سوره مبارکه نساء، آیه 69
«وَمَن يُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُوْلَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِم مِّنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاء وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا»
«و كسانى كه از خدا و پيامبر اطاعت كنند در زمره كسانى خواهند بود كه خدا ايشان را گرامى داشته [يعنى] با پيامبران و راستان و شهيدان و شايستگانند و آنان چه نيكو همدمانند»
کسی که اطاعت از خدا و رسول داشته باشد هرگز احساس ضعف و ناتوانی نمی‌کند؛ زیرا با قدرتمندان عالم همراه است (مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِم…)
بهترین رفقا
یکی از تفکرات ناصحیح این است که ارتباط با خوبان عالم از آنجا که محدودیت‌هایی برای انسان ایجاد می‌کند و او را مکلف به رعایت آدابی خاص می‌کند انسان را در سختی قرار می‌دهد. قرآن کریم از انبیاء، صدیقین و شهدا به عنوان رفقایی خوب یاد می‌کند و می‌فرماید: «وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا» رفق به معنای مداراست، این بزرگواران به قدری با فرد مدارا می‌کنند تا آنان که در مسیر بندگی قرار ندارند را جذب طریق کنند و آنان که در مسیر قرار دارند به راحتی ادامه طریق دهند.
تاکتیک جذب
روایات از مدارا به عنوان نیمی از عقل تعبیر می‌کنند، مدارا یکی از روشهای خوبان عالم برای جذب افراد و یا بقای آنان در مسیر بندگی و سلوک حق است. این مدارا فقط در ارتباط با احکام شرعی نیست بلکه در اجرای احکام نیز به قدری با بندگان مدارا می‌کنند که توفیق ادامه سلوک را به بهترین و آسان‌ترین نحو بیابند.
سوره مبارکه نساء، آیه 73
«وَلَئِنْ أَصَابَكُمْ فَضْلٌ مِّنَ الله لَيَقُولَنَّ كَأَن لَّمْ تَكُن بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُ مَوَدَّةٌ يَا لَيتَنِي كُنتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزًا عَظِيمًا»
«اگر غنيمتى از خدا به شما برسد چنانكه گويى ميان شما و ميان او [رابطه] دوستى نبوده خواهد گفت كاش من با آنان بودم و به نواى بزرگى مىرسيدم»
عافیت طلبی
اگر عافیت طلب هستیم و در زمره افرادی قرار داریم که فقط در خوشی بندگی حق را به جا می‌آوریم و در سختی‌های زندگی از بندگی و ایفای وظایف عقب نشینی می‌کنیم گرفتار ضعف ایمان هستیم و صفت منافق را با خود یدک می‌کشیم. منافقین فقط در هنگام خوشی و زمان توزیع امتیازات و غنایم در صحنه حضور دارند اما به مجرد اینکه احساس خطری کنند یا سرمایه‌شان را در معرض آسیب ببینند عقب‌نشینی می‌کنند.
موفقیت چه زمانی است؟
این تصور که موفقیت همیشه در گرو داشتن موجودی است اشتباه است، بسیاری اوقات موفقیت در از دست دادن چیزی است که اکنون داریم. آقای قرائتی می‌فرمایند زمانیکه عود سوزانده می‌شود و شروع به خاکستر شدن می‌کند بوی خوش آن به مشام می‌رسد درحالیکه در شرایط عادی خوش‌بویی آن معلوم نبود؛ اگر موفقیت را فقط در دارا بودن می‌بینیم و زمانی که موجودی‌ای از دست می‌دهیم خود را ناموفق می‌انگاریم گرفتار ضعف ایمانیم.
تفاوت مؤمن و منافق
مؤمنین هم هنگام برخورداری از نعمت و هم در هنگام فقدان آن خود را موفق و کامروا می‌دانند اما منافقین فقط هنگام تنعم از نعمت خود را موفق می‌دانند. اگر ما گمان می‌کنیم مؤمنیم و به آنچه از دست می‌دهیم به چشم نادرست می‌نگریم سخت اشتباه می‌کنیم، اگر در مسیر شریعت قرار داشته باشیم و موجودی‌مان را از دست دهیم در ظاهر مال باخته‌ایم اما به فرموده قرآن کریم «فَيُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً كَثيرَة»[1]
سوره مبارکه نساء، آیه 75
«وَمَا لَكُمْ لاَ تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاء وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ وَلِيًّا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ نَصِيرًا»
«و چرا شما در راه خدا [و در راه نجات] مردان و زنان و كودكان مستضعف نمىجنگيد همانان كه مىگويند پروردگارا ما را از اين شهرى كه مردمش ستمپيشهاند بيرون ببر و از جانب خود براى ما سرپرستى قرار ده و از نزد خويش ياورى براى ما تعيين فرما»
نجات از استضعاف
این تصور نادرست است که اگر کسی با وجود آنکه می‌تواند افراد را استضعاف فکری یا ظاهری نجات دهد ولی بی‌توجهی می‌کند و اقدامی برای رفع استضعاف آنان نمی‌کند مورد عتاب حق قرار نمی‌گیرد. عتاب الهی سیاست اولیه‌ایست که در صورت سهل‌انگاری بندگان تبدیل به عقاب الهی می‌شود.
اگر با کسی مواجه شدیم که مستعد رشد و ترک عادات غلط است وظیفه داریم او را کمک کنیم و رها نکنیم .
تاریخ جلسه : 98/10/30 ـ جلسه 16
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] سوره مبارکه بقره، آیه 245
