مقدمه
به لطف خدای سبحان، در محضر قرآن کریم به بررسی بشارت‌های محقق‌الوقوعی که از ناحیه خداوند و رسولش به گروهی از افراد رسیده است، می‌پردازیم. در بطن این بشارت‌ها قرب و وصال به خدای سبحان نهفته و همین امر موجب خوشی و سرور فرد خواهد شد.
در برخی از آیات قرآن بشارت صراحتا مطرح شده و در برخی دیگر، از محتوا و مفهوم آن‌ها برداشت می‌شود.
آموختیم که دریافت بشارت، صلاحیت و ظرفیت خاصی نیاز دارد و فردی که خواهان دریافت بشارت می‌باشد؛ باید زمینه دریافت آن را در خود ایجاد نماید.
بشارت به پذیرش الهی
«أَ لَمْ یعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ هُوَ یقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَ یأْخُذُ الصَّدَقَاتِ وَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیم»[1]
«آیا نمی‌دانند که خداوند همان کسی است که توبه را از بندگان قبول کرده و صدقات را می‌پذیرد و خداوند همان بسیار توبه‌پذیر مهربان است»
در این آیه چند بشارت قرار دارد:
قبول توبه
توبه به معنای رجوع به سوی خداوند است. در این آیه بیان می‌شود خدای سبحان رجوع بنده را قبول می‌کند ولو این رجوع بی ثبات و ناپایدار باشد. به بیان دیگر، خدای سبحان هنگام پذیرش توبه، تنها به زمان حال بنده توجه داشته و گذشته و آینده او را نادیده می‌گیرد.
خدای سبحان برای پذیرش توبه، بنده را منتظر نمی‌گذارد؛ به مجرد اظهار پشیمانی حقیقی و اقبال به محضر حق، توبه او را می‌پذیرد.
توبه به معنای جدایی از ظلمات معصیت و منیت است؛ بنابراین زمانی که بنده برای این جدایی عزم جزم داشته باشد؛ خدای سبحان ظلمات و کدورت‌های وجود او را به یکباره مرتفع می‌کند.
گناه، استعدادهای وجود انسان را از بین برده و از ظرفیت او برای دریافت کمالات می‌کاهد. خدای سبحان، با قبول توبه فرد، استعدادهای از بین رفته را به او بازگردانده و ظرفیت او را برای دریافت کمالات و معارف الهی افزایش می‌دهد.
پذیرش صدقات
معنای خاص «صدقه» پرداخت خالصانه مال به نیازمندان می‌باشد. در معنای عام، انجام هر عمل صادقانه را دربرمی‌گیرد. بشارت آن است که اعمال صادقانه و خالصانه بنده به دست خدای سبحان اخذ می‌شود ولو در ظاهر گیرنده آن یکی از مخلوقات باشد؛ زیرا حقیقت معامله و ارتباط با خلایق، معامله و ارتباط با خدای سبحان است.
با این دید، گاه یک لبخند به روی مؤمنین نیز صدقه محسوب شده و موردپسند خدای سبحان قرار می‌گیرد.
خداوند با قبول اعمال صادقانه، به نوعی از بنده تشکر کرده و اعمال او را کامل و زیاد می‌نماید چرا او «خیرالشاکرین» است. به علاوه آن‌ها حفظ نموده و در روز قیامت به انسان بازمی‌گرداند.
با توجه به آن که انسان لحظه به لحظه در حال انجام عملی می‌باشد؛ اگر خدای سبحان را دریافت‌کننده اعمال خویش بداند؛ بنابراین لحظه به لحظه در حال تعامل با خداوند است و درک این امر وجود بنده را سرشار از نشاط و سرور می‌نماید.
رحمت الهی
در بطن اسم «رحیم» خداوند، رحمت خاص الهی نهفته است که شامل حال برخی از بندگان شده و آنان را به کمالات ویژه می‌رساند؛ بنابراین انسان با توبه حقیقی، بار دیگر در محضر پروردگار خویش قرار گرفته، ظرفیت وجودی او گسترش یافته و از الطاف خاص الهی بهره‌مند می‌شود.
به بیان دیگر:
در صورت توبه، گذشته نازیبای بنده مانع دریافت رحمت الهی نیست!
این رحمت، نه تنها موجب جبران گذشته شده بلکه کمالاتی را نصیب بنده می‌کند که از تصور او خارج است. دلیل این امر آن است که احساس کمبود و عقب‌ماندن بر فرد عارض نشود.
در بطن رحیمیت، فاضل و کریم بودن نیز نهفته است؛ یعنی خدای سبحان با فضل و کرم خویش بنده توبه‌کار را به مقامات عالی می‌رساند و کسی حق مؤاخذه باری تعالی را ندارد:
« لَا یسئَلُ عَمَّا یفْعَلُ…»[2]
«و خداوند از آن چه انجام می‌دهد؛ مورد سؤال قرار نمی‌گیرد»
مخاطب این بشارت چه کسانی هستند؟
با توجه به لفظ «عباده» این نکته به دست می‌آید که این بشارت‌ها مخصوص کسانی است که در محضر پروردگار خویش، از نواهی او نافرمانی نکرده و مطیع اوامرش هستند. همچنین به مقدرات و تدبیرهای الهی مطمئن بوده و احساس رضایت دارد.
مقام عبودیت سبب می‌شود که بنده نزد خدای سبحان اعتبار ویژه‌ای داشته باشد، اعمال خیر او پذیرفته شده و کمالات و مقامات خاصی نصیب وی شود.
خداوند، خواهان شماست!
«إِنَّ اللَّهَ اشْترَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنفُسَهُمْ وَ أَمْوَالهُم بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ…»[3]
«به راستی که خدای سبحان، از مؤمنین جان‌ها و اموال‌شان را در برابر بهشت می‌خرد…»
در آیه به مؤمنین بشارت داده می‌شود که خدای سبحان خواهان نفوس و اموال آن‌هاست. خدایی که کامل علی‌الاطلاق است؛ مشتری بنده ناقص خویش می‌شود. مانند آن که فردی که از هر نظر سرآمد دیگران است؛ از دختری خواستگاری کند که از جمال، حسب و نسب و تحصیلات عالیه و سایر امتیازات بی‌بهره می‌باشد. به کار بردن لفظ جلاله «الله» نشان می‌دهد که خدای سبحان با تمام جمال و جلال خویش، خواستار جان و مال مؤمن است.
به بیان دیگر، این افراد معامله سودمندی با خدای سبحان دارند که در آن نَفس بنده، که ارزشی ندارد، با بهشت معاوضه خواهد شد. بهشت، محل وصال بنده با معبود است؛ گویی خدای سبحان بشارت وصل را نیز به مؤمنین می‌دهد.
همچنین عبارت «لَهُمُ الجنّة» بیان می‌کند که خداوند بهشت را به مالکیت این افراد درمی‌آورد.
ارادتی بنما تا عنایتی ببری
مخاطبین این بشارت، مؤمنین هستند. آنان که وجودشان مالامال از عشق و ایمان به خدای سبحان است و خواهان وصال به معشوق می‌باشند.
تاریخ جلسه: 98/7/11 ـ جلسه 28
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] سوره مبارکه توبه، آیه 104
[2] سوره مبارکه انبیاء؛ آیه 23
[3] سوره مبارکه توبه، آیه 111
