نابینای حقیقی کیست؟
روزی مأمون خدمت حضرت علی بن موسی الرضا علیه‌السلام عرض کرد:
«فَأَخْبِرْنِي عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى «الَّذِينَ كانَتْ أَعْيُنُهُمْ فِي غِطاءٍ عَنْ ذِكْرِي وَ كانُوا لا يَسْتَطِيعُونَ سَمْعاً»»[1]
«مرا از حقیقت این آیه آگاه ساز: «آنان كه چشمان‌شان از ياد من در پرده غفلت بود و (از شدّت تعصّب و لجاجت) توان شنيدن (سخن حقّ) را نداشتند»»
حضرت پاسخ دادند:
«إِنَ غِطَاءَ الْعَيْنِ لَا يَمْنَعُ مِنَ الذِّكْرِ وَ الذِّكْرُ لَا يُرَى بِالْعَيْنِ وَ لَكِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ شَبَّهَ الْكَافِرِينَ بِوَلَايَةِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع بِالْعُمْيَانِ لِأَنَّهُمْ كَانُوا يَسْتَثْقِلُونَ قَوْلَ النَّبِيِّ ص فِيهِ فَلَا يَسْتَطِيعُونَ لَهُ سَمْعاً»[2]
«پوشانده شدن چشم، مانع از فهمیدن ذکر نیست زیرا ذکر چیزی است که با چشم ظاهری دیده نمی‌شود ولی خدای سبحان کسانی که انکار ولایت علی را می‌کنند تشبیه به افراد نابینا کرد؛ زیرا اینها فرمایش پیامبر به نظرشان سنگین جلوه می‌کرد به همین جهت نمی‌توانستند پیام پیامبر را بشنوند»
با درایت در آیه و روایت درمی‌یابیم «ذکری» یعنی یاد خدا، ولایت اهل‌بیت است که کفار از این ولایت بی‌بهره‌اند. ولایت ذکرِ خاصِّ خداست.
از مفهوم مخالف آیه نیز چنین برداشت می‌شود که تنها محبّ اهل‌بیت چشم بینا و گوش شنوا دارد.
نکته دیگری که در فرمایش حضرت قابل ملاحظه می‌باشد این است که حضرت ذکر را امری قابل رؤیت مطرح کرده‌اند. خداوند در آیه نمی‌گوید: «زبان کفار از گفتن ذکر حق ناتوان است» بلکه می‌گوید: «چشمان‌شان نمی‌تواند ذکر را ببیند» ذکر قبل از آن که بر زبان جاری شود؛ به چشم آمدنی و دیدنی است و قبل از اینکه بر زبان آوردنی باشد؛ شنیدنی است.
در قرآن آمده است که مؤمنین با خدای خویش چنین سخن می‌گویند:
«رَبَّنا إِنَّنا سَمِعْنا مُنادِياً يُنادي لِلْإيمانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا… »[3]
« پروردگارا! ما صداى منادى(تو) را شنيديم كه به ايمان دعوت مىكرد كه: «به پروردگار خود، ايمان بياوريد!» و ما ايمان آورديم…»
حقیقت ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام هم قابل رؤیت و هم قابل شنیدن است. اگر حجاج در روز عرفه انتظار مجلس معارفه‌ای میان خود و امام زمان‌شان را دارند انتظار عجیبی نیست؛ با توجه به این روایت حضرت بقیة‌الله عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه ذکر است و ذکر قابل دیدن و شنیدن است.
به گفته مرحوم آیت الله الهی که اخوی بزرگوار مرحوم علامه طباطبائی هستند حضرت بقیّۀ‌‌الله الاعظم عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه دو نوع ظهور دارند:
- ظهور انفرادی
- ظهور اجتماعی
ظهور انفرادی امام زمان در عصر غیبت برای گروهی امکان‌پذیر است. یعنی روی چشم فرد پرده‌ای نیست و او می‌تواند حقیقت ذکر را ادارک کند و این مطلب چیز عجیبی نیست.
در شرح حال مرحوم الهی آمده است که ایشان می‌گفتند: «زمانی کتاب اشارات ابن‌سینا را تدریس می‌کردم و به هنگام تدریس جملاتی را جلوتر یا عقب‌تر بیان می‌کردم. در آن هنگام صدای ابن‌سینا را شنیدم که می‌گفت: «این نظر من نیست!» وقتی من این مطلب را برای مرحوم علامه رحمة‌الله مطرح کردم ایشان گفتند: «این موضوع امری عادی است که کسی صدای فردی را بشنود که چهار صدسال پیش از دنیا رفته است. این تسلط و آگاهی از توانایی‌های ابن سیناست»
حال اگر ما توانایی و قوه حضرت ولی‌عصر عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه را به عنوان قطب عالم امکان در نظر بگیریم؛ خواهیم دید امکان ندارد وجود مقدس حضرت ولی عصر عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه صدای حق را به گوش محبین خود نرساند و گوش آن‌ها را بسته نگه دارد و آن‌ها را از دریافت حقیقت محروم کند.
پس اگر انسان طالب شنیدن و رؤیت حقیقت باشد طلب بی‌جایی نکرده که در هر صبح این درخواست را مطرح كند:
«اللّهم ارِنِی الطلعۀ الرَّشیده وَ الغُرَّۀَ الحَمیده»[4]
تاریخ جلسه: 97/9/26
این جلسه ادامه دارد…
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] سوره مبارکه کهف، آیه 101
[2] عیون اخبارالرضا، ج1، ص136
[3] سوره مبارکه آل‌عمران، آیه193
[4] مفاتیح الجنان، دعای عهد
