سیره امام سجاد علیه‌السلام
خوش آمد گویی به سائل
«إِذَا أَتَاهُ السَّائِلُ يَقُولُ مَرْحَباً بِمَنْ يَحْمِلُ لِي زَادِي إِلَى الْآخِرَةِ»[1]
«هر سائلی که نزد امام سجاد علیه‌السلام می آمد، ایشان می فرمودند: خوش آمد آن کسی که توشه قیامت من را او حمل می کند.»
درایتی در روایت : اگر حضرت را واسطه فیض قرار دهیم و درخواست‌های خویش را از ایشان داشته باشیم به ما مرحبا هم می‌گویند.
دور کردن خار و خاشاک و موانع مسیر
« لَقَدْ كَانَ يَمُرُّ عَلَى الْمَدَرَةِ فِي وَسَطِ الطَّرِيقِ، فَيَنْزِلُ عَنْ دَابَّتِهِ يُنَحِّيهَا بِيَدِهِ عَنِ الطَّرِيق»[2]
حضرت سجاد علیه‌السلام هر گاه از راهی می‌گذشتند و کلوخی در وسط راه می‌دیدند از مرکب خود پیاده می‌شدند و با دست خود آن را از جاده دور می‌کردند.
درایتی در روایت : در جاده سلوکِ ما هم، خار و خاشاک بسیاری وجود دارد. غصه ها، منیّت ها، نگرانی ها، کسالت ها،….خار و خاشاک راه سلوک می باشد.حضرت امام سجاد ع، موانع سلوک را دور کرده تا ما براحتی سیر داشته باشیم.
گناهانی که موجب عدم اجابت دعا می‌شوند
گاهی خدای سبحان دعایی را به اجابت نمی رساند تا بهتر از آن را به بنده دهد. اما گاهی گناه موجب برگشت دعا می شود.
الإمامُ زينُ العابِدينَ عليه‌السلام :
«الذُّنوبُ التي تَرُدُّ الدعاءَ: سُوءُ النِيَّةِ، و خُبثُ السَّرِيرَةِ، وَ النِّفاقُ مَع الإخوانِ، وَ تَركُ التَّصديقِ بالإجابَةِ، وَ تأخِيرُ الصلواتِ المَفروضاتِ حتّى تَذهَبَ أوقاتُها……..»[3]
« گناهانى كه از استجابت دعا جلوگيرى مى‌كنند عبارتند از: بد نيّتى، خبث باطن (ناپاکی باطن)، دورويى با برادران، باور نداشتن به اجابت دعا، به تأخير انداختن نمازهاى واجب تا آن كه وقتشان بگذرد.»
1. سُوءُ النِيَّةِ
(نیّت بد)
یعنی ممکن است یک چیز درست را بخواهم اما با نیّت نادرست.
مثلاً موفقیت و کمال را برای نشان دادن به مردم درخواست کنم. در عین اینکه درخواست کمال بد نیست اما در اینجا انگیزه، تقرب به خدا نیست. سوء نیّت در افراد مختلف، متفاوت است. مهم این است که بد نیّتی، گناه محسوب شده و اثر آن در برگشت دعای فرد نمایان می‌شود.
2. خُبثُ السَّرِيرَةِ
(بدجنسی)
یعنی در باطن یک خباثتی وجود دارد که در شرایط عادی معلوم نمی‌شود.
مثلا هنگامی که یکی از اطرافیان یا دوستان من به موقعیت و جایگاه رفیعی دست پیدا می‌کند و یا توفیقات خاصی نصیبش می‌گردد آیا من از درون خوشحال می‌شوم یا اینکه طاقت دیدن آن را ندارم، و این بدجنسی ولو در ظاهر آشکار نشود، گناه محسوب شده و موجب برگرداندن دعا می‌شود.
3. النِّفاقُ مَع الإخوانِ
(دورویی با برادران دینی)
دو رنگ بودن با اخوان دینی، گناه محسوب می شود.
مثلاً در ظاهر تعریف محاسن او را می‌کنم ولی در باطن، باوری به این تعریف ندارم.
و یا در ظاهر یا اظهار محبّت به وی دارم، ولی در باطن چندان محبّتی هم به او ندارم.
4. تَركُ التَّصديقِ بالإجابَةِ
(باور نداشتن به اجابت دعا)
نگرش ما در اجابت دعا مؤثر است.
مثلا اگر هنگام دعا، نگرشم این باشد که معلوم نیست به اجابت برسد، خود گناه محسوب شده و موجب برگشت دعا می‌شود.
در حالی که باید باور داشت وقتی توفیق دعا کردن به انسان داده می‌شود حتما اجابتی هم بدنبال دارد.
5. تأخِيرُ الصلواتِ المَفروضاتِ حتّى تَذهَبَ أوقاتُها
(به تأخیر انداختن نمازهای واجب، بقدری که وقت فضیلت آن بگذرد)
به تأخیر انداختن وقت نماز برای فرد نماز خوان، نوعی بی‌حرمتی و توهین به حکم خداست.
وقنی گفته می‌شود «حَیّ علی الصَّلوۀ» یعنی در انجام این فریضه باید شتاب داشت.
معنی دیگر تأخیر، یعنی به قدری در انجام نماز، مسامحه کند تا قضا بشود.
گناهانی که روزی های قسمت شده را دور می کنند
الإمامُ زينُ العابِدينَ عليه‌السلام :
«وَ الذُّنُوبُ الَّتِي تَدْفَعُ الْقِسَمَ إِظْهَارُ الِافْتِقَارِ وَ النَّوْمُ عَنِ الْعَتَمَةِ وَ عَنْ صَلَاةِ الْغَدَاةِ وَ اسْتِحْقَارُ النِّعَمِ وَ شَكْوَى الْمَعْبُودِ عَزَّ وَ جَل»[4]
«گناهانی که قسمت ها را از انسان دور می‌کند: اظهار فقر و احتیاج، خوابیدن زمان نماز عشاء و خوابیدن بعد از نماز صبح (بین الطلوعین) خوابیدن، کوچک شمردن نعمت، وشکایت و گلایه از حضرت معبود عزّوجل»
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] بحارالانوار، ج46، ص 98
[2] بحارالانوار، ج46، ص74
[3] معانی الاخبار، جلد 2، صفحه 271
[4] معانی الأخبار، ص271
