه۷۱ سوره مبارکه اسراء از قرآن به عنوان شاهد مثال ذکر می‌شود:
«يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِاإِمامِهِمْ فَمَنْ أُوتِيَ كِتابَهُ بِيَمينِهِ فَأُولئِكَ يَقْرَؤُنَ كِتابَهُمْ وَ لا يُظْلَمُونَ فَتيلاً»
«(به ياد آوريد) روزى را كه هر گروهى را با پيشوايشان مىخوانيم! كسانى كه نامه عملشان به دست راستشان داده شود، آن را (با شادى و سرور) مىخوانند و بقدر رشته شكاف هسته خرمايى به آنان ستم نمى‌شود!»
در ذيل اين آيه روايتي آمده که ذکر آن به وضوح مطلب کمک بيشتری می‌کند.
كسي خدمت امام صادق (ع) رسيد و گفت: مولايم اگر شما به من اجازه دهيد، آمده‌ام تا ميزان تبعيت خود را نسبت به شما اعلام كنم. مولايم! من نسبت به شما چنان تسليم هستم كه اگر اناري را بشكافيد و نيم آن را بر من حلال و نيم ديگرش را حرام كنيد از شما حتي سوال نخواهم كرد كه چرا نيمي حلال و نيمي حرام است. حضرت فرمودند: سخنانت نشان از تسليم بودن تو است و حضرت در ادامه آيه «يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ» را قرائت فرمودند.
اهل بهشت در پی پیشوای زمان خویش
در روايات متواتری آمده است که حتی اهل بهشت در قيامت به امت‌های کوچکتر تقسيم می‌شوند و هر گروه در پی امام و پيشوای زمان خويش در حرکت است.
البته لازم به ذکر است تنها حضور جسمانی افراد در زمان حضرات معصومين مطرح نيست بلکه هرکس دل در گرو عشق هر يک از حضرات معصومين داشته باشد نه تنها با امام زمان خويش محشور می‌شود بلکه در شمار امت آن مولايی که به او عشق می‌ورزيد نیز قرار خواهد گرفت.
نوايی در فضای محشر می‌پيچد: أين الفاطميون… أين العلويّون… أين الرضويون… أين…
ائمه علیهم‌السلام، پیشوای پیامبران پیشین
ائمه اطهار علیهم‌السلام نه تنها قائد امت ها هستند بلکه قائد و پيشوای پيامبران پيشين‌اند.
خدای سبحان در آيه ۸۳ سوره مبارکه صافات می‌فرماید:
«وَ إِنَّ مِنْ شيعَتِهِ لَإِبْراهيمَ»
«و از پيروان او ابراهيم بود»
اميرالمؤمنين علیه‌السلام در روايتی می‌فرمايند: من با همه پيامبران به طور پنهانی بوده‌ام ولی با محمد (ص) آشکار هستم.
سرپیچی از فرمانده، عامل انحراف از مسیر حق
اگر با نگاهی گذرا عبارت «قَادَة الْأُمَم» را جمع بندی کنيم شايد بتوان چنين اشاره کرد:
اگر هستی را مجموعه‌ای با هدف مشترک بدانيم به معنای آنکه تمام موجودات از جمله انسان، حيوان، گياهان و جمادات همگی در خلقت از آن رو مشترک هستند که فطرتاً خداجويند «قَادَةَ الْأُمَم» را چنين معنا می‌کنيم:
ائمه اطهار علیهم‌السلام جلودار و قائد تمام موجودات‌‌اند و چون پيشوايان خلقت منزه‌ترين و کامل‌ترين جلوه حضرت حق‌اند اگر کسی در مسير خلقتش به کمال لازم دست نيافته و به مطلوب نهايی خلقت نرسيده است با اختيار خويش از صراطی که قائد و راهنمای خلقت در آن حرکت می‌کرده سرپيچی نموده است و از صراط حق منحرف شده است.
ویژگی بهترین قائد
بهترين و برگزيده‌ترين قائد کسی است که لحظه‌ای منافع شخصی خويش را بر منافع امت ترجيح ندهد و کدام پيشوايی را تاريخ بشريت می‌شناسد که مانند حضرات معصومين نه تنها از منافع خويش برای سلامت امت اسلامی گذشتند که از جان خويش برای رضايت خدای امت، چشم پوشيدند.
پيامبر (ص) چندان خود را برای هدايت امت به زحمت انداخت که خداوند سبحان او را مورد خطاب قرار داد:
«طه مَا أَنزَلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْءَانَ لِتَشْقَى»[2]
«ما قرآن را بر تو نازل نكرديم كه خود را به زحمت بيفكنى!»
اگر زندگی ائمه اطهار به عنوان برترين پيشوايان بشر بررسی شود خواهيم ديد هر يک برای کمال امت بشريت از تمام منافع خويش دست شستند.
و امت اسلامی چگونه می‌تواند حق واليان و پييشوايان حقيقی خويش را بپردازد. مگر آنکه بگويد:
«يا أَيُّهَا الْعَزيزُ مَسَّنا وَ أَهْلَنَا الضُّرُّ وَ جِئْنا بِبِضاعَةٍ مُزْجاةٍ فَأَوْفِ لَنَا الْكَيْلَ وَ تَصَدَّقْ عَلَيْنا إِنَّ اللَّهَ يَجْزِي الْمُتَصَدِّقينَ»[3]
«اى عزيز! ما و خاندان ما را ناراحتى فرا گرفته، و متاع كمى (براى خريد موادّ غذايى) با خود آوردهايم پيمانه را براى ما كامل كن و بر ما تصدّق و بخشش نما، كه خداوند بخشندگان را پاداش مىدهد!»
تاریخ جلسه : 87/11/30 ـ جلسه 7
«برگرفته از کلام استاد زهره بروجردی»
[1] بحارالأنوار، ج5، ص234 :«سَأَلْتُ الصَّادِقَ ع عَنْ قَوْلِهِ فَمِنْكُمْ كافِرٌ وَ مِنْكُمْ مُؤْمِنٌ فَقَالَ عَرَفَ اللَّهُ إِيمَانَهُمْ بِوَلَايَتِنَا وَ كُفْرَهُمْ بِتَرْكِهَا يَوْمَ أَخَذَ عَلَيْهِمُ الْمِيثَاقَ وَ هُمْ ذَرٌّ فِي صُلْبِ آدَمَ ع»
[2] سوره مبارکه طه، آیات 2-1
[3] سوره مبارکه یوسف، آیه 88
