مقدمه
عاجزانه خداوند سبحان را شاکریم که اذن حضور در یکی دیگر از مجالس حضرت اباعبدالله‌الحسین را نصیب ما فرمود؛ مجالسی که محل حضور ملائکه، محل توجه معصومین، محل استجابت دعا و وادی طوری است که دریافت شعله‌های معرفتی و عاشقی را به‌همراه دارد.
وسعت مجلس اباعبدالله به گستردگی عرش تا فرش است که برای عموم مردم راه باز است.
در مجلس اباعبدالله‌الحسین روضه‌خوان‌های متعددی وجود دارند؛ گاه حضرت جبرائیل روضه‌خوان است، گاه وجود مقدس پیغمبر خاتم، گاه ذکر مصیبت توسط حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها صورت می‌گیرد و گاه ذاکر، حضرت ولیعصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه است.
در مجلس اباعبدالله به سابقۀ انسان توجه نمی‌شود؛ بلکه هر فردی با هر سابقه و سوء‌پیشینه‌ای می‌تواند وارد شود و مورد قبول حضرت قرار گیرد و خوش‌سابقه و سپیدرو خارج شود. گنهکار را قبول میکند و تائب تحویل می‌دهد.
در مجالس اباعبدالله جوهرۀ افراد تغییر میکند و هر آنچه نازیبایی بر فرد عارض شده است، به واسطۀ ذکر مصیبت حضرت مرتفع میشود.
زائر در مجلس حضرت اباعبدالله تحت بال ملائک گام می‌نهد و به فرمودۀ مرحوم آیت‌الله بهجت وارد حرم اباعبدالله میشود.
حاج ملا آقاجان زنجانی و مرحوم آیت‌الله بهجت معتقد بودند حضور در مجالس اباعبدالله در واقع حضور در حرم اباعبدالله است که با قداست خاصی همراه است.
مجالسی نورانی
زائر در طی سالها رفت و آمد در مجالس حسینی در وجود خود یک حسینیه ساخته است که در مصیبت حضرت اباعبدالله به سوگ می‌نشیند. نورٌ علی نوری با شرکت در این مجالس صوری و ظاهری برای هر یک از افراد صورت می‌گیرد.
آنچه مهم است آن است که زائر در خود قابلیت ورود به این مجالس را نمی‌بیند؛ بلکه از این جهت که برگزارکنندگان این مجالس و میزبانان حقیقی بسیار کریم‌اند و عنایت خاصی را بدرقۀ راه زوار می‌کنند، به او قابلیت ورود به این مجالس عرشی را می‌بخشند.
مجالس بهشتی
مجالس حضرت اباعبدالله «روضات الجنات» باغ‌های بهشت است؛ چرا که اولاً، نهایت اکرام از زائرین به عمل می‌آيد؛ ثانیا در این ضیافت علی‌الدوام سلام و جواب سلامی رد و بدل میشود که معرفی از باغ‌های بهشتی است.
در باغ‌های بهشت سخن لغو و بیهوده‌ای شنیده نمی‌شود: «لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا وَلَا تَأْثِيمًا إِلَّا قِيلًا سَلَامًا سَلَامًا»[1]
توفیق حضور در مجالس اباعبدالله و تکریم الهی
در سوره اسراء به نوعی معرفت اشاره میشود:
«وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ»[2]
«ما بنی‌آدم را تکریم کردیم.»
تکریم باب تفعیل است؛ یعنی به تدریج کرامتی نصیب انسان میشود. یکی از مصادیق تکریم خدای سبحان به بنی‌آدم زیارت اباعبدالله و حضور در مجالس روضه است.
بعضی مفسرین در معنای این آیه می‌فرمایند: «ما بنی‌آدم را تکریم کردیم از این جهت که واسطۀ فیض در اختیارشان قرار دادیم.» واسطه‌ای به‌مانند وجود مقدس ابا عبدالله، وصال الی‌الله ایجاد میکند؛ به همین جهت یکی از اکرام‌های خاص خداوند، ارتباط با اباعبدالله است. این ارتباط گاهی از طریق مجلس حضرت است و گاه از طریق زیارت، و گاه از طریق اشک و عرض ارادت؛ اما اجمالا باب ارتباط مسدود نیست؛ بلکه گشوده است.
وسعت وجودی و اکرام خداوند
از مصادیق دیگر تکریم خداوند این است که ظرف وجودی انسان وسیع میشود و معارف حقه در آن قرار می‌گیرد.
در مجالس اباعبدالله در مرحلۀ اول ظرف انسان وسیع میشود و برای دریافت معارف افزون آمادگی می‌یابد. سپس معرفت حقه با وساطت حضرت در آن ریخته میشود.
