نقش حضرت امام باقر علیه السلام در زندگی انسان
بواسطه امام باقر علیه السلام وجود انسان وسعت می‌یابد
لقب مطهر حضرت باقر العلوم غیر از آنکه به معنی شکافنده علم است، از «تَبَقَّرَ» به معنی «تَوَسَّعَ» نیز می‌باشد؛ یعنی وجود مقدس حضرت، مظهر نام واسع یا موسع خدای سبحان هستند که توسعه وجودی افراد بدست ایشان صورت می پذیرد.
اگر انسان در زمانهای مختلف عرصه بر او تنگ شده و احساس عجز می نماید بدلیل ظرفیت اندک اوست. هنگامیکه ظرف وجود انسان کوچک و محدود است، مشکلات بر او فشار آورده و تحمل را برایش دشوار می‌سازد. حتی عارض شدن بیماری‌های اخلاقی از قبیل کبر و غرور و عجب و ریا و…. به جهت کمبود ظرفیت است. و برای وسعت وجود باید به دامان حضرت باقرالعلوم پناهنده شد.
ایشان گستردگی وجود انسان را به گونه‌ای می‌کنند که هر چه به او داده شود باز هم ندای «ربّ زدنی علما»[1]، «ربّ زدنی فیک حبّاً»، و «ربّ زدنی فیک تحیرا» او بلند است.
نمونه‌ای از تجلیات حضرت در وجود یکی از شاگردان ایشان به نام جابر بن یزید جعفی مشاهده می‌گردد. گنجایش او به حدّی است که حامل نود هزار حدیث از امام باقر علیه السلام بوده بی‌آنکه اجازه بیان آن را برای کسی داشته باشد. در عین حال ذره‌ای طغیان و غرور و عصیان نیز از او مشاهده نشده است.
حضرت باقر العلوم آیات را نه فقط آموزش، بلکه به نمایش نیز می‌گذارند
در بین حضرات معصومین، امامی که پس از امام هادی علیه السلام، بیش از بقیه به معرفی مقام امامت پرداخته‌اند وجود مقدس حضرت امام باقر علیه‌السلام می‌باشند.
ایشان در روایات مختلفی در معرفی جایگاه امامت فرموده‌اند:
«نحن جنب الله، نحن امناء الله، نحن خیرۀُ الله، نحن مستودَعُ الله»
گاه خود را آیات الله معرفی نموده و گاه منظور از تاویل یک آیه را به خود نسبت می‌دهند.
در جای دیگر فرموده اند: آنچه که در قبر و قیامت، از حج و صلوه و صوم و زکات و … ذکر شده که در بالای سر انسان و یا کنار او قرار می گیرد، همان ولایت ماست.
بطور کلی در معرفی امام باقر علیه السلام، حضرات معصومین علیهم السلام با مقام ولایی خویش، قدرت تصرف در کل نظام هستی را به اذن خدای سبحان دارا می باشند.
جابر بن یزید جعفی نقل می کند در خدمت حضرت امام باقر علیه‌السلام بودم و از ایشان معنی این آیه را پرسیدم«وَ كَذلِكَ نُرِي إِبْراهِيمَ مَلَكُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ- وَ لِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِين»[2]
ابراهیم چگونه ملکوت آسمانها و زمین را مشاهده نمود؟
حضرت فرمودند: سرت را بالا کن، نگاهی به بالای سر نموده دیدم سقف جدا شد و نوری را مشاهده کردم که چشمم از آن متحیر و سرگردان گشته و عمق آسمان را دیدم.
ایشان فرمودند: ابراهیم نیز اینگونه مشاهده نمود.
سپس فرمودند: چشمت را پائین بینداز و بعد سرت را بالا کن، و من چنین کردم و دیگر هیچ چیز ندیدم. حضرت دست مرا گرفته و از منزل بیرون آوردند. لباسی بر تنم نمودند و فرمودند: چشمانت را ببند. پس از مدتی فرمودند تو در حال حاضر در ظلماتی از زمین قرار داری که ذوالقرنین آن را دید. و هنگامیکه چشمانم را باز نمودم از شدت تاریکی هیچ چیز نمی دیدم.
سپس پشت سر حضرت چند قدم برداشتم و فرمودند: تو الان در کنار چشمه آب حیاتی هستی که خضر از آن نوشید. و ملکوت زمین همین است.
سپس فرمودند: چشمانت را ببند و حضرت دست مرا گرفتند و هنگامیکه چشمانم را باز کردم خود را در همان خانه‌ای دیدم که از ابتدا آنجا بودم .
