ضرورت رعایت آداب در مجالس اباعبدالله الحسین علیه‌السلام
مجالس عزاداری ابا عبدالله الحسین، به منزله‌ی حرم ایشان می‌باشد. و انسان با ورود به این مجالس، زائرمحسوب می‌شود. بنابراین همانگونه که در زیارت، برای رسیدن به قرب و ادراک حضور حضرت، باید آداب زیارت رعایت شود، در مجالس ایشان هم رعایت این آداب برای درک فیض بیشتر، ضروری می‌باشد.
امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرمایند :
«مَا مِنْ حَرَكَةٍ إِلَّا وَ أَنْتَ مُحْتَاجٌ فِيهَا إِلَى مَعْرِفَة»[1]
«هیچ حرکتی نیست مگر آن که تو در آن به معرفت محتاج هستی»
پس برای ورود به مجالس سوگواری امام حسین علیه السلام، به شناخت و معرفت آداب آن نیازمندیم و برای شناخت این آداب نمی‌توانیم بدعت‌گزاری کرده و از خود، ادبی مطرح کنیم، بلکه آن را از کلام معصومین علیهم السلام آموزش می‌گیریم.
صفوان بن مهران نقل میکند:« «اسْتَأْذَنْتُ الصَّادِقَ علیه‌السلام لِزِيَارَةِ مَوْلَايَ الْحُسَيْنِ علیه‌السلام وَ سَأَلْتُهُ أَنْ يُعَرِّفَنِي مَا أَعْمَلُ عَلَيْهِ» خدمت امام صادق علیه‌السلام رفتم و از حضرت اجازه گرفتم که به زیارت اباعبدالله علیه‌السلام مشرف شوم (معلوم است برای زیارت و توفیق حضور در این مجالس باید از حضرت ولی عصر علیه‌السلام اجازه گرفت) و از ایشان خواهش کردم که به من آموزش بدهید چه باید بکنم، حضرت فرمودند:
«يَا صَفْوَانُ صُمْ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ قَبْلَ خُرُوجِكَ وَ اغْتَسِلْ فِي الْيَوْمِ الثَّالِثِ ثُمَّ اجْمَعْ إِلَيْكَ أَهْلَكَ ثُمَّ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّي اسْتَوْدَعْتُ الْيَوْمَ نَفْسِي وَ أَهْلِي وَ مَالِي وَ وُلْدِي وَ مَنْ كَانَ مِنِّي بِسَبِيلٍ الشَّاهِدَ مِنْهُمْ وَ الْغَائِبَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ احْفَظْنَا بِحِفْظِ الْإِيمَانِ وَ احْفَظْ عَلَيْنَا اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا فِي حِرْزِكَ وَ لَا تَسْلُبْنَا نِعْمَتَكَ وَ لَا تُغَيِّرْ مَا بِنَا مِنْ عَافِيَتِكَ وَ زِدْنَا مِنْ فَضْلِكَ إِنَّا إِلَيْكَ رَاغِبُونَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ وَعْثَاءِ السَّفَرِ وَ مِنْ كَآبَةِ الْمُنْقَلَبِ وَ مِنْ سُوءِ الْمَنْظَرِ فِي النَّفْسِ وَ الْأَهْلِ وَ الْمَالِ وَ الْوَلَدِ اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا حَلَاوَةَ الْإِيمَانِ وَ بَرْدَ الْمَغْفِرَةِ»[2]
اشتیاق حضور در مجلس اباعبدالله الحسین علیه‌السلام
در قسمتی از این روایت حضرت به صفوان می‌فرمایند هنگامی که می‌خواهی از خانه‌ات راه بیافتی بگو:
« اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ وَعْثَاءِ السَّفَرِ»
«خدایا به تو پناه می برم از اینکه این سفر برایم سخت باشد»
بنابراین اولین ادبی که زائر برای حضور در مجالس اباعبدالله الحسین علیه‌السلام باید رعایت کند این است که با اکراه و سختی وارد مجالس حسینی نشود، بلکه اشتیاق و رغبت خاصی به شرکت در چنین مجالسی داشته باشد، توجه به این امر که ملائک در این مجالس حضور دارند، خود اباعبدالله الحسین علیه‌السلام به آن مجلس نظر می‌کنند و امام زمان عجّل الله تعالی فرجه به آن توجّه ویژه دارند، موجب می‌گردد حضور در چنین مجالس، از روی میل و رغبت صورت پذیرد.
ادب آن است که در مجلس عزای امام حسین علیه‌السلام با اشتیاق حضور داشته باشیم و ورود با کسالت در چنین مجلسی، بی‌ادبی محسوب می‌شود.
توفیق حضور در مجلس اباعبدالله الحسین علیه‌السلام، لطفی از جانب خدای سبحان
در ادامه روایت امام صادق علیه‌السلام به صفوان آمده است:
«اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ ….مِنْ كَآبَةِ الْمُنْقَلَبِ»
« خدایا به تو پناه می‌برم از اینکه برگشت از این سفر برایم سخت باشد»
ادبی که در مجلس عزای امام حسین علیه‌السلام باید رعایت شود آن است که زائر جهت شرکت در این مجالس منّت نگذارد، بداند که اگر توفیق حضور در مجلس عزای حسینی یافته، لطف و منّت خدا بوده که به او اذن ورود داده شده است. در پایان، نگوید عزاداری کردم و به حاجت خویش نرسیدم.
همه حاجات و مشکلات در مقایسه با مصیبت عزیز فاطمه علیه السلام رنگ می‌بازد.