مجالس حضرت اباعبدالله، مجالس خاصی است که چون انبساط وجودی و اتساع وجودی نصیب فرد میشود؛ هرقدر معرفتی به او داده شود صدای « رَبِّ زِدْنِی» او بلند است؛ و حقیقت نیاز به معارف خاص را احساس میکند.
بعضی مفسرین گویند: «تکریم خداوند سبحان نسبت به بنده این است که قبل از درخواست و طلب به او عطا میکند و جواب او را می‌دهد و قبل از اعلام نیاز بنده، او را تامین میکند.»
تکریم خداوند، ماندگاری دو ماهه در مدرسۀ اباعبدالله است و به میزان ارتباط بیشتر، اکرام بیشتر کسب میشود.
مفتوح بودن باب الحسین
خداوند کریم قبل از درخواست بنده باب‌الحسین را به روی او گشود و قبل از شناخت امام، کام او را به تربت حضرت مطهر کرد. کفایت امور عبادالله را وجود حضرت بر عهده گرفت. جایگاه دنیوی و اخروی به‌واسطۀ اباعبدالله حاصل میشود.
از علامه امینی که بیست سال روزی شانزده ساعت برای امیرالمؤمنین می‌نوشت سوال شد که در قیامت چه چیزی سرآمد کارهاست؟ وی نام مطهر اباعبدالله را بر زبان جاری کرد؛ اما نامی از تالیفات و تحقیقات و … خود نبرد!
اباعبدالله و کارگردانی دستگاه الهی
امام حسین علیه‌السلام، کارگردان دستگاه الهی است و تمام امور در ارتباط با حضرت اباعبدالله قیمتی میشود.
نَفَس که در شرایط عادی قیمتی ندارد؛ چون یک عمل غیرارادی و غیراختیاری است؛ اما وقتی مهموم به حزن ابا عبدالله شد، ارزشمند میشود:« نَفَسُ الْمَهْمُومِ لِظُلْمِنَا تَسْبِيحٌ»[3]
یک قطرۀ اشک بر مصیبت اباعبدالله آتش شهوت و غضب و معصیت را خاموش میکند! چرا که از جنس امر است: «إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ»[4]«چون چيزى را اراده كند، فرمانش اين است كه بگويد: «باش» پس بى‌درنگ موجود مى‌شود.»
*************
«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی عِنْدَكَ وَجِیها بِالْحُسَینِ علیه السلام فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ»[5]
«خدایا به حق حسین مرا نزد خود در دنیا و آخرت آبرومند قرار ده»
بازیابی هویت گمشده
در درخواست‌های زیارت عاشورا هویت گم‌شدۀ زائر پیدا میشود. زائر قابلیت وصول به مقام حضور(عِندَک) و مقام قرب را دارد. این جایگاهی خاص است که هر فردی می‌تواند برای خودش درخواست کند. زائر، از صیاد عالم می‌خواهد که در تور او صید شود.
چه خوش صید دلم کردی بنازم چشم مستت را
که کس مرغان وحشی را از این خوش‌تر نمی‌گیرد[6]
طلب مقام عندیت
زائر در دعاهای زیارت عاشورا به قابلیت خود واقف میشود که خداوند به او مجوز درخواست مقام عندیت و حضور را داده است.
انسان در عالم دنیا نیز برای ورود به مجلس خاص، به‌دنبال همراه می‌گردد؛ از الطاف خداوند به بنده این است که درِ همراهی با اباعبدالله همواره باز است. نام حسین علیه‌السلام مقام عندیت، مقام قرب، مقام حضور و آبرومندی را به‌ارمغان می‌آورد.
«السَّلامُ عَلَیکَ یا اباعبدِالّله»
درخواست سلام
خودِ «سلام» یک درخواست است. در مرحلۀ اول از طرف امام به زائر توجه میشود و در مرحلۀ بعد زائر به امام خود توجه میکند. تا توجه از ناحیۀ امام نباشد، امکان حضور برای زائر محقق نمی‌شود. کامل به ناقص توجه میکند و ناقص انرژی می‌گیرد؛ پس هر سلام و اظهار ارادت زائر بازتاب توجه امام است.
