توصیه امام هادی (ع) در شداید و سختی‌ها
در روایتی به نقل از محمد بن رَیّان آمده است:
«كَتَبْتُ إِلَى أَبِي الْحَسَنِ الثَّالِثِ ع أَسْأَلُهُ أَنْ يُعَلِّمَنِي دُعَاءً لِلشَّدَائِدِ وَ النَّوَازِلِ وَ الْمُهِمَّاتِ وَ أَنْ يَخُصَّنِي كَمَا خَصَّ آبَاؤُهُ مَوَالِيَهُمْ فَكَتَبَ إِلَيَّ الْزَمِ الِاسْتِغْفَارَ.» [1]
«به امام هادی(ع) نامه نوشتم و از ایشان خواستم برای سختی‌ها و حوادث و حوایج مهم و برآوردن حاجات دنیا و آخرت، دعایی به من بیاموزد؛ همان گونه که پدران بزرگوار او به شیعیان خود می‌آموختند.
امام در پاسخ نوشت: ملازم استغفار باش و بر آن مداومت کن.»
درایت در روایت:
- حضرت با بیان «الْزَمِ الِاسْتِغْفَارَ» توصیه به استغفار دائم نمودند تا احدی از خویش آسوده خاطر نبوده و پیوسته خود را در محضر خالق و در رابطه با خلق مقصر بداند، همین استغفار دائم بسیاری از موانع را مرتفع کرده و گرفتاریها و سختی‌ها و حوادث و حاجات مهم دنيوی و اخروي را برآورده مي‌كند.
- نماز استغفار[2] یکی از نمازهایی است که به آن سفارش فراوان شده و یکی از اثرات این نماز، آگاهی از خطاها و اشتباهات و جلوگیری از نهادینه شدن و ارتکاب مجدد آنهاست.
برای روزگار نقشی در حکم خدا قائل مشو!
حسن بن مسعود نقل می‌کند: روزی به محضر مولایم امام هادی علیه‌السلام مشرف شدم، در آن روز بر اثر زمین خوردگی، انگشتم ضربه دیده بود و بر اثر تصادف با یک نفر سوار، شانه‌ام نیز آسیب دیده بود، غیر از اینها، در میان ازدحام جمعیت، لباسهایم نیز پاره گشته بود، از هر سو به تنگ آمده بودم، با عصبانیت گفتم: «ای روزگار، خدا شرّ تو را از سر من کوتاه کند، ای روز! عجب روز بدی هستی!!»
امام هادی علیه‌السلام به من رو کرد و فرمود: «تو هم با وجود رفت و آمد به ما، این سخنان را بیان می‌کنی و گناه خود را بر بی‌گناهی می‌افکنی؟!»
با شنیدن این سخن، به خود آمدم و متوجه اشتباهم شده و گفتم: «ای مولا و آقای من، از درگاه خدا استغفار و طلب آمرزش میکنم.»
امام فرمودند: اى حسن! روزها چه گناهى دارند كه شما هر زمان به جهت خطاها و اعمال نادرست خود مجازات مىشوید، به ایام بدبین مىشوید و به روز بد و بیراه مىگویید!
گفتم :ای پسر رسول خدا! برای همیشه توبه میکنم و دیگر عکس العمل رفتارهایم را به روزگار نسبت نمىدهم.
امام فرمودند: «سوگند به خدا، این دشنام‌ها سودی به حال شما نمی‌بخشد، بلکه خداوند به جهت سرزنش بی‌گناهی، شما را مجازات خواهد کرد، مگر نمی‌دانی پاداش و کیفر در دنیا و آخرت به دست خدا است.»
گفتم: بله مولای من!
فرمود: «لَا تَعُدْ وَ لَا تَجْعَلْ لِلْأَيَّامِ صُنْعاً فِي حُكْمِ اللَّهِ» تکرار نکن و برای روزها دخالت و نقشی در حکم خدا قائل نشو.»
گفتم: به چشم ای آقای من.[3]
درایت در روایت:
- در ابتلائات و مشکلات به جای سرزنش دیگران یا مقصر دانستن روزگار، عامل گرفتاری را در خود جستجو کنیم (اعمال، رفتار، گفتار و ….).
