خداوند در تفسیر آیه 49 سوره مریم می‌فرماید:
«فَلَمَّا اعْتَزَلَهُمْ وَ ما يَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ كُلًّا جَعَلْنا نَبِیاً»
«چون ابراهيم از مشركان و از آنچه به جاى خدا مى‌پرستيدند كناره گرفت، ما اسحاق و (فرزندش) يعقوب را به او عطا كرديم و همه را پيامبر قرار داديم.»
ضرورت توأم بودن عزلت از افراد و افکار نامناسب
«فَلَمَّا اعْتَزَلَهُمْ وَ ما يَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ»
عزلت از افراد نامناسب و افکار ناصحیح باید به همراه یکدیگر باشد، برکت عزلت در کناره‌گیری از افراد نامناسب و افکار و اعتقادات ناصحیح آنان است.
اگر فردی برای رضای خداوند، خلق ناسالم را رها کند، خداوند سبحان خلقی صالح و مورد پسند را در مسیر او قرار می‌دهد و دل‌تنگی او با خلق دیگر به بهترین شکل مرتفع می‌شود؛ حرف «فاء» در «فَلَمَّا اعْتَزَلَهُمْ» بر این واقعیت دلالت دارد که بین هجرت و تولد اسحاق فاصله‌ای نبود؛ خداوند سبحان در دورۀ غربت و دوری از وطن فرزندی را انیس او کرد.
«وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ كُلًّا جَعَلْنا نَبِیاً»
نتیجۀ عزلت مفید
خداوند به هر فردی که وارد عرصۀ جهاد شود بلافاصله پاداش خاصی را عطا می‌کند. در اثر کناره‌گیری حضرت ابراهیم از افراد ناشایست، اسحاق به او عطا شد تا پیامد تلاش‌های او در خانواده مشاهده شود؛ هم چنین خدای سبحان جریان نبوت را در نسل او قرار داد؛ بدین جهت یعقوب هم به‌عنوان نوۀ حضرت ابراهیم، پذیرای آیین توحیدی بود.
برکت عزلت
ثمرۀ تلاش حضرت ابراهیم به‌صورت هبۀ مجانی و رایگان بود. در باطن این هدیه‌ها فضل و رحمت الهی نهفته است؛ بنابراین برکت عزلت از افراد و افکار نامناسب در نسل انسان قابل مشاهده است. حضرت ابراهیم شاکر این نعمت بود:
«الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي وَهَبَ لِي عَلَى الْكِبَرِ إِسْماعِيلَ وَ إِسْحاقَ إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ الدُّعاءِ»[1]
«ستايش خداوندى را كه در پيرى، اسماعيل و اسحاق را به من عطا فرمود. قطعاً پروردگارم شنونده دعاست (و آن را مستجاب مى‌كند)»
لطف خداوند سبحان بطور کامل شامل خاندان حضرت ابراهیم شد و آل ابراهیم را پیامبر قرار داد، هیچ‌یک نه‌تنها تحت تأثیر جمع ناسالم قرار نگرفتند، بلکه پیام خداوند سبحان را به جامعه‌ای که در آن قرار داشتند، منتقل کردند.
رمز بارش الطاف الهی بر نسل انسان
آنچه به ذهن متبادر می‌شود آن است که برای بهره‌مندی نسل از الطاف الهی، کناره‌گیری از افراد و افکار ناصحیح لازم است، این هجرت رویش بذر مناسب را در وجود فرد قرار می‌دهد و محبوبیت و لطف خاصی او را فرا می‌گیرد؛
اگر انسان از اسباب شقاوت کناره‌گیری کند، خداوند متعال اسباب سعادت را در اختیار او قرار می‌دهد، مانند اسحاق و یعقوب که موجب سعادت حضرت ابراهیم در دو عالم شدند؛ چرا که بسیاری از پیامبران از نسل یعقوب هستند و شجرۀ خاتم پیامبران، حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله به اسماعیل منتهی می‌شود.
گفتنی است که اگر انسان به‌خاطر خداوند از بعضی اسباب کناره گیری کند، خداوند در مقابل، اسباب دیگری برای او مهیا می‌کند؛ یعنی خداوند اجازه محرومیت به او نمی‌دهد.
تاریخ جلسه: 1400/1/28 – ادامه جلسه بیست و یکم
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] . سوره ابراهیم، آیه 39