پرسیدم این سفر چه مدت زمان طول کشید؟
ایشان فرمودند: سه ساعت. [3]
روایت بیانگر مقام امامت می باشد. قدرت امام معصوم فراتر از زمان و مکان بوده و می تواند بگونه ای در آن تصرف نماید که ملکوت آن را نه تنها خود ناظر باشد، بلکه برای دیگران نیز به نمایش گذارد.
جابر بن یزید جعفی تربیت یافته محضر حضرت باقرالعلوم است که حضرت در عین پرورش، برای وی نمایشگاه شهودی برپا میسازند. و چه بسا هر کس در محضر ایشان چنین تلمذ نموده و وجود خویش را به دریای عظیم معرفت ایشان سپارد برای او نیز اینگونه شهودی صورت پذیرد و از آب حیات نیز سیرابش سازند.
پذیرش ولایت معصومین، سیئه را به حسنه مبدل می‌سازد
محمد بن مسلم یکی از شاگردان برجسته امام باقر علیه‌السلام است. او به جهت شاگردی در محضر حضرت از کوفه به مدینه هجرت و به مدت چهار سال در محضر ایشان تلمذ نمود. پس از این مدت، امام باقر علیه‌السلام به او فرمودند زین پس به کوفه برو و به سوالات مردم رسیدگی کن و پاسخ بگو.
محمدبن مسلم در طی چهار سال شاگردی، به اندازه‌ی چهل سال از محضر مقدس حضرت باقر العلوم توشه دانش و معرفت اندوخت و از اعتبار خاصی نزد امام بهره مند گشت. بگونه‌ای که از آن زمان یکی از معتبرترین روات ثقه شیعه محسوب می شود.
وی نقل می‌کند روزی از حضرت پرسیدم معنی این آیه چیست؟
«فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً» [4]
«خداوند سیئات افراد را به حسنات تبدیل می کند و خدای سبحان غفور و رحیم است.»
حضرت فرمودند: هنگامیکه در صحرای قیامت مؤمن را در موقف حساب نگه می‌دارند خداوند سبحان خود محاسبه مؤمن را به عهده می‌گیرد و گناهان او را بیادش می اندازد. او هیچ‌کدام را توجیه و یا انکار نمی‌کند، همه را اعتراف نموده و اقرار می‌کند که آنها را انجام داده است.
در این هنگام خدای سبحان به ملائکه کتّاب اعمال دستور می‌دهد گناهان او را تبدیل به حسنه کنید. و پرونده نیکی‌های او را به مردم نشان دهید. وقتی مردم پرونده‌ی مؤمن را می‌بینند با تعجب می‌گویند یعنی این بنده حتی یک گناه هم نداشته است؟ سپس خدا به او دستور می‌دهد که بسوی بهشت رود.
«هذا تأویل الآیه و هی فی المذنبین من شیعتنا خاصه» این است تاویل آیه «فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ» که فقط در مورد گنهکاران شیعه است. و وقتی تبدیل از ناحیه خدا صورت پذیرد یک سیئه هم برای فرد باقی نمی‌ماند، اما کسی که ولایت اهل بیت را نپذیرفته تبدیل برایش صورت نمی‌گیرد. [5]
به امام باقر علیه‌السلام عرض می‌کنیم: از شما می‌خواهیم ما را در کنار خودتان به محاسبه وادارید، همه ما معترف ارتکاب سیئات هستیم و هیچ سیئه‌ای را انکار نمیکنیم اما آیا میشود شما قبل از عرفه مظهر اسم مبدّل خدا شوید و سیئات ما را تبدیل به حسنه کنید و چیزی از آن برای ما باقی نگذارید تا آبروی ما در مقابل امام زمان‌مان حفظ گردد. عرفه روزی است که انسان باید آدم دیگری شده باشد تا بتواند با امامش ارتباط برقرار کند. با نگاه شما تبدیل صورت می‌گیرد. به جای این آدم، آدم دیگری می‌سازید؛ یعنی من گنهکار به امام زمانم نشان داده نشوم بلکه از منی که مملو از سیئاتم به آبروی شما یک شیعه‌ای که علی الدوام حسنه انجام داده نمایش داده شود.
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] 114 سوره مبارکه طه
[2] سوره مبارکه انعام، آیه 75
[3]بحارالأنوار، ج46، ص268
[4] سوره مبارکه فرقان، آیه 70
[5] بحارالانوار، ج7،ص262