- در صورتی که انسان در گرفتاریها به جای سرزنش خود، دیگری را مورد مذمت قرار دهد مورد عقوبت خدای سبحان قرار می گیرد.
- چنانچه فرد در گرفتاریها به جای مقصر دانستن خود، مشکلات را بزرگ جلوه داده و دیگران را مذمت كند، به گرفتاری بدتری مبتلا خواهد شد.
امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «مَنْ عَظَّمَ صِغَارَ الْمَصَائِبِ، ابْتَلَاهُ اللَّهُ بِكِبَارِهَا»؛«کسی که مصیبت‌های کوچک را بزرگ شمارد، خداوند او را به مصائب بزرگ مبتلا می‌کند». امام عليه السلام در اين گفتار كوتاه حكيمانه به تمام كسانى كه گرفتار پاره اى از مسائل مى شوند هشدار مى دهد كه ناشكرى نكنند مبادا گرفتار مصيبت هاى فزون ترى شوند.
- راهکاری که حضرت برای حل مشکلات بیان می‌کنند این است که اگر خدایی ناکرده مشكلی به سراغ فرد آمد به جای بزرگ نمایی مشکل و مقصر دانستن دیگران، با استغفار آن را مرتفع کند.
هدیه ثواب زیارت معصومین به ولیّ هر زمان
در روایتی به نقل از داوود صرمی آمده است:
به محضر امام هادی علیه‌السلام عرض کردم: به زيارت پدر گرامی شما حضرت جواد الائمه علیه‌السلام مشرف شدم و ثواب آن را به شما هدیه کردم.
حضرت به او فرمودند: به جهت این فعل، اجر و پاداش بزرگی برای توست، ما نیز ثناگو و سپاسگزار تو خواهیم بود.[4]
درایت در روایت:
- زیارت اهل بیت و توجه به ایشان بسیار توصیه شده، این عمل ثواب و برکات فراوانی برای زائر دارد. اکنون که ما در عصر غیبت به سر می‌بریم و هر چه داریم به برکت آن حضرت و تصدّق سر ایشان به ما رسیده است (بِیُمنِهِ رُزِقَ الوَری) به نیابت حضرت، زائر معصومین شویم.
- با هدیه ثواب زیارت حضرات معصومین به امام زمان (عج)، دوستی و مودّت زائر به امام زمان به نمایش گذاشته می‌شود و زائر مشمول دعای خاص حضرت بقیه‌الله می‌گردد.
علاوه بر آن، زائر مورد عنایت خاص مزور(زیارت شونده) قرار می‌گیرد. اگر فردی نیابتی از ناحیه‌ی امام زمان برای بارگاه امیرالمؤمنین ، امام حسین، امام رضا و سایر ائمّه معصومین علیهم‌السلام داشته باشد، این نیابت شوکت و جلالی وصف‌ناپذیری به او می‌دهد و موجب قرب بیشتر او در محضر حق می‌گردد.
- زائر با هدیه ثواب زیارت به امام زمان (عج) نشان می‌دهد برای خود چیزی نمی‌خواهد، این ثوابی که به حضرت هدیه می‌شود سبب قرب بیشتر زائر به وجود مقدس حضرت می‌گردد.
