در محضر کلام پر نور امام صادق (ع)

چند روایت از لسان مطهر امام صادق علیه‌السلام

کدام ایمان نفعی برای صاحبش ندارد؟

امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:

«مَنْ لَمْ تَكُنْ فِيهِ ثَلَاثُ خِصَالٍ لَمْ يَنْفَعْهُ الْإِيمَانُ- حِلْمٌ يَرُدُّ بِهِ جَهْلَ الْجَاهِلِ- وَ وَرَعٌ يَحْجُزُهُ عَنْ طَلَبِ الْمَحَارِمِ وَ خُلُقٌ يُدَارِي بِهِ النَّاس»‏[1]

کسی که فاقد این سه خصلت باشد ایمان برایش نفعی ندارد:

1.حلمی در مقابل جهل جاهل ندارد.

2.تقوایی مانع محرمات ندارد.

3. خُلق مدارای با مردم را ندارد.

بنابراین اگر کسی می‌خواهد ایمانش برای او نافع باشد اولاً باید حلیم باشد، ثانیاً تقوایی داشته که او را از محرمات منع کند ولو اینکه تقوای انجام واجبات را دارد. ثالثاً در ارتباطات باید مردم مدارا کند.

سه امری که هر عاقلی باید بداند…

امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:

«ثَلَاثَةُ أَشْيَاءَ لَا يَنْبَغِي لِلْعَاقِلِ أَنْ يَنْسَاهُنَّ عَلَى كُلِّ حَالٍ- فَنَاءُ الدُّنْيَا وَ تَصَرُّفُ الْأَحْوَالِ وَ الْآفَاتُ الَّتِي لَا أَمَانَ لَهَا»[2]

سه چیز را  سزاوار نیست هر عاقلی فراموش کند:

1.دنیا فنا پذیر است

2.حالات مختلف قابل تغییر است

3.آفاتی وجود دارد که نمی توان از آن در امان ماند.

بنابراین عاقل باید بیاد داشته باشد:

• خوشی و ناخوشی دنیا پایدار نیست.
•  ممکن است حال امروز او تغییر کند پس به آن دل نبسته و یا از آن غمگین نباشد، زیرا ممکن است فردا در این حال بسر نبرد.
•  سوم آنکه همیشه آفاتی وجود داشته که نمی توان از آن در امان بود. مانند پیری، ضعف، مرگ، غفلت…

خوشی در سه خصلت است…

امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:

وَ السُّرُورُ فِي ثَلَاثِ خِلَالٍ- فِي الْوَفَاءِ وَ رِعَايَةِ الْحُقُوقِ وَ النُّهُوضِ فِي النَّوَائِب‏[3]

خوشی در سه خصلت است:

1.وفا  

 2.مراعات حقوق دیگران

3. برخاستن در مصیبت‌ها

بنابر این خوشی دائم در این است که :

• انسان برای دیگران پر و پیمان کار کرده و کم نگذارد. در این صورت، وجدان انسان آسوده بوده و موجبات خوشی او فراهم می شود؛زیرا وفا به معنی پرو پیمان انجام دادن کار می‌باشد.
• اینکه توجه کند که وظیفه خود را در مقابل دیگران انجام داده و حق هر کسی را بپردازد.
• و اینکه در گرفتاری های پشت سر هم، از پا نیفتد و سعی کند که در آنها فرو نرفته و بر آنها غالب شود؛ زیرا دنیا مکانی است که گرفتاری‌ها پشت سر هم بر انسان وارد می شود و اگر انسان مغلوب گرفتاری‌ها شود، خوشی خود را از دست می دهد.

سه خصلت فرد صاحب نظر 

امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:

«ثَلَاثَةٌ يُسْتَدَلُّ بِهَا عَلَى إِصَابَةِ الرَّأْيِ‏- حُسْنُ اللِّقَاءِ وَ حُسْنُ الِاسْتِمَاعِ وَ حُسْنُ الْجَوَاب»‏[4]

سه چیز نشان می دهد که فرد صاحب نظر بوده و اندیشه او به واقع اصابت می کند:

1.خوش برخورد کردن

2. خوب گوش دادن

3. خوب جواب دادن

بنابراین:

• خوش برخورد بودن با مردم، نماد خوش فکری است؛ زیرا اگر کسی نتواند بر اخم صورت خود مسلط باشد بطریق اولی نمی‌تواند بر فکر خود تسلط داشته باشد.
• و خوب گوش فرا دادن به دیگران موجب شده که کاملا نظر طرف مقابل را فهمیده سپس نظر دهد.
• و جواب دادن نیکو، جواب دادنی است که بدون تحقیر و عصابنیت و غرض شخصی باشد.

اخوت نیازمند سه امر است…

امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:

«تَحْتَاجُ الْإِخْوَةُ فِيمَا بَيْنَهُمْ إِلَى ثَلَاثَةِ أَشْيَاءَ- فَإِنِ اسْتَعْمَلُوهَا وَ إِلَّا تَبَايَنُوا وَ تَبَاغَضُوا- وَ هِيَ التَّنَاصُفُ وَ التَّرَاحُمُ وَ نَفْيُ الْحَسَد»[5]

اخوت بین افراد نیازمند سه چیز است که اگر آن را بکار برند اخوت حاکم می شود و اگر بکار نبرند با هم دشمن می شوند:

1.انصاف

2.رحم کردن به یکدیگر

3. حسد نورزیدن

بنابراین، برادری ها در سایه ی سه خصلت شکل می‌گیرد:

• اینکه در ارتباطات خود انصاف داشته باشند؛ یعنی هر کس خود را در نصفه ی دیگری قرار داده و دیگری را در جای خود. و همانگونه که دوست دارد با او برخورد شود، با دیگری عمل کند.
• دیگر اینکه به یکدیگر رحم کنند یعنی هر کدام برای دیگری، خواستار کمال و موفقیت باشند.
• و اینکه به نعمت‌های یکدیگر حسادت نورزند و به جای آنکه خواستار از بین رفتن نعمات او بوده، خواستار گوارا و باقی و افزون بودن نعمات او باشند.

سه امر مایه پشیمانی است…

امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:

«ثَلَاثَةٌ تُعْقِبُ النَّدَامَةَ- الْمُبَاهَاةُ وَ الْمُفَاخَرَةُ وَ الْمُعَازَّة»[6]

سه چیز است که موجب پشیمانی می‌گردد:

1. به خود بالیدن

2.فخر فروشی کردن

3.به رخ کشیدن عزّت

بنابر این کسی که به علم یا همسر یا خانواده یا ثروت یا جمال یا کمال …خود فخر فروشی کرده و به رخ دیگران می‌کشد برایش پشیمانی می‌آورد.

گاهی افراد با یقه‌ی لباس خود که از پوست حیوان است به یکدیگر مباهات می‌کنند، درحالیکه ارزش یک حیوان نسبت به خود انسان بسیار پست و ناچیز است.

«برگرفته از بیانات استاد زهره بروجردی»

[1] بحارالأنوار، ج75، ص238

[2] بحارالأنوار، ج75، ص238

[3] بحارالانوار، ج75، ص237

[4] بحارالانوار، ج75، ص237

[5] بحارالانوار، ج75، ص236

[6] بحارالانوار، ج75، ص234