یکی از درخواستهای بنده از خدای سبحان در روز عرفه این است:
«وَ لَا تَمْنَحْنِی بِمَا لَا طَاقَةَ لِی بِهِ فَتَبْهَظَنِی مِمَّا تُحَمِّلُنِیهِ مِنْ فَضْلِ مَحَبَّتِك»
«خدایا! آنچه که طاقت و توانایی آن را ندارم به من عطا نکن (که اگر عطا کنی) زیر بار محبت تو گرانبار شوم»
«بهظ» به معنای سنگین شدن است.
در بعضی از نسخهها به جای «لَا تَمْنَحْنِی»، عبارت «لا تمتحنی» آمده است که به معنای «امتحان نکن» است.
با توجه به عبارت اول، بنده از خدای سبحان میخواهد به میزانی به او عطا کند که ظرفیت پذیرش آن را داشته باشد. مثلا ممکن است خداوند به کسی مقام بالا و ثروت زیادی دهد اما فرد به دلیل نداشتن ظرفیت شاکر نبوده و دچار کبر و خودپسندی و… شود.
این عبارت، شامل بلا نیز میشود بدین صورت که بنده از خداوند میخواهد گرفتار مصیبتی نشود که طاقت آن را نداشته و مبتلا به جزع و فزع و بیایمانی شود.
اگر عبارت را با فعل «لاتمتحنی» درنظر بگیریم توضیح آن چنین میشود:
بنده از خداوند میخواهد او را با اموری که طاقت آن را ندارد امتحان نکند؛ چه خوشی و چه ناخوشی.
اگر خداوند چنین اموری را به فرد عطا کند باعث میشود که او تکالیف و وظایف خود را به سختی انجام داده و سرعت سیر و سلوک او کم خواهدشد.
یکی از اموری که بنده، طاقت آن را ندارد؛ دوری از ساحت قدس الهی است. البته هجران و دوری امری نیست که خداوند آن را اختیار کند بلکه بنده با عملکرد نامناسب خویش، زمینه دوری را ایجاد میکند. اساس خداوند بر نزدیک کردن است. آیتالله قاضی درباره این بیت شعر از باباطاهر :
من از درمان و درد و وصل و هجران پسندم آنچه را جانان پسندد
فرمودند: «من از این بیان باباطاهر در عجبم! مگر جانان برای ما هجران میپسندد؟!»
در دعای جوشن کبیر آمده است: «یا من هو قرّبنی و ادنانی» «ای خدایی که مرا نزدیک خود میکنی» خداوند بنده را از خود دور نمیکند اما اگر او ادب بندگی را رعایت نکند و مرتکب معاصی شود؛ از بارگاه قرب الهی دور خواهد شد و بر اثر دور شدن از خداوند، انجام تکالیف برای انسان سخت میشود. اما در قرب به خدا همه امور به حول و قوه او انجام شده و بندگی برای فرد زحمتی نخواهد داشت.
تاریخ جلسه: 97/12/13- جلسه 12
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»