زائر نباید گمان کند اگر قدمی برای شرکت در این مجالس برداشته بر خدا منتی دارد بلکه بداند در عزای کسی حضور یافته که او برای خدا بدن خود را زیر سُم اسبان قرار داده و منّتی بر او نداشته است. پس نباید حضور خویش را بزرگ شمارد.
ادب آن است که شرکت در مجالس سوگواری اباعبدالله الحسین علیه السلام را در مقابل الطافی که ایشان در همه‌ی عمر بر ما ارزانی داشته اند بسیار ناچیز شماریم.
ظهور استعدادهای بالقوه به واسطه معرفت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام
در زیارت نامه‌ی شهدای کربلا می‌خوانیم:
«السَّلَامُ عَلَيْكُمْ أَيُّهَا الرَّبَّانِيُّونَ»[3]
«سلام بر شما ای تربیت شدگان الهی»
تربیت یعنی از قوّه به فعلیت رسیدن استعدادها.
زائر باور دارد که معرفت و توجه به اباعبدالله علیه‌السلام رشد و تربیت خاصی برای افراد ایجاد میکند. و باور دارد همانگونه که زهیر و حرّ استعدادهای بالقوه‌شان به فعلیت در آمده و در جایگاه و مرتبه‌ی انصار الحسین نائل شدند او هم قابلیت رسیدن به این مرتبه و جایگاه را داشته و با توجه و عنایت حسینی می‌تواند به این مقام برسد.
ادب دیگر آن است که باور داشته باشیم زیارت و معرفت و ارتباط با ابا عبدالله الحسین علیه‌السلام، استعداد پنهانی افراد را به عرصه‌ی ظهور و بروز می‌کشاند.
زائر، مدافع و ناصر حق است
در بخشی دیگر از زیارت‌نامه شهدای کربلا آمده است:
«أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ نَحْنُ لَكُمْ تَبَعٌ وَ نَحْنُ لَكُمْ خَلَفٌ و انصارا»[4]
«شما پیشرو و پیشتاز بودید و ما هم دنباله رو شما هستیم و ما جانشین و یاور شما هستیم»
زائر می‌داند که همیشه دو جبهه‌ی حق و باطل در عالم وجود دارد. و باور دارد با حضور در مجلس عزای امام حسین علیه‌السلام به جمع سالم خوبان پیوسته و قصد او از این حضور، آن است که به تبعیت از انصارالحسین، پیوسته مدافع و ناصر حق باشد و همچنین باور دارد که قوّه و توان این کار با وساطت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام به او داده می‌شود.
عاقبت تربیت حسینی، خوشی و بشارت است
«أَبْشِرُوا بِمَوْعِدِ اللَّهِ الَّذِي لَا خُلْفَ لَهُ إِنَّهُ لا يُخْلِفُ الْمِيعاد وَ اللَّهُ مُدْرِكٌ لَكُمْ بِثَارِ مَا وَعَدَكُمْ أَنْتُمْ سَادَةُ الشُّهَدَاءِ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ أَنْتُمُ السَّابِقُونَ وَ الْمُهَاجِرُونَ وَ الْأَنْصَار»[5]
«بشارت باد بر شما آن وعده‌ای که خدا به شما داده است و این که قطعاً خدا خونخواهی شما را میکند»
در حقیقت زائر وقتی کنار هر یک از این تربیت شدگان قرار می‌گیرد می‌گوید: نهایت و عاقبت تربیت حسینی، خوشی و بشارت است، او باور دارد مدرسه اباعبدالله الحسین علیه السلام مردودی و مرجوعی ندارد و همه در این مکتب با نمره‌ی بالا قبول می‌شوند. همانگونه که حرّ با نمره بالا به درجات متعالی رسید.
ادب آن است که باور داشته باشیم توسل و ارتباط با امام حسین علیه‌السلام یقیناً سعادت و بشارت را برای ما رقم خواهد زد.
عدم تأثیر آثار نازیبای شرّ در زیارت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام
امام صادق علیه‌السلام به ابوحمزه ثمالی آموزش می‌دهند هر زمان که می‌خواهی به زیارت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام بروی این دعا را بخوان:
«اللَّهُمَّ لَا تَمْنَعْنِي خَيْرَ مَا عِنْدَكَ بِشَرِّ مَا عِنْدِي»[6]
«خدایا شرّی که نزد من است خیری را که در نزد تو است منع نکند»
زائر به خدا عرض میکند: خدایا می‌دانم برای تو انواع افاضات و کمالات هست ولی من را به جهت شرّ چیزی که نزد من است از موجودی خودت منع مکن، من به دلیل بدی‌های بسیارم نمی‌توانم از خیرات تو استفاده کنم ولی می‌خواهم این زیارت برایم راهگشا باشد. تو به آبرو و وساطت حسین علیه‌السلام شرور مرا نادیده بگیر.
ناشکری‌های من مانع دریافت فیوضات تو نباشد، ولو من هزاران بار ناشکری کردم.
ادب آن است که باور داشته باشیم که وساطت امام حسین علیه‌السلام می‌تواند آثار نازیبای شرّ را بی‌تأثیر کند.
«برگرفته از کلام استاد زهره بروجردی»
[1] تحف العقول، ص 171
[2] بحارالانوار، ج 98،ص197
[3] زیارت‌نامه شهدای کربلا
[4] زیارت‌نامه شهدای کربلا
[5] زیارت‌نامه شهدای کربلا
[6]کامل الزیارات، ص224