خدای سبحان به افراد مختلفی در قرآن سلام کرده است:
«سَلَامٌ عَلَىٰ نُوحٍ فِی الْعَالَمِينَ»[7]
«سَلَامٌ عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ»[8]
«سَلَامٌ عَلَىٰ مُوسَىٰ وَهَارُونَ»[9]
«سَلَامٌ عَلَىٰ إِلْ يَاسِينَ»[10]
«وَسَلَامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ»[11]
«سَلَامٌ عَلَيْكُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ»[12]
«فَسَلَامٌ لَكَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ»[13]
خداوند بهشت را هم با واژۀ «سلام» معرفی میکند:«يُلَقَّوْنَ فِيهَا تَحِيَّةً وَسَلَامًا»[14]«در آن جا با تحيّت و سلام گرم روبرو خواهند شد.»
بنابراین، ارتباطات باید بر مبنای سلام باشد. در زیارت عاشورا زائر وارد محدوده‌ای میشود که هم دریافت خیرات را عهده‌دار است و هم پرداخت خیرات را؛ بین دریافت و پرداخت خیرات تناسب وجود دارد. گفتنی است که گوش دل زائر باز است و سلام را می‌شنود و کمالات و خیرات را می‌پذیرد.
تناسب جواب سلام و سلامت نفس
در زمان سلامت نفس، پذیرش و قبول سلام صورت می‌گیرد و جواب سلام داده میشود؛ اما در زمانی که حال انسان خوشایند نیست، جواب‌های خوبی داده نمی‌شود.
زیارت عاشورا، یعنی ارتباط با اباعبدالله که نماد سلامت وجودی فرد است. گوش جان فرد، سالم است و سلام اباعبدالله را می‌شنود و جواب سلام را هم بر زبان جاری میکند.
سلامت با دعای بزرگتر
دعای بزرگتر ره‌گشای انسان است؛ حالا اگر بزرگتری به‌مانند اباعبدالله سلام بفرستد؛ امکان ندارد که انسان ناسالم بماند. دعای بزرگتر مستجاب است. هرچه رشد و معرفت و … در زندگی زائر جریان دارد، به‌واسطۀ دعای امام حسین علیه‌السلام است. قبل از خلقت وجود آدمی، لطف حضرت وجود زائر را به‌سوی معرفت سوق داد و اکنون هم ادامۀ آن لطف است. در عهد الست از حضرت عنایتی شد و آن عنایت در گذر تاریخ قطع نشده است.
تفاوت سلام در حضور و سلام در غیبت
بین «السلام علیه» با «السلام علیک» تفاوت بسیار وجود دارد. «السَّلامُ عَلَیک» یعنی زائر در حضور قرار دارد؛ اما «السَّلامُ عَلَیه» غیبت زائر را می‌رساند.
به‌مجرد ارتباط با ابا عبدالله، زائر در حضور قرار می‌گیرد. وجود امام با آن عظمت و بزرگی وقتی به زائر سلام میکند او را از الطاف بی‌کرانی بهره‌مند می‌سازد. بی‌تردید امام به حقیقت انسانیت و فطرت زائر سلام و دعا میکند.
تسلیم زائر در جواب سلام به اباعبدالله
در زمان جواب سلام به امام حسین علیه‌السلام، تسلیم بودن زائر بیان میشود؛ یعنی زائر همۀ وجود خود را تسلیم امام میکند.
امر آنچه تو فرمایی حکم آنچه تو بنمایی[15]
«بِأبى أَنْتُمْ وَ اُمّى وَ أهْلى وَ مالى وَ اُسْرَتى»[16]
هر قدمی که انسان برای امام بر می‌دارد، از ناحیۀ امام، ده برابر جبران میشود. کرامت امام اقتضا میکند که کسی در هنگام جواب سلام شرمنده نماند. حضرات معصومین نمی‌گذارند هیچ کسی طلبکار آنان بماند.
زائر همه وجود خود را تسلیم امام میکند. اگر صائم در شب‌های ماه رمضان می‌گوید: «أنَا الْقَلِیلُ الَّذِی کَثَّرْتَهُ»[17] این کثرت زمانی حاصل میشود که زائر به امام حسین علیه‌السلام، سلام می‌دهد.
نیم جان بستاند و صد جان دهد آنچه در وهم تو ناید آن دهد[18]
اباعبدالله بدهکار به زائر نمی‌ماند و چندین برابر کرامت، نصیب زائر میکند. زائر نیز این احسان و اکرام را با تمام وجود می‌پذیرد و شکر آن را هم به‌جا می‌آورد.
تاریخ جلسه: 1397/8/2- جلسه بیست و دوم
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[2]. سوره اسراء، آیه 70
[3]. بحارالأنوار، ج ۷۱ و ۷۲
[4]. سوره یس، آیه 82
[5]. زیارت عاشورا
[6]. حافظ
[8]. سوره صافات آیه 109
[13]. سوره واقعه آیه 91
[14]. سوره فرقان آیه 75
[17]. دعای ابوحمزه ثمالی