نماز، يكی از مواقع استجابت دعا
امام هادی (ع) از پدرانش، از جدّش امیرمؤمنان (ع) روایت کرده که رسول خدا (ص) فرمودند:
«مَنْ أَدَّى لِلَّهِ مَكْتُوبَةً فَلَهُ فِي أَثَرِهَا دَعْوَةٌ مُسْتَجَابَةٌ»
«هر كس نماز واجبی را به جا آورد، در پی او دعای مستجابی دارد»
«ابن فحام» گويد: اميرالمؤمنين عليه السلام را در عالم خواب ديده از او در مورد صحت اين خبر سؤال كردم، فرمود: صحيح است، هر وقت نماز واجبى به جاى آوردى به سجده برو و بگو:
«اللَّهُمَّ بِحَقِّ مَنْ رَوَاهُ وَ بِحَقِّ مَنْ رُوِيَ عَنْهُ صَلِّ عَلَى جَمَاعَتِهِمْ وَ افْعَلْ بِي كَيْتَ وَ كَيْت»[5]
دعای تعقیب نماز از لسان مطهر امام هادی (ع)
از علی بن مهزیار روایت شده که محمدبن ابراهیم به حضرت امام علی النقی علیه‌السلام نامه‌ای نوشت و به حضرت عرض کرد اگر مصلحت می‌دانید به من دعایی تعلیم دهید که بعد از هر نماز بخوانم تا خداوند به سبب آن خیر دنیا و آخرت به من عنایت فرماید. امام هادی علیه السلام این دعا را آموزش دادند:
«أَعُوذُ بِوَجْهِكَ الْكَرِيمِ وَ عِزَّتِكَ الَّتِي لَا تُرَامُ وَ قُدْرَتِكَ الَّتِي لَا يَمْتَنِعُ مِنْهَا شَيْءٌ مِنْ شَرِّ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ مِنْ شَرِّ الْأَوْجَاعِ كُلِّهَا».[6]
«پناه برم به ذات بزرگوارت و به عزتت كه مورد دستبرد نیست و قدرتت كه چیزى از آن خوددارى نتواند، از شرّ دنیا و آخرت و از شرّ تمامى دردها.»
نماز بالای سر در حرم حضرت رضا علیه‌السلام
امام هادی علیه‌السلام فرمودند:
«مَنْ كَانَتْ لَهُ إِلَى اللَّهِ حَاجَةٌ فَلْيَزُرْ قَبْرَ جَدِّيَ الرِّضَا ع بِطُوسَ وَ هُوَ عَلَى غُسْلٍ وَ لْيُصَلِّ عِنْدَ رَأْسِهِ رَكْعَتَيْنِ وَ لْيَسْأَلِ اللَّهَ حَاجَتَهُ فِي قُنُوتِهِ فَإِنَّهُ يَسْتَجِيبُ لَهُ مَا لَمْ يَسْأَلْ فِي مَأْثَمٍ أَوْ قَطِيعَةِ رَحِمٍ وَ إِنَّ مَوْضِعَ قَبْرِهِ لَبُقْعَةٌ مِنْ بِقَاعِ الْجَنَّةِ لَا يَزُورُهَا مُؤْمِنٌ إِلَّا أَعْتَقَهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ وَ أَحَلَّهُ إِلَى دَارِ الْقَرَارِ.»
«هر کس از خداوند حاجتی دارد پس قبر جدم حضرت رضا علیه‌السلام را در طوس زیارت کند و در حالی که با غسل و طهارت است، دو رکعت نماز نزد بالای سر قبر حضرت بگزارد و در قنوت نماز حاجتش را از خداوند متعال طلب کند خداوند دعایش را اجابت می کند مگر اینکه در مورد گناه یا قطع رحم باشد. و بدرستى كه محلّ قبر آن حضرت يكى از كاخهاى بهشت است، و مؤمنى آن را زيارت نكند جز آنكه خداوند او را از آتش دوزخ آزاد كند، و داخل در خانه هميشگى بهشت نمايد.»[7]
«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»
[1] بحارالأنوار، ج90، ص284
[2] نمازی است که در بخش نمازهای مستحبی مفاتیح الجنان آورده شده است.
[3] تحف العقول، ص482
[4] بحارالأنوار، ج99، ص256: عَنْدَاوُدَ الصَّرْمِيِّ قَالَ: قُلْتُ لَهُ يَعْنِي أَبَا الْحَسَنِ الْعَسْكَرِيَّ ع إِنِّي زُرْتُ أَبَاكَ وَ جَعَلْتُ ذَلِكَ لَكُمْ فَقَالَ لَكَ مِنَ اللَّهِ أَجْرٌ وَ ثَوَابٌ عَظِيمٌ وَ مِنَّا الْمَحْمَدَةُ.
[5] مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج5، ص136
[6] کافی،ج3، ص346
[7] عیون أخبار الرضا علیه‌السلام، ج2، ص262